Του Κώστα Καντούρη
Ευρωπαϊκό «χαστούκι» δέχτηκε η χώρα μας από το Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) ύστερα από προσφυγή κρατουμένων των φυλακών Γρεβενών, οι οποίοι κατήγγειλαν ότι σε εισβολή αστυνομικών των ΕΚΑΜ στα κελιά τους τον Απρίλιο του 2013, τους ακινητοποίησαν με συσκευές τέιζερ με συνέπεια να τραυματιστούν από ηλεκτρικό ρεύμα. Οι κρατούμενοι ανέφεραν ότι αυτό συνιστά βασανισμό και το δικαστήριο το δέχτηκε.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο επιδίκασε αποζημίωση για ηθική βλάβη ύψους 10.000 ευρώ στον καθένα από τους δώδεκα κρατούμενους που δικαιώθηκαν και επιπλέον δικαστικά έξοδα ύψους 1.500 ευρώ, ενώ η απόφαση είναι κόλαφος για αστυνομικές και εισαγγελικές αρχές για τις οποίες ουσιαστικά αναφέρεται ότι «κουκούλωσαν» την έρευνα των καταγγελιών των κρατουμένων. Παράλληλα αποκαλύπτονται διαφορετικές καταθέσεις Ελλήνων αξιωματούχων των φυλακών και της αστυνομίας που εκθέτουν την ελληνική Πολιτεία.
Ήταν Απρίλιος του 2013, λίγες εβδομάδες μετά την κινηματογραφική απόδραση έντεκα κρατουμένων από τις φυλακές υψίστης ασφαλείας Τρικάλων, με ένα πρωτοφανές σχέδιο, όπου όπλα είχαν εισαχθεί στο κατάστημα. Από το ανθρωποκυνηγητό των δραπετών με την αστυνομία, έπεσε θύμα μία 25χρονη στην Κόρινθο, που σκοτώθηκε από πυρά των δραπετών όταν διερχόταν από την εθνική οδό με το αυτοκίνητό της. Τότε η ηγεσία του υπουργείου Δικαιοσύνης έδωσε εντολή για διαρκείς ελέγχους στα σωφρονιστικά καταστήματα. Στα Γρεβενά μόνον εκείνη την περίοδο έγιναν πέντε έφοδοι. Στη μία περίπτωση μπήκαν στα  κελιά της Α2 υποπτέρυγας των φυλακών αστυνομικοί των ΕΚΑΜ. Η έρευνα έγινε στις 13 Απριλίου και πέντε ημέρες αργότερα  κρατούμενοι καταγγέλλουν ότι οι αστυνομικοί τους τραυμάτισαν με τέιζερ, αναφέροντας σαφώς ότι «χρησιμοποιήθηκαν μέθοδοι βασανισμού». Στην προσφυγή γίνεται λόγος για 31 κρατούμενους, 29 από τους οποίους υποβλήθηκαν σε ιατρικές εξετάσεις. «Τα μέλη της ΕΚΑΜ, χωρίς να προκληθούν, χρησιμοποίησαν υπερβολικά «tasers» σε 31 κρατούμενους που τους παραλύουν για 10 δευτερόλεπτα. Χρησιμοποίησαν επίσης δύναμη, χτυπώντας τους, αναγκάζουν τους κρατουμένους να σέρνονται στο γυμναστήριο της φυλακής, να γδύνονται εντελώς και να στέκονται πρόσωπο με πρόσωπο για λίγο», είναι όσα ανατριχιαστικά αναφέρονται στην προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Οι Ευρωπαίοι δικαστές εξέτασαν την υπόθεση σε δύο κατευθύνσεις. Εάν πράγματι έγινε αυτό που καταγγέλθηκε και εάν η έρευνα που ακολούθησε για την καταγγελία τους ήταν ορθή. Και στις δύο περιπτώσεις το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο κατακεραυνώνει τη χώρα μας. Αναφορικά με το περιστατικό αυτό καθ’ αυτό, δηλαδή αν έγινε η ακινητοποίηση των κρατουμένων με τέιζερ, τονίζεται ότι δεν υπάρχει αμφιβολία, παρ’ ότι ο διευθυντής των φυλακών έχει καταθέσει πως «κανείς δεν αντιλήφτηκε κάτι τέτοιο». Αντίθετα, υπήρχαν καταθέσεις μέχρι και αστυνομικών που επιβεβαίωναν το τέιζερ, ενώ σε αυτό κατέληξε και ο ιατροδικαστής, παρ’ ότι εξέτασε τους κρατούμενους μέρες αργότερα, βρίσκοντας ότι υπήρχαν τραύματα μέχρι και στους όρχεις ενός κρατούμενου!
«Η EΚΑΜ είναι μια μονάδα που έχει διαμορφωθεί για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και τα μέλη της είναι εξοπλισμένα με αλεξίσφαιρα γιλέκα, κράνη και πυρίμαχα σακάκια. Υποθέτοντας ότι υπήρχαν τραπέζια γυρισμένα ανάποδα, αυτό δεν αποτελούσε πραγματική απειλή για καλά εκπαιδευμένους άνδρες. Επιπλέον, σε αντίθεση με όσα δήλωσε ο εισαγγελέας, κατά τη διάρκεια της έρευνας βρέθηκε μόνο ένα αυτοσχέδιο μαχαίρι. Η έκθεση του ιατροδικαστή αναφέρει τα ίχνη του «taser» στο λαιμό των αιτούντων (κρατούμενων) και τα ίχνη των χτυπημάτων στο στήθος, τα χέρια, τα πόδια τους, ακόμη και στους όρχεις του Σ… (αναφέρεται όνομα) αιτούντος».
Στην απόφαση του Ευρωπαϊκό Δικαστήριο είναι ξεκάθαρο. «Το Δικαστήριο επαναλαμβάνει ότι το άρθρο 3 ενσωματώνει μία από τις θεμελιώδεις αξίες των δημοκρατικών κοινωνιών. Ακόμα και στις πιο δύσκολες συνθήκες, όπως η καταπολέμηση της τρομοκρατίας και του οργανωμένου εγκλήματος, η Σύμβαση απαγορεύει ρητά τα βασανιστήρια και την απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση. Το άρθρο 3 δεν προβλέπει εξαιρέσεις», αναφέρεται χαρακτηριστικά.
Απορρίπτεται  μάλιστα ο ισχυρισμός των ελληνικών αρχών, όπως διατυπώθηκε από τα μέλη του Νομικού Συμβουλίου που αντέκρουσαν την προσφυγή, ότι η έφοδος έγινε επειδή υπήρχε υποψία εξέγερσης και ομαδικής απόδρασης. Σημειώνεται ότι παρόμοιες έρευνες έγιναν και τις προηγούμενες ημέρες και πως η επέμβαση ήταν οργανωμένη και δεν διατάχθηκε άμεσα για την αντιμετώπιση ενός ξαφνικού γεγονότος.
Η έρευνα που κουκουλώθηκε
Κόλαφος είναι όσα αναφέρονται στη δικαστική απόφαση του ευρωπαϊκού δικαστηρίου για τον τρόπο λειτουργίας εισαγγελικών και αστυνομικών αρχών και ειδικά για την πορεία της έρευνας και για το πώς αυτή κατέληξε στο αρχείο. Σε ένα σημείο της απόφασης τονίζεται καθαρά ότι «η εισαγγελική έρευνα ήταν ανεπαρκής», ενώ επικρίνεται και η στάση των στελεχών της ΕΛ.ΑΣ. να «βγάλουν λάδι» όσους συμμετείχαν στην επιχείρηση στην πειθαρχική διερεύνηση της υπόθεσης. «Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι κανένας από τους αξιωματικούς που εμπλέκονται στην έρευνα δεν είχαν διαπράξει πειθαρχικά αδικήματα και πρότεινε να κλείσει την υπόθεση, διότι τα γεγονότα που αναφέρουν οι κρατούμενοι ήταν ψευδή, αβάσιμα και υπερβολικά», σημειώνεται στην απόφαση. «Αυτό δημιουργεί σοβαρές αμφιβολίες για την αποφασιστικότητα των ελληνικών αρχών να καταπολεμήσουν την ατιμωρησία στην ελληνική αστυνομία», τονίζεται χαρακτηριστικά.
«Ο αρμόδιος για την έρευνα εισαγγελέας και ο οποίος αποφάσισε να κλείσει την υπόθεση δεν ήταν ανεξάρτητος, είτε ιεραρχικά είτε θεσμικά, από τις αρχές που εμπλέκονταν στο περιστατικό. Ορισμένες σκέψεις του εισαγγελέα στην έκθεσή του καταδεικνύουν την προκατάληψη του έναντι της αστυνομίας και τις προκαταλήψεις του εναντίον των κρατουμένων», αναφέρεται στην απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου κατακεραυνώνοντας όσα ερευνήθηκαν ή δεν ερευνήθηκαν στα Γρεβενά. Μάλιστα υπογραμμίζεται και ο ισχυρισμός των  κρατουμένων ότι η έρευνα ξεκίνησε αντίστροφα και εξετάστηκε από τον εισαγγελέα εάν οι κρατούμενοι τέλεσαν το αδίκημα της αντίστασης κατά της αρχής. «Αυτή η ενέργεια είχε σαφώς ως στόχο να αποτρέψει τους κρατουμένους, συμπεριλαμβανομένων των αιτούντων, από τη συνέχιση της καταγγελίας τους για βασανιστήρια», αναφέρεται στην απόφαση.
Ύστερα από αυτό η μία εκ των συνηγόρων που χειρίστηκε την προσφυγή των κρατουμένων στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δικαιωμάτων του Ανθρώπου Ξανθίππη Μωϋσίδου αναμένεται να ζητήσει να ανασυρθεί από το αρχείο η ποινική έρευνα που ξεκίνησε από την καταγγελία των κρατουμένων που κρίθηκε ότι βασανίστηκαν στα Γρεβενά και είχε τεθεί στο αρχείο, με τη «βούλα» του εισαγγελέα Εφετών. «Η απόφαση αφενός  συνιστά  δίκαιη ικανοποίηση των προσφευγόντων με την κατάφαση από το δικαστήριο της παραβίασης του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ για τα βασανιστήρια που υπέστησαν κατά την κράτησή τους στο Κατάστημα Κράτησης Γρεβενών και την επιδίκαση σε έκαστο ποσού 10.000 € λόγω ηθικής βλάβης», είπε στην karfitsa η κυρία Μωϋσίδου. «Αφετέρου αποτελεί στοιχείο για την ανάσυρση από το αρχείο κατ ‘άρθρο 43 παρ 5 ΚΠΔ, της ποινικής δικογραφίας που σχηματίστηκε μετά την υποβολή έγκλησης από τους κρατούμενους, για τους οποίους δικαίωση θα αποτελέσει η μεταστροφή της βούλησης της πολιτείας και η ουσιαστική συμμόρφωση με την απόφαση του ΕΔΔΑ με την άσκηση ποινικής δίωξης και την καταδίκη των υπαιτίων  για τα κακουργήματα που προβλέπονται στο  άρθρο 137 Α ΠΚ και τις διακεκριμένες περιπτώσεις του 137Β ΠΚ αναφορικά με τα βασανιστήρια  και τις σωματικές βλάβες που υπέστησαν», κατέληξε.
Στην απόφαση που αναρτήθηκε στις 22 Νοεμβρίου αναφέρεται πως τα χρήματα πρέπει να δοθούν στους προσφεύγοντες εντός του προσεχούς τριμήνου.