Του Λευτέρη Ζαβλιάρη

Τα χαμηλωμένα στόρια, τα μεγάλα γυαλιά ηλίου και οι καμπαρντίνες είναι μερικές από τις εικόνες που μας παραπέμπουν στο επάγγελμα του ντετέκτιβ ή ελληνιστί του ιδιωτικού ερευνητή. Οι εποχές βέβαια που οι ιδιωτικοί ερευνητές αναλάμβαναν αποστολές με μοναδικό όπλο την παρακολούθηση και ορισμένα τεχνολογικά μέσα φαίνεται πως έχει περάσει ανεπιστρεπτί. Τα τεχνολογικά «γκάτζετ» και τα πλούσια διαδικτυακά ίχνη που αφήνουμε ανυποψίαστοι οι περισσότεροι, έχουν αλλάξει κατά πολύ το επάγγελμα του ιδιωτικού ερευνητή. Χωρίς αυτό να σημαίνει βέβαια ότι οι κλασσικοί τρόποι του επαγγέλματος έχουν εξαλειφθεί. Τουναντίον, οι έμπειροι ερευνητές, έχουν φροντίσει να εναρμονίζουν τη ραγδαία τεχνολογική εξέλιξη που παρατηρείται στο χώρο τους με τις παραδοσιακές μεθόδους.

«Πρωταθλητές» στις υποθέσεις που αναλαμβάνουν τα συγκεκριμένα γραφεία, ειδικά στη Θεσσαλονίκη είναι οι περιπτώσεις μοιχείας και εξωσυζυγικών σχέσεων, ενώ δημοφιλείς είναι και οι περιπτώσεις παρακολούθησης ανηλίκων ή υποθέσεων για ναρκωτικά, ενώ στον κατάλογο των υπηρεσιών συμπεριλαμβάνεται σχεδόν πάντα η εμποροβιομηχανική κατασκοπεία.

Οι υπηρεσίες έρευνας βέβαια παρά την οικονομική κρίση, δεν παύουν να είναι ένα ακριβό σπορ. «Για μια παρακολούθηση ή αποστολή δέκα ημερών για παράδειγμα, ένας συνεργάτης μπορεί να χρειαστεί να ταξιδέψει, να διαμείνει σε κάποιο μακρινό σημείο χωρίς να υπολογίζεται η αμοιβή του», μας εκμυστηρεύεται ο Στέλιος Βαφειάδης, ένας από τους παλαιότερους ιδιωτικούς ερευνητές στη Θεσσαλονίκη.

Από τη Θεσσαλονίκη στο… Μανχάταν

Το γραφείο ιδιωτικών ερευνών του Γιάννη Χριστοδούλου είναι ένα από τα πιο γνωστά στην Ελλάδα, ανοίγοντας μάλιστα πριν λίγο καιρό γραφείο στο Μανχάταν της Νέας Υόρκης. Ο κ. Χριστοδούλου ωστόσο πριν επεκταθεί στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, είχε ξεκινήσει από τη Θεσσαλονίκη όπου το πρώτο του γραφείο φυσικά υπάρχει ακόμα. «Προχωράμε και ενημερωνόμαστε όσο μπορούμε περισσότερο για τις τεχνολογικές εξελίξεις στο χώρο μας, είναι απαραίτητο», αναφέρει ο Ιωάννης Χρήστου, συνεργάτης του κ. Χριστοδούλου που μετρά 25 χρόνια στο επάγγελμα του ιδιωτικού ερευνητή. Όσον αφορά την έξοδο του γραφείου εκτός συνόρων ο κ. Χρήστου επισημαίνει ότι κάτι τέτοιο έγινε προ κρίσης. «Ήδη από το 2008 ο κ. Χριστοδούλου έκανε τις κινήσεις για να αποκτήσει παρακλάδι στη Νέα Υόρκη», μας λέει χαρακτηριστικά. Στην εύλογη απορία σχετικά με το τι ασχολείται το γραφείο στις ΗΠΑ, ο κ. Χρήστου μας απαντά ότι επικεντρώνεται στη φύλαξη προσώπων και ιδιαίτερα παιδιών σημαντικών οικογενειών με φορολογικές δηλώσεις πολλών εκατομμυρίων δολαρίων. Βέβαια, το γραφείο έχει αναπτύξει ένα ευρύ δίκτυο συνεργατών σε ολόκληρη την Ευρώπη όπου πολλές φορές γίνεται και «ανταλλαγή» υποθέσεων σε περίπτωση που ένα γραφείο ιδιωτικών ερευνών στο εξωτερικό ή αντίστοιχα το γραφείο του κ. Χριστοδούλου μπορεί να το αναλάβει.

Όσον αφορά την εγχώρια δράση του γραφείου, αυτή επικεντρώνεται σε σημαντικές υποθέσεις που σχετίζονται με τη βιομηχανική αντικατασκοπεία και τον αθέμιτο ανταγωνισμό. Όπως λέει ο κ. Χρήστου, «φυσικά υπάρχουν και οι οικογενειακές υποθέσεις οι οποίες λύνονται αρκετά εύκολα, οι υποθέσεις μεγάλης δυσκολίας αφορούν τις επιχειρήσεις».

Το γράμμα του… νόμου

Σύμφωνα με το νόμο 3206, οι υπηρεσίες που παρέχουν τα γραφεία ιδιωτικών ερευνών περιορίζονται αποκλειστικά: στην αναζήτηση προσώπων που εξαφανίστηκαν, αντικειμένων και ζώων που εκλάπησαν, στην προστασία δικαιωμάτων εμπορικής φύσεως και στη συμβολή για την αποκάλυψη εγκλημάτων έως ότου επιληφθεί η αρμόδια διωκτική αρχή. Δεν χορηγείται άδεια σε πρόσωπα με βεβαρημένο ποινικό μητρώο και σε όσους υπηρέτησαν στις διωκτικές αρχές, Δημόσιες Οικονομικές Υπηρεσίες και τον ΟΤΕ, αν δεν παρέλθει πενταετία από την έξοδό τους από την υπηρεσία. Στη Θεσσαλονίκη τα γραφεία ιδιωτικών ερευνών που λειτουργούν με νόμιμη άδεια αριθμούν τα εννέα, την ώρα που στην Αττική τα αντίστοιχα γραφεία είναι πολλαπλάσια, τόσο λόγω πληθυσμιακών κριτηρίων όσο και ύπαρξης περισσότερων επιχειρήσεων που απευθύνονται στα γραφεία για την αντιμετώπιση της βιομηχανικής κατασκοπίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι από το 2003 που θεσμοθετήθηκε ο νόμος για τα γραφεία ιδιωτικών ερευνών, ο όρος «ντετέκτιβ» έπαψε να χρησιμοποιείται και ο κλάδος χαρακτηρίζεται αποκλειστικά από τον όρο του «ιδιωτικού ερευνητή». Ο λόγος δεν είναι άλλος από το γεγονός ότι το υπουργείο Δημόσιας Τάξης που εκδίδει τις εν λόγω άδειες, εναρμονίζεται με τις διεθνείς πρακτικές, όπου ο όρος του «ντετέκτιβ» δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί από ιδιώτες αφού χρησιμοποιείται ως βαθμός για αξιωματικούς της αστυνομίας.

Πρωτιά στα… συναισθηματικά

Μπορεί τα χρόνια να έχουν περάσει, ωστόσο οι υπηρεσίες που ζητούνται από τα γραφεία ιδιωτικών ερευνών δεν έχουν αλλάξει ιδιαίτερα. «Το 95% των περιπτώσεων που αναλαμβάνουμε αφορούν συναισθηματικά ζητήματα», αναφέρει στην «Κ» ο Μάρκος Κοσσυβάκης, που διατηρεί το γραφείο ιδιωτικών ερευνών που ίδρυσε στη Θεσσαλονίκη ο πατέρας του από το 1957. Όπως λέει μάλιστα ο ίδιος, η συγκεκριμένη ζήτηση δεν είναι κάτι που προέκυψε τώρα, αλλά πάντοτε υπήρχαν πελάτες άνδρες και γυναίκες που ζητούσαν να μάθουν από τους ιδιωτικούς ερευνητές εάν το έτερον τους ήμισυ τους απατά και διατηρεί εξωσυζυγική σχέση. Βέβαια, δεν λείπουν και οι υποθέσεις όπου μητέρες ζητούν από τους ιδιωτικούς ερευνητές να μάθουν εάν τα παιδιά τους έχουν εμπλακεί σε κυκλώματα ναρκωτικών. «Το πό-σο θα κρατήσει μία έρευνα ποικίλει», τονίζει ο κ. Βαφειάδης που διατηρεί γραφείο ιδιωτικών ερευνών τα τελευταία 35 χρόνια. «Ένας συνεργάτης μπορεί να πάει σε μια αποστολή που θα του ανατεθεί και να την βγάλει εις πέρας από το πρώτο μισάωρο. Αυτές είναι περιπτώσεις μοιχείας συνήθως που η έρευνα τους μπορεί να διαρκέσει το πολύ μια εβδομάδα. Ωστόσο υπάρχουν και έρευνες που μπορούν να διαρκέσουν για μήνες», αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Βαφειάδης, τονίζοντας παράλληλα ότι η εχεμύθεια είναι το κυριότερο χαρακτηριστικό που πρέπει να διέπει την εκάστοτε έρευνα.

Τιμές και τεχνολογία

Το κόστος της ιδιωτικής έρευνας είναι λογικό να είναι υψηλό. Τα περισσότερα γραφεία άλλωστε λειτουργούν με συνεργάτες, οι οποίοι πέραν της αμοιβής τους χρειάζονται και κάποια επιπλέον ποσά για να βγάλουν εις πέρας τις αποστολές τους. «Έχουν υπάρξει πολλές περιπτώσεις υποψηφίων πελατών που μόλις ακούσουν την τιμή για αυτό που θέλουν κλείνουν το τηλέφωνο. Αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε είναι να λειτουργούμε με το ελάχιστο κόστος», επισημαίνει ο κ. Βαφειάδης. Σύμφωνα με τον κ. Κοσσυβάκη, οι τιμές για τις υπηρεσίες που προσφέρει ένα γραφείο ιδιωτικών ερευνών ήταν πάντοτε υψηλές ανάλογα με την εποχή. Όπως λέει ωστόσο «αλλά ήταν τα δεδομένα το 1995 και άλλα τώρα. Έ-χουμε μειώσει τις τιμές μας περίπου στο 1/4 από αυτές που είχαμε. Όπως σε όλους τους κλάδους, έτσι και εμάς μας έχει επηρεάσει η κρίση», λέει ο κ. Κοσσυβάκης. Όσον αφορά την τεχνολογία, τα περισσότερα γραφεία έχουν φροντίσει να εναρμονιστούν με τις τεχνολογικές απαιτήσεις της εποχής. «Είναι πλέον απαραίτητο να ανιχνεύει κανείς και τα ηλεκτρονικά ίχνη. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι παύουν να είναι αξιόπιστοι οι κλασσικοί τρόποι όπως η παρακολούθηση», αναφέρει ο κ. Βαφειάδης. Από την πλευρά του ο κ. Κοσσυβάκης επισημαίνει πως οι ιδιωτικοί ερευνητές επιβάλλεται να διαθέτουν τεχνολογικό εξοπλισμό τελευταίας τεχνολογίας. «Πρόκειται βέβαια για μηχανήματα τα οποία μπορεί να αποκτήσει ο οποιοσδήποτε Έλληνας πολίτης», σημειώνει ο ιδιωτικός ερευνητής.