Την πεποίθηση ότι η ελληνική οικονομία ξεχωρίζει θετικά στο τρέχον περιβάλλον αυξημένης διεθνούς αβεβαιότητας, αποτελώντας πλέον πόλο επενδυτικών ευκαιριών σε στρατηγικούς τομείς, εξέφρασε ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος (ΤτΕ), Γιάννης Στουρνάρας, κατά την αποψινή ομιλία του στη γενική συνέλευση του Συνδέσμου Βιομηχανιών Ελλάδος (ΣΒΕ).
Πρόσθεσε ωστόσο, ότι σε μια συγκυρία με σημαντικές ευκαιρίες αλλά και προκλήσεις για την Ελλάδα απαιτείται σταθερή προσήλωση στις μεταρρυθμίσεις και στο νέο παραγωγικό πρότυπο, καθώς μέσω αυτών η σημερινή δυναμική ανάκαμψη μπορεί να μετατραπεί σε μακροχρόνια πρόοδο.
Υπενθύμισε ότι σύμφωνα με τις προβλέψεις της ΤτΕ, ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ της χώρας την περίοδο 2025-2027 αναμένεται να διαμορφωθεί γύρω στο 2%, σε επίπεδα υψηλότερα από το μέσο όρο της ευρωζώνης, ενώ συμπλήρωσε ότι οι επενδύσεις στην Ελλάδα αυξάνονται σταθερά, αλλά παραμένει σημαντικό το επενδυτικό κενό σε σχέση με την ευρωζώνη.
Μία στις τέσσερις νέες επιχειρήσεις είχε έδρα τη Βόρεια Ελλάδα το 2021-2024
Αναφερόμενος ειδικά στη Βόρεια Ελλάδα, ο κ. Στουρνάρας επισήμανε ότι αποτελεί κρίσιμο πυλώνα της εθνικής οικονομίας, συνεισφέροντας πάνω από το 20% του ΑΕΠ της χώρας και παρουσιάζοντας σημαντική επιχειρηματική κινητικότητα, με υψηλή συγκέντρωση νέων επιχειρήσεων. «Την περίοδο 2021-2024, το 25% των νέων επιχειρήσεων που ιδρύθηκαν στη χώρα είχαν έδρα στη Βόρεια Ελλάδα – το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό μετά την Αττική (39%). Στον τομέα της μεταποίησης, η περιοχή συγκεντρώνει το 26% των νέων επιχειρήσεων (έναντι 40% στην Αττική), στοιχείο που αναδεικνύει την παραγωγική δυναμική της» υπογράμμισε και υπενθύμισε ότι και οι εξαγωγές των περιφερειών της Βόρειας Ελλάδας έχουν αυξηθεί σημαντικά, με την Κεντρική Μακεδονία να ξεχωρίζει.
Παράλληλα, τόνισε, «η Θεσσαλονίκη έχει εξελιχθεί σε ένα από τα ισχυρότερα και πιο δυναμικά οικοσυστήματα νεοφυών επιχειρήσεων στη χώρα, καταγράφοντας άνοδο 31 θέσεων στις πιο πρόσφατες κατατάξεις του παγκόσμιου Δείκτη Οικοσυστήματος StartupBlink», ούσα η δεύτερη πόλη μετά την Αθήνα ως προς τη συγκέντρωση startups σε σχέση με τον πληθυσμό της.
Νέες αναπτυξιακές δυνατότητες για τη Βόρεια Ελλάδα από την επικείμενη ένταξη της Βουλγαρίας στην ευρωζώνη
Ο διοικητής της ΤτΕ διατύπωσε ακόμη την εκτίμηση ότι η ένταξη της Βουλγαρίας στην ευρωζώνη από 1ης Ιανουαρίου 2026 δημιουργεί νέες αναπτυξιακές δυνατότητες για τη Βόρεια Ελλάδα: «Αναμένεται να ενισχύσει τη σταθερότητα, να περιορίσει τον συναλλαγματικό κίνδυνο, να διευκολύνει τις διασυνοριακές συναλλαγές μεταξύ των δύο χωρών και να καταστήσει πιο προβλέψιμο και ευνοϊκό το επενδυτικό περιβάλλον για τις ελληνικές επιχειρήσεις, διανοίγοντας ευκαιρίες σε τομείς όπως η βιομηχανία, οι υπηρεσίες και η αγροδιατροφή. Οι ελληνικές μεταποιητικές επιχειρήσεις μπορούν να οργανώνουν πιο αποτελεσματικά τις εφοδιαστικές τους αλυσίδες και να αξιοποιούν συνεργασίες χωρίς νομισματικά εμπόδια. Παράλληλα, η αυξημένη κινητικότητα εργατικού δυναμικού, φοιτητών και τουριστών θα ενισχύσει τη δυναμική των τοπικών αγορών. Συνολικά, η ένταξη της Βουλγαρίας στο ευρώ ενδυναμώνει την περιφερειακή ενοποίηση και δίνει στη Βόρεια Ελλάδα τη δυνατότητα να αναδειχθεί σε ισχυρό κόμβο βιομηχανίας, εμπορίου και τουρισμού στα Βαλκάνια» τόνισε και αναφέρθηκε και στις δυνατότητες περαιτέρω ανάπτυξης στους τομείς των logistics, της ενέργειας και της μεταποίησης.
Διαρθρωτική αδυναμία η αυτοαπασχόληση
Ο κ. Στουρνάρας αναφέρθηκε ακόμη στις διαρθρωτικές αδυναμίες και τα εμπόδια, που -όπως είπε- εξακολουθούν να περιορίζουν τη δυναμική των επενδύσεων στην περιοχή. Μια διαρθρωτική αδυναμία που επιβαρύνει τη λειτουργία της αγοράς εργασίας είναι, εκτίμησε, το υψηλό ποσοστό αυτοαπασχόλησης στις περιφέρειες της Βόρειας Ελλάδας.
«Αυτό είναι σταθερά υψηλότερο από τον εθνικό μέσο όρο (28% το 2023), με τη Δυτική Μακεδονία να καταγράφει το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό στη χώρα (38%). Η υπερβολική συγκέντρωση σε ατομικές ή πολύ μικρές επιχειρηματικές μονάδες περιορίζει τη δυνατότητα δημιουργίας σταθερών θέσεων εργασίας, αποθαρρύνει τις επενδύσεις σε ανθρώπινο κεφάλαιο και επιτείνει τις δυσκολίες προσέλκυσης και συγκράτησης ειδικευμένου εργατικού δυναμικού. Αυτό με τη σειρά του δυσχεραίνει τη βιώσιμη αξιοποίηση της τοπικής παραγωγικής βάσης και την ενίσχυση της περιφερειακής ανταγωνιστικότητας» εξήγησε.
Επιπλέον, η πληθυσμιακή συρρίκνωση επηρεάζει όλες τις περιφέρειες της Βόρειας Ελλάδας, με τη Δυτική Μακεδονία να πλήττεται ιδιαίτερα έντονα, καθώς παρουσιάζει όχι μόνο αρνητικό πληθυσμιακό ισοζύγιο, αλλά και αρνητικό μεταναστευτικό ισοζύγιο, λόγω εσωτερικής και εξωτερικής μετανάστευσης. Επιπλέον, η έλλειψη τεχνικών δεξιοτήτων και η περιορισμένη ενσωμάτωση των επιχειρήσεων σε διεθνείς αλυσίδες αξίας εξακολουθούν να συνιστούν κρίσιμους περιορισμούς για την ανάπτυξη της Βόρειας Ελλάδας.
Ατελής η μετάβαση προς ένα υπόδειγμα υψηλής έντασης γνώσης και τεχνολογίας
Επιπλέον, κατά τον κ. Στουρνάρα, η μετάβαση προς ένα υπόδειγμα υψηλής έντασης γνώσης και τεχνολογίας παραμένει ατελής, ιδιαίτερα σε περιφέρειες όπως η Δυτική Μακεδονία, όπου καταγράφονται χαμηλές επιδόσεις στους δείκτες τεχνολογικής απασχόλησης. Αντιθέτως, στην Κεντρική Μακεδονία η απασχόληση σε τομείς υψηλής τεχνολογίας ανήλθε σε 2,6% το 2024 – το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό στη χώρα μετά την Αττική (5,8%). Αξιοσημείωτη είναι και η σχετική πρόοδος στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, όπου το αντίστοιχο ποσοστό αυξήθηκε σε 1,6% από 0,9% το 2023. «Ωστόσο, η συνολική εικόνα εξακολουθεί να υπολείπεται σημαντικά του ευρωπαϊκού μέσου όρου, ενώ η αποσπασματική συμμετοχή σε διεθνείς συστάδες αλυσίδων αξίας (value chain clusters) και οι υστερήσεις σε κρίσιμες υποδομές περιορίζουν την προσέλκυση επενδύσεων υψηλής προστιθέμενης αξίας» υπογράμμισε.
Δύσκολος αλλά αναγκαίος συμβιβασμός
Σε ό,τι αφορά την εμπορική συμφωνία που επιτεύχθηκε μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ και αφορά την επιβολή ανώτατου δασμολογικού συντελεστή 15% σε εξαγωγές αγαθών της ΕΕ προς τις ΗΠΑ, ο κ. Στουρνάρας εκτίμησε ότι αποτελεί έναν δύσκολο αλλά αναγκαίο συμβιβασμό – μια περίπτωση «το μη χείρον βέλτιστον». «Από τη μια πλευρά, είναι μια δυσμενής εξέλιξη, διότι “φορολογεί” ευρωπαϊκά προϊόντα με σχετικά υψηλό συντελεστή, μειώνοντας έτσι τη διεθνή ζήτησή τους, ενώ δεσμεύει την ΕΕ να αγοράζει ενεργειακά προϊόντα από τις ΗΠΑ σε τιμές που δεν είναι γνωστές και να πραγματοποιεί μεγάλες επενδύσεις σε στρατηγικούς τομείς της αμερικανικής οικονομίας. Από την άλλη πλευρά, αναμένεται να περιορίσει την αβεβαιότητα των τελευταίων μηνών, διασφαλίζοντας μεταξύ άλλων τη συνέχεια των διατλαντικών οικονομικών συνεργασιών» τόνισε και πρόσθεσε ότι σε αυτό το ευμετάβλητο διεθνές περιβάλλον, η οικονομία της ευρωζώνης έχει επιδείξει αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα.
Προτάσεις πολιτικής
Πάνω από όλα, επισήμανε ο κ. Στουρνάρας, η προσέλκυση παραγωγικών επενδύσεων στην Ελλάδα προϋποθέτει τη δημιουργία σταθερού και φιλικού επιχειρηματικού περιβάλλοντος. «Κρίσιμες παρεμβάσεις περιλαμβάνουν τη μείωση της γραφειοκρατίας μέσω της ψηφιοποίησης των δημόσιων υπηρεσιών, την απλοποίηση διαδικασιών με υψηλό διοικητικό κόστος και την ταχύτερη απονομή δικαιοσύνης» ανέφερε ενδεικτικά.
Συμπλήρωσε πως η ενίσχυση της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων της Βόρειας Ελλάδας αποτελεί κρίσιμο μοχλό για την τόνωση της επενδυτικής και αναπτυξιακής δυναμικής της περιοχής. «Έμφαση θα πρέπει να δοθεί σε κλάδους με υψηλή προστιθέμενη αξία και εξαγωγικό προσανατολισμό -όπως ο αγροδιατροφικός τομέας, τα δομικά υλικά, η υγεία, οι ψηφιακές και πράσινες τεχνολογίες- μέσω στοχευμένων κινήτρων, στρατηγικών συνεργασιών και προσέλκυσης ξένων άμεσων επενδύσεων, οι οποίες θα προσθέσουν τεχνογνωσία και θα προσφέρουν τη δυνατότητα εισόδου σε νέες αγορές. Επιπλέον, φορολογικά κίνητρα προς τις επιχειρήσεις μπορούν να διευκολύνουν την ένταξή τους σε συστάδες αλυσίδων προστιθέμενης αξίας, ενισχύοντας τη δικτύωση και τη συνεργασία με άλλους παραγωγικούς φορείς» είπε.
Η αναβάθμιση των υποδομών και των τεχνολογικών δυνατοτήτων είναι επίσης απαραίτητη για τη βελτίωση της περιφερειακής ανταγωνιστικότητας και εξωστρέφειας, ενώ και ο περιορισμός του ενεργειακού κόστους και η μετάβαση στην πράσινη οικονομία είναι καθοριστικοί παράγοντες, ιδίως σε ενεργοβόρους κλάδους. «Απαιτούνται παρεμβάσεις όπως η ενίσχυση των ενεργειακών διασυνδέσεων με γειτονικές χώρες, η αύξηση της χωρητικότητας των δικτύων ενέργειας και η αναθεώρηση των ρυθμιζόμενων χρεώσεων και της υψηλής φορολογίας. Παράλληλα, η αξιοποίηση επιδοτήσεων για πράσινες επενδύσεις και η εφαρμογή μοντέλων κυκλικής οικονομίας δημιουργούν νέες ευκαιρίες για καινοτόμα και περιβαλλοντικά βιώσιμα προϊόντα» είπε, ενώ αναφέρθηκε ακόμη στην ανάγκη ενίσχυσης της χρηματοδότησης, κυρίως για μικρομεσαίες και νεοφυείς επιχειρήσεις, προσθέτοντας ότι είναι κρίσιμη για την επιτάχυνση της επενδυτικής δυναμικής στη Βόρεια Ελλάδα.
Επενδύουν με ίδια κεφάλαια
Την ανάγκη διαμόρφωσης εθνικής στρατηγικής για τη βιομηχανία, η οποία θα πρέπει να αποκτήσει κεντρικό ρόλο στο μοντέλο ανάπτυξης, υπογράμμισε η πρόεδρος του ΣΒΕ, Λουκία Σαράντη. Πρόσθεσε πως υγιής ανάπτυξη μπορεί να υπάρξει μόνο αν έχουν όλοι πρόσβαση στο χρηματοδοτικό σύστημα, ώστε να μπορούν να κάνουν επενδύσεις -για αυτό και είναι απαραίτητο να διευκολυνθεί η πρόσβαση σε χρηματοδοτήσεις. Υπενθύμισε δε τα αποτελέσματα πρόσφατης μελέτης του ΣΒΕ και της Palmos Analysis, σύμφωνα με την οποία οι βιομηχανίες επενδύουν κυρίως με δικά τους χρηματοδοτικά μέσα, χωρίς συστηματική βοήθεια από το κράτος και πρόσβαση στο τραπεζικό σύστημα, επιχειρώντας σε ένα περιβάλλον που πολλές φορές δεν είναι σταθερό ή είναι φορολογικά αβέβαιο και διοικητικά δυσλειτουργικό. «Πόσα περισσότερα θα μπορούσαν να πετύχουν με συστηματική βοήθεια από την Πολιτεία και το τραπεζικό σύστημα!» τόνισε, υπενθυμίζοντας ότι παρά τις αλλεπάλληλες εξωγενείς κρίσεις, η ελληνική βιομηχανία συνεχίζει να προσφέρει το 9% στο ΑΕΠ, το 72% των ελληνικών εξαγωγών και το 25% των θέσεων εργασίας στον ιδιωτικό τομέα.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
