του Γιάννη Μαγκριώτη*
Η κρίση, σε όλη την Ελλάδα, ιδιαίτερα στα εμβληματικά της μέρη, όπως η Θεσσαλονίκη, αποκάλυψε τις χρόνιες υστερήσεις και παθογένειες της.
Η Θεσσαλονίκη στο μεταίχμιο της κρίσης, πρέπει να αξιολογήσει, όπως και κάθε περιφέρεια, τις χαμένες ευκαιρίες και τις ανεκπλήρωτες εξαγγελίες.
Αυτό συνέβη γιατί: α) δημιουργήθηκαν υπερβολικές προσδοκίες. β) Η κρίση του αναπτυξιακού προτύπου της χώρας, που στηρίχθηκε κυρίως στην κατανάλωση, έπληξε σωρευτικά, περιφέρειες και πόλεις, όπου κυριάρχησε αυτό το μοντέλο. γ) Η Θεσσαλονίκη λόγω των μεγάλων γεωπολιτικών και γεωοικονομικών αλλαγών στα Βαλκάνια και την ευρύτερη περιοχή, την δεκαετία του ’90, πίστεψε στην μεγάλη ευκαιρία, η οποία δεν επιβεβαιώθηκε.
Τα Βαλκάνια από το 1990, έδωσαν ευκαιρίες, αλλά τροφοδότησαν και με αστάθεια την περιοχή, ιδιαίτερα την κρίσιμη περίοδο των αλλαγών. Όλη η δεκαετία του 1990, αλλά και το μισό της επόμενης, στην περιοχή είχαμε εμφυλίους, διεθνείς στρατιωτικές επεμβάσεις, οικονομικές και κοινωνικές καταρρεύσεις.
Σε αυτή την κρίσιμη περίοδο, η Ελλάδα δεν είχε ειδική στρατηγική για την Ν-Α Ευρώπη, παρ’ ότι υπήρξαν πολλές προτάσεις από την Θεσσαλονίκη και την Βόρειο Ελλάδα, προς την Αθήνα.
Η Αθήνα ήταν προσανατολισμένη στην ένταξη της χώρας στην ΟΝΕ, στην ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε, στους Ολυμπιακούς Αγώνες και στα μεγάλα έργα.
Τοπικά και περιφερειακά, παρ’ ότι πολλές επιχειρήσεις και φορείς του ιδιωτικού τομέα, ανέπτυξαν σημαντικές δραστηριότητες, χωρίς συνοχή και κεντρική υποστήριξη, έμειναν ανολοκλήρωτες.
Η Θεσσαλονίκη, παρ’ ότι διεκδίκησε οικονομικούς θεσμούς και δραστηριότητες για την Βαλκανική παρουσία της χώρας, απέσπασε πολύ λίγα από την κεντρική διοίκηση.
Την ίδια περίοδο, η Θεσσαλονίκη και η Βόρειο Ελλάδα, έχαναν δυναμικούς τομείς, που της έδιναν εξωστρέφεια, εισοδήματα και απασχόληση. Το φθηνό εργατικό κόστος στα Βαλκάνια και την Ασία, σε συνδυασμό με την μείωση των κοινοτικών επιδοτήσεων, σε προϊόντα του πρωτογενή και δευτερογενή τομέα, επέτειναν την οικονομική συρρίκνωση. Η κρίση από το 2009, την έφθασε στο όριο.
Την ίδια περίοδο στη Βόρειο Ελλάδα, ολοκληρώνεται το δίκτυο της Εγνατίας Οδού, το μεγαλύτερο αναπτυξιακό έργο της χώρας. Υποστηρίχθηκε από όλες τις κυβερνήσεις και τα κόμματα, υλοποιήθηκε από έναν σύγχρονο δυναμικό φορέα, που δημιουργήθηκε με υπόδειξη της Ε.Ε, την Εγνατία Α.Ε και χρηματοδοτείται κυρίως από αυτήν.
Δυστυχώς, οι άλλες αναπτυξιακές υποδομές, ΟΛΘ, Αεροδρόμιο, ΟΣΕ, ΔΕΘ, δεν αναπτύχθηκαν εγκαίρως και δεν πρόλαβαν να εκμεταλλευτούν την συγκυρία του ’90.
Ακόμη χειρότερα χρόνιες συντηρητικές, συντεχνιακές και κρατικίστικες αντιλήψεις πολλών πλευρών, δεν επέτρεψε βαθιές μεταρρυθμίσεις και συνεργασίες, με τον ιδιωτικό τομέα και με διεθνή δίκτυα.
Ο κίνδυνος συρρίκνωσης και περιθωριοποίησης τους είναι ορατός, λόγω και της ανάπτυξης των αντίστοιχων υποδομών στο λεκανοπέδιο και σε γειτονικές χώρες.
Για το ΜΕΤΡΟ, μεγάλες ευθύνες έχουν οι τοπικές ηγεσίες, που από την δεκαετία του ’80 έταζαν ΜΕΤΡΟ και μάλιστα με χρηματοδότηση του FM 100. Τα τεκμήρια αυτής της κενοδοξίας, είναι θαμμένα στην «τρύπα» της Εγνατίας. Ούτε και σήμερα υπάρχει συντονισμός των φορέων της πόλης, απέναντι σε ολιγωρίες και επανασχεδιασμούς της κεντρικής διοίκησης και των αβελτηριών των κατασκευαστών.
Η Θεσσαλονίκη και συνολικά η Βόρεια Ελλάδα, παρά την υποχώρηση, έχει σημαντικά, συγκριτικά πλεονεκτήματα.
Χρειάζεται συνολικό, ρεαλιστικό σχέδιο και στόχους. Συνεργασία των φορέων της και αυτοπεποίθηση των ανθρώπων της. Χρειάζεται τα Πανεπιστημιακά Ιδρύματά της, να βγουν από τον λήθαργο και την εσωστρέφειά τους.
Οι φορείς του ιδιωτικού τομέα και οι επιχειρήσεις να αναλάβουν δυναμικές επενδυτικές πρωτοβουλίες και εξωστρεφείς δράσεις.
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση και οι Περιφέρειες, να συνεργαστούν και να εκπονήσουν ενιαία αναπτυξιακά σχέδια και να διεκδικήσουν την χρηματοδότησή τους.
Η κεντρική διοίκηση κάθε χρώματος, να στηρίξει σταθερά και αποφασιστικά τις αναπτυξιακές πρωτοβουλίες της Θεσσαλονίκης και της Βόρειας Ελλάδας.
Όλοι να αναλάβουμε τις ευθύνες μας και να κοιτάξουμε μπροστά.
*Ο κ. Μαγκριώτης είναι πρώην βουλευτής του ΠΑΣΟΚ