Αντιδρούν στην πρόταση του πρωθυπουργού γιατί γνωρίζουν ότι θα είναι αδύνατον από οποιαδήποτε κυβέρνηση στον μέλλον να την καταργήσει – Με ποιες δικαιολογίες προσπαθούν να την μπλοκάρουν
«Η αξιολόγηση των δημόσιων υπαλλήλων απασχολεί τον δημόσιο διάλογο, καθώς υποστηρίζεται ότι συμβάλλει στη βελτίωση της ατομικής τους επίδοσης και στην αποτελεσματικότερη λειτουργία των δημόσιων υπηρεσιών», έγραψε στην Επιθεώρηση Ελληνικής Εταιρείας Αξιολόγησης ο Γεώργιος Αν. Νάσιος, τον Ιούνιο του 2021.
Κάθε φορά όμως που το θέμα της αξιολόγησης των δημόσιων υπαλλήλων (που είναι θεσμοθετημένη σε όλα τα ανεπτυγμένα κράτη) έπεφτε στο τραπέζι για συζήτηση, τα συνδικάτα και τα κόμματα της Αριστεράς αντιδρούσαν. Το βασικό τους επιχείρημα ήταν ότι η αξιολόγηση υπονομεύει τη μονιμότητα και αποτελεί το πρόσχημα για απολύσεις στο Δημόσιο.
Συνέβη όμως αυτό από το 2022 που ψηφίστηκε ο ν.4940/2022 (σύστημα στοχοθεσίας, αξιολόγησης και ανταμοιβής για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας της δημόσιας διοίκησης, ρυθμίσεις για το ανθρώπινο δυναμικό του δημοσίου τομέα και άλλες διατάξεις); Όχι, δεν συνέβη.
Οι πολίτες επιθυμούν βαθιές τομές στο κράτος
Στόχος δεν είναι κάποιες απολύσεις, αλλά η βελτίωση των απαραίτητων δεξιοτήτων των στελεχών, όπου αυτό κρίνεται απαραίτητο, για την εύρυθμη και αποτελεσματική λειτουργία των υπηρεσιών και την εκπλήρωση των στόχων τους. Τα περί απολύσεων διαψεύδονται και από αυτό που συμβαίνει με τους δικαστικούς: όταν κρίνονται ανεπαρκείς στην εκπλήρωση των καθηκόντων τους (κυρίως καθυστερήσεις στην έκδοση αποφάσεων), όχι μόνο δεν απολύονται, αλλά μετατάσσονται σε άλλες υπηρεσίες.
Η κυβέρνηση «ανέγνωσε» τις κινητοποιήσεις για τα Τέμπη διαφορετικά από ό,τι η αντιπολίτευση. Βλέπει ότι οι πολίτες επιθυμούν τομές· και θέλει η συζήτηση των ημερών να αποτελέσει το εφαλτήριο για περαιτέρω μεταρρυθμίσεις που θα αποτρέψουν τη διαιώνιση των κρατικών παθογενειών που οδήγησαν στην τραγωδία των Τεμπών.
Ο πρωθυπουργός μίλησε στη Βουλή για «νοοτροπίες οι οποίες είναι βαθιά ριζωμένες στο Δημόσιο», αναφέρθηκε σε «ανάταξη» η οποία «δεν είναι απλή» και «αφορά όλα τα μέτωπα της δημόσιας ζωής». Επίσης, μίλησε για «αλλαγές που γίνονται σε συνθήκες αντιστάσεων», αυτό δηλαδή που βιώνουμε κάθε φορά που οι κυβερνώντες αποπειρώνται να εκσυγχρονίσουν τον κρατικό μηχανισμό.
Οι κυβερνήσεις της Νέας Δημοκρατίας έχουν προσπαθήσει, έχοντας απέναντί τους συνδικαλιστές που κατέβαζαν διακόπτες και έκλειναν δρόμους, ενώ σήμερα φωνάζουν για «έγκλημα» και «συγκάλυψη».
«Έχω δώσει μάχη για την αξιολόγηση», είπε ο Κυριάκος Μητσοτάκης στη Βουλή στη διάρκεια της συζήτησης επί της πρότασης δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης. Σημείωσε επίσης πως όταν ήταν υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης δρομολόγησε «ένα σύστημα αξιολόγησης το οποίο κατέτασσε τους υπαλλήλους σε “πολύ καλούς”, “ικανοποιητικούς” και “λιγότερο ικανοποιητικούς”». Και απευθυνόμενος στον Νίκο Ανδρουλάκη, του είπε: «Ελάτε και δεσμευτείτε, λοιπόν, ότι θα συμφωνήσετε και εσείς στη συνταγματική κατοχύρωση της αξιολόγησης και την αλλαγή του άρθρου 16… Θα αναμένω την απάντησή σας με μεγάλο ενδιαφέρον».
Αξιολόγηση υπαλλήλων και από τους πολίτες
Είχε προηγηθεί η τοποθέτησή του στην προ ημερησίας συζήτησης για τα Τέμπη: «Θα ήθελα να ανακοινώσω μία μόνο από τις πολλές πρωτοβουλίες που αφορούν την επερχόμενη συνταγματική αναθεώρηση. Η Νέα Δημοκρατία θα εισηγηθεί να κατοχυρωθεί θεσμικά και συνταγματικά η αξιολόγηση στο Δημόσιο». Μάλιστα είχε προσθέσει ότι θα δοθεί η δυνατότητα για «αξιολόγηση των δημόσιων υπαλλήλων και από τους πολίτες που θα κάνουν χρήση των υπηρεσιών… Θα ήθελα να δούμε τη θέση των κομμάτων που αντιδρούν σε κάθε αλλαγή που επιβραβεύει τους ικανούς και συνετίζει τους ασυνεπείς». Η πρόθεση του πρωθυπουργού είναι εκπεφρασμένη: να καταστεί αδύνατη από μια κυβέρνηση του μέλλοντος η κατάργηση της αξιολόγησης.
Ξέρουμε λοιπόν κάποια βασικά εκ των όσων θα εισηγηθεί η κυβέρνηση ενόψει της επικείμενης συνταγματικής αναθεώρησης.
Τι ισχύει όμως μέχρι σήμερα όσον αφορά την αξιολόγηση; Ο νόμος 4940/2022 θέσπισε Ενιαίο Πλαίσιο Δεξιοτήτων το οποίο περιλαμβάνει την κατανόηση των αναγκών του πολίτη και την εξυπηρέτησή του με ταχύτητα, ευγένεια και συνέπεια και συναδελφική και ομαδική συνεργασία προς εκπλήρωση του δημόσιου συμφέροντος. Καθόρισε, δε, ένα σύστημα αξιολόγησης το οποίο συνέδεσε με την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων για κάθε διεύθυνση και φορέα του Δημοσίου (εφαρμόστηκε για πρώτη φορά το 2023).
Βασικά στοιχεία του είναι: η εισαγωγή λειτουργικού πλαισίου στοχοθεσίας διά του οποίου καθορίζονται δείκτες μέτρησης και χρονοδιάγραμμα υλοποίησής του. Η αξιολόγηση εκ μέρους των προϊσταμένων δεν γίνεται διά βαθμολόγησης. Οι δε υφιστάμενοι αξιολογούν και εκείνοι τους προϊστάμενούς τους, οι οποίοι βαθμολογούνται, ενώ συντάσσονται Έντυπα Σφυγμού Ομάδας (ΕΣΟ).
Τι προβλέπεται
Η διαδικασία προβλέπει προαιρετικές και υποχρεωτικές συζητήσεις (συνολικής αξιολόγησης, υπάρχει σχετικό υπόδειγμα) μεταξύ αξιολογητών και αξιολογούμενων, που αφορούν και στη διαμόρφωση του σχεδίου ανάπτυξης του επόμενου έτους. Όπου παρατηρηθούν υστερήσεις, προβλέπονται μέθοδοι ανάπτυξης («μάθηση στον χώρο εργασίας») και όχι απολύσεις και, αυτό είναι σημαντικό, αναδεικνύονται τα στελέχη που αριστεύουν.
Τι έγινε στην πράξη; Η σύνδεση της αξιολόγησης με το μπόνους λειτούργησε θετικά, δίνοντας κίνητρα. Λίγες σε αριθμό αρνήσεις υπήρξαν από υπαλλήλους εκπαιδευτικής βαθμίδας ΔΕ, που δεν έχουν πολλά να περιμένουν σε επίπεδο εξέλιξης, κάτι που δεν ισχύει όμως για εκείνους της εκπαιδευτικής βαθμίδας ΠΕ.
Η πλειονότητα των αντιδράσεων προήλθε από μικρό αριθμό εκπαιδευτικών και αυτό παρά τις προβλεπόμενες ποινές στην περίπτωση άρνησης, η οποία φυσικά συνιστά έκνομη συμπεριφορά. Το φθινόπωρο του 2024, μάλιστα, επιβλήθηκαν οι προβλεπόμενες ποινές σε εκπαιδευτικούς που αποπειράθηκαν να παρακωλύσουν τη διαδικασία της αξιολόγησης.
Από την ηλεκτρονική εφημερίδα Political
