Του Απόστολου Τζιτζικώστα*

 Η δημιουργία των πολιτικών κομμάτων, τον 17ο αιώνα στην Αγγλία, υπήρξε η καθοριστική, αλλά και η πλέον ρεαλιστική παράμετρος για τη λειτουργία και την εμπέδωση της σύγχρονης δημοκρατίας. Χωρίς το δομικό συστατικό της κοινωνικής αντιπροσώπευσης μέσα από τις πολιτικές παρατάξεις, θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο, εάν όχι ακατόρθωτο, να επιτευχθεί το άλμα από τα φεουδαρχικά, ολιγαρχικά και απολυταρχικά καθεστώτα στην κοινοβουλευτική δημοκρατία. Ο κόσμος βεβαίως, από τον 17ο αιώνα, άλλαξε και κατά τη διάρκεια αυτής της εξελικτικής πορείας, μετασχηματίστηκαν και τα πολιτικά κόμματα.

Στην Ελλάδα, η μεταπολίτευση υπήρξε η πιο πρόσφατη, μέχρι σήμερα, περίοδος μετεξέλιξης των παραδοσιακών πολιτικών παρατάξεων, αλλά και δημιουργίας νέων πολιτικών σχηματισμών, που πέτυχαν να συγκεντρώσουν και να εκφράσουν ευρύτατες κοινωνικές ομάδες, κυριαρχώντας πολιτικά τις τελευταίες δεκαετίες στην Ελλάδα. Οι συνθήκες όμως, τα τελευταία χρόνια άλλαξαν ραγδαία. Στις μέρες μας,  οι πολίτες έχουν απομακρυνθεί από τα κόμματα, καθώς η οικονομική κρίση κατέδειξε αφενός την αδυναμία των παρατάξεων να ανταποκριθούν στις προκλήσεις διαμορφώνοντας ένα ρεαλιστικό πολιτικό σχέδιο και αφετέρου την αμηχανία τους μπροστά στις νέες κοινωνικές ανάγκες και προτεραιότητες, τις οποίες απέτυχαν να εκφράσουν. Το κενό αυτό, είχε ως συνέπεια τον κλονισμό της λειτουργίας των θεσμών, αλλά σε μεγάλο βαθμό και της ίδιας της πολιτείας, ενώ ταυτόχρονα έδωσε έδαφος σε αντιδραστικά πολιτικά μορφώματα, τα οποία σήμερα, μεταχειριζόμενα τον λαϊκισμό, εμφανίζονται να εκφράζουν πλατιά τμήματα της ελληνικής κοινωνίας.

Η μεγαλύτερη λοιπόν, πρόκληση για την Ελλάδα, για το παρόν και κυρίως το μέλλον του τόπου μας, είναι η επιστροφή στην δημοκρατική και κοινωνική ομαλότητα. Ίσως να αποδειχτεί και ικανή, αλλά σίγουρα είναι αναγκαία συνθήκη για τη σταθεροποίηση, η αλλαγή του χαρακτήρα και της λειτουργίας των πολιτικών κομμάτων.

Οι πολιτικοί οργανισμοί πρέπει να επανασυσταθούν στη βάση της ισχυροποίησης των δεσμών τους με την κοινωνία και τον ταυτόχρονο απογαλακτισμό τους από τις κλειστές, συντεχνιακές ομάδες. Πρέπει, με απλά λόγια, μέσα από τις δομές τους, να δώσουν χώρο έκφρασης και ουσιαστικό ρόλο στους ίδιους του πολίτες, συνθέτοντας απόψεις και μετατρέποντας ιδέες σε κεντρικές πολιτικές.

Παράλληλα όμως, για να ολοκληρωθεί με επιτυχία η μετεξέλιξη των παραδοσιακών κομμάτων σε σύγχρονους πολιτικούς οργανισμούς, πρέπει να αποδομηθεί, τόσο σε επίπεδο λειτουργίας, όσο και σε επίπεδο νοοτροπίας, η ταύτιση με το κράτος. Κάποια κόμματα της μεταπολίτευσης, άλλα σε μικρότερο και άλλα σε μεγαλύτερο βαθμό, λειτούργησαν τις προηγούμενες δεκαετίες ως φορείς νομής της εξουσίας. Για το νικητή των εκλογών, ιδιαίτερα τη δεκαετία του ‘80, το κράτος ήταν το λάφυρο, οι κρατικές θέσεις ήταν τα τρόπαια, το κρατικό χρήμα ήταν εργαλείο μικροπολιτικής. Η εποχή αυτή, με όλα όσα τη συνόδευαν, πρέπει οριστικά να αποτελέσει παρελθόν. Πρέπει όμως να γίνει και ένα ακόμα σημαντικό βήμα, το βήμα προς την ιδιωτική χρηματοδότηση των πολιτικών οργανισμών.

Οι πολιτικοί οργανισμοί στη σύγχρονη εποχή θα πείσουν την κοινωνία, μόνο όταν με πράξεις θα αποδείξουν ότι άλλαξαν νοοτροπία. Είναι ο απαράβατος όρος όχι μόνο για τα κόμματα, αλλά και για την ίδια την εμπέδωση της δημοκρατίας στη χώρα μας.   

* Ο κ. Τζιτζικώστας είναι Περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας