«Αισθάνομαι ντροπή όταν μέσα στην Βουλή αρχηγοί κομμάτων κατηγορούν δικαστές»
«Όσοι επιχειρούν να εμφανίσουν τη Δικαιοσύνη εξαρτημένη και χειραγωγούμενη από την εκτελεστική εξουσία, μην έχετε αμφιβολία, θα συνεχίσουν τις επιθέσεις τους σε βάρος των Δικαστών και της Δικαιοσύνης, με σκοπό να ευτελίσουν το θεσμό και να κλονίσουν την εμπιστοσύνη των πολιτών στη Δικαιοσύνη. Είμαι βέβαιος ότι το δικαστικό σώμα στο μέτρο που του αναλογεί θα αντισταθεί με σθένος στο λαϊκισμό και το μηδενισμό, δεν θα επιτρέψει την άρνηση του κύρους των Δικαστηρίων και της Δικαιοσύνης απ’ όπου ξεκινά η αποσύνθεση της δημοκρατικής Πολιτείας» είναι το μήνυμα που έστειλε ο Υφυπουργός Δικαιοσύνης, κ. Ιωάννης Μπούγας, με την ομιλία του στο πλαίσιο εκδήλωσης μνήμης του Αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτου, τον προστάτη των Δικαστών και του Δικαστικού Σώματος, που πραγματοποιήθηκε το πρωί στην Παλαιά Βουλή.
«Το Δικαστικό Σώμα, πιστό στον όρκο του, τιμά το λειτούργημα του και δεν υπακούει σε σκοπιμότητες και συμφέροντα. Με επίγνωση ότι η προάσπιση των ατομικών ελευθεριών και των κοινωνικών δικαιωμάτων αποκτούν ουσιαστικό περιεχόμενο μόνο με την επιβολή του νόμου και των θεσμικά κατοχυρωμένων εγγυήσεων. Μέσα από αυτή τη διαρκώς μεταβαλλόμενη δυναμική, επιδιώκουμε την άμεση, αποτελεσματική και ισότιμη πρόσβαση όλων των πολιτών στη Δικαιοσύνη – το έσχατο καταφύγιο των πολιτών» πρόσθεσε ο κ. Μπούγας.
Συνεχίζοντας στο ίδιο ύφος, ο Υφυπουργός Δικαιοσύνης τόνισε ότι «Αισθάνομαι ντροπή όταν και μέσα στο Κοινοβούλιο ακούω ακόμη και αρχηγούς κομμάτων να κατηγορούν άκριτα και επιπόλαια ανώτατους δικαστικούς λειτουργούς ότι είναι ευεπίφοροι σε πιέσεις της εκτελεστικής εξουσίας και έτοιμοι να κάμψουν τη συνείδησή τους και να θυσιάσουν την ηθική τους ακεραιότητα με αντάλλαγμα θέσεις, που θα λάβουν μετά την αφυπηρέτησή τους. Θέλω ιδιαιτέρως να τονίσω ότι οι επί τιμή δικαστικοί και εισαγγελικοί λειτουργοί αποτελούν ένα μεγάλο κεφάλαιο γνώσης και εμπειρίας για κάθε Πολιτεία, που οφείλει να το αξιοποιεί. Εφόσον συμφωνήσουμε σε αυτό επί της αρχής με συνεννόηση και διάλογο θα ορίσουμε τη διαδικασία και τα κριτήρια της αξιοποίησής τους».
Απευθυνόμενος δε προς τους λειτουργούς της Δικαιοσύνης υπογράμμισε «Είναι αλήθεια ότι οι πολίτες έχουν υψηλές προσδοκίες από τους Δικαστικούς Λειτουργούς. Όποιος ενδύεται τη Δικαστική Τήβεννο, οφείλει να ενδύεται τις αρετές του Αγίου και ακόμη περισσότερες, όπως επιμέλεια στην άσκηση των καθηκόντων του, προσαρμογή στην σύγχρονη πραγματικότητα, κοινωνική εμπειρία ακόμη και γνώση των νέων τεχνολογιών. Διαρκές ζητούμενο είναι η Ανεξαρτησία του Δικαστή» για να προσθέσει με έμφαση πως «ο Δικαστής υποτάσσεται μόνο στο νόμο και καθοδηγείται αποκλειστικά από τη συνείδησή του. Είναι ελεύθερος να διαμορφώνει δικανική πεποίθηση και να αποφασίζει αντικειμενικά και αμερόληπτα για την υπόθεση που άγεται προς επίλυση ενώπιον του, στηριζόμενος αποκλειστικά στα πραγματικά περιστατικά της υπόθεσης, χωρίς να υπόκειται σε πολιτική πίεση ή εκφοβισμό ή επιρροή από οποιαδήποτε πηγή και αν προέρχονται. Οι δικαστές μας έχουν την αναγκαία θεσμική θωράκιση, περιβαλλόμενοι από εγγυήσεις προσωπικής και λειτουργικής ανεξαρτησίας, που τους παρέχει το δικαίωμα και ταυτόχρονα τους επιβάλλει το καθήκον να αποκρούσουν οποιαδήποτε παρέμβαση στα δικαιοδοτικά τους καθήκοντα».
Εντωμεταξύ με αφορμή την συμπλήρωση ενός έτους από την εφαρμογή του νέου Δικαστικού Χάρτη ο κ. Μπούγας άδραξε την ευκαιρία να αναφερθεί στο συνεκτικό πλέγμα μεταρρυθμίσεων και παρεμβάσεων που γίνονται στον χώρο της Δικαιοσύνης και διαμορφώνουν τη σύγχρονη πορεία της απονομής της Ελληνικής Δικαιοσύνης, ενώ ταυτόχρονα αντιμετωπίζουν σοβαρές παθογένειες και διαχρονικά ελλείμματα.
«Η Ελλάδα βρέθηκε για δεκαετίες αντιμέτωπη με το πιο οξύ πρόβλημα καθυστερήσεων στην Ευρώπη. Τα στοιχεία το επιβεβαιώνουν. Το 2022 ο μέσος χρόνος για την έκδοση τελεσίδικης απόφασης ανερχόταν στις 1.492 ημέρες, υπερδιπλάσιος χρόνος του μέσου όρου των χωρών του Συμβουλίου της Ευρώπης, ο οποίος ανέρχεται στις 650 ημέρες. Τέσσερα ολόκληρα χρόνια για να εκδοθεί τελεσίδικη απόφαση» επισήμανε ο κ. Μπούγας και πρόσθεσε «Η υπερβολική βραδύτητα δεν είναι απλώς μια οργανωτική ανεπάρκεια. Συνιστά κατ’ ουσίαν παραβίαση του δικαιώματος δικαστικής προστασίας. Πλήττει κυρίως τους ασθενέστερους, ενώ επιδρά αρνητικά στην προσέλκυση των επενδύσεων, στην επιχειρηματικότητα και κατ’ επέκταση στην ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας. Οι νομοθετικές παρεμβάσεις μας πραγματοποιούνται με βάση την αντίληψή μας ότι οι δικονομικές ρυθμίσεις συνιστούν τη συνταγματική αποτύπωση στην καθημερινή δικαστική πρακτική του δικαιώματος των πολιτών για παροχή έννομης προστασίας, υπό τις εγγυήσεις που προβλέπει το Σύνταγμα και η ΕΣΔΑ».
Αναφερόμενος στην ενοποίηση του Πρώτου Βαθμού Δικαιοδοσίας και την κατάργηση των Ειρηνοδικείων επισήμανε ότι «μετά την επιμόρφωση των πρώην Ειρηνοδικών, μέσω της Σχολής Δικαστών, τη μεγαλύτερη επιμόρφωση εν ενεργεία δικαστικών λειτουργών που έγινε ποτέ στον ευρωπαϊκό δικαιϊκό χώρο και προσέδωσε αναμφισβήτητα ποιοτική υπεραξία στη Δικαιοσύνη, 2.100 Δικαστές με επιστημονική γνώση, επάρκεια και εμπειρία δικάζουν πλέον υποθέσεις πρώτου βαθμού» τόνισε ο κ. Μπούγας και περιέγραψε την εικόνα που έχει διαμορφωθεί σήμερα στη χώρα
«Τα Δικαστήρια πρώτου βαθμού στην Ελληνική Επικράτεια με κριτήρια αντικειμενικά και ορθολογικά περιορίστηκαν σε 113, δίχως να περιοριστεί, αντίθετα διευρύνθηκε και αναβαθμίστηκε, η πρόσβαση των πολιτών στη Δικαιοσύνη. Καταφέραμε επιπλέον τα Δικαστήρια να είναι πιο παραγωγικά και ικανά να ανταποκριθούν στις ανάγκες της σύγχρονης κοινωνίας». Ήδη στο πρώτο εξάμηνο εφαρμογής του Δικαστικού Χάρτη, ο ρυθμός εκκαθάρισης των Πρωτοδικείων αυξήθηκε από 89% σε 94%, ενώ ο χρόνος έκδοσης πρωτόδικης απόφασης περιορίζεται εντός 500 ημερών, έναντι των 700, που απαιτούνταν πριν την εφαρμογή του Δικαστικού Χάρτη.
Ιδιαίτερη αναφορά έγινε στην πρωτοβουλία για τη μεταφορά δικαστηριακής ύλης προς τους δικηγόρους που απάλλαξε τους Δικαστές από χιλιάδες υποθέσεις. Στη Διοικητική Δικαιοσύνη ο νόμος 5028/2023 αποτέλεσε σημαντικό ορόσημο για την αναθεώρηση του δικαστικού χάρτη της Διοικητικής Δικαιοσύνης . “Μάλιστα, είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακή η διαχείριση των εκκρεμών υποθέσεων από τα Τακτικά Διοικητικά Δικαστήρια, τόσο ως προς τη μείωση της εκκρεμότητας, όσο και ως προς τη μείωση του χρόνου που μεσολαβεί από την εισαγωγή της υπόθεσης στο Δικαστήριο έως την δημοσίευση της απόφασης. Ακολούθησε ο νόμος 5119/2024 (Α΄103), με τον οποίο αναμορφώθηκε η δικονομία του Συμβουλίου της Επικρατείας, που αποτελεί μία πολύ σημαντική προσπάθεια για τον εκσυγχρονισμό και την επιτάχυνση της διαδικασίας ενώπιον του Ανωτάτου Δικαστηρίου και συνιστά επιτακτικό αίτημα τόσο των ευρωπαϊκών θεσμών όσο και της κοινωνίας των πολιτών” ανέφερε ο Υφυπουργός Δικαιοσύνης.
Στο πλαίσιο, που επιτρέπει το ισχύον Σύνταγμα οι δικαστές συμμετέχουν ουσιαστικά στην ανάδειξη της ηγεσίας των Ανωτάτων Δικαστηρίων μας, μέσω έκφραση γνώμης από τις Ολομέλειες, όπως γνώμη εκφράζει ήδη από το 2010 και η Βουλή, μέσω της Διάσκεψης των Προέδρων, σημείωσε ο κ. Μπούγας τονίζοντας πως «Η ρύθμιση αυτή αποτελεί το πρώτο, αλλά σημαντικό βήμα για τη συμμετοχή των Δικαστών στην ανάδειξη της Ηγεσίας της Δικαιοσύνης και ανοίγει ασφαλώς το διάλογο για την αναθεώρηση του άρθρου 90 παρ. 5 του Συντάγματος, που προβλέπει ότι η επιλογή στις ανώτατες θέσεις της Δικαιοσύνης γίνεται από το υπουργικό συμβούλιο Πλέον η χώρα μας, όχι μόνο εφαρμόζει τα ευρωπαϊκά πρότυπα για τις επιλογές των δικαστών, αλλά αποτελεί η ίδια διεθνές καλό παράδειγμα ενίσχυσης της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης και προαγωγής του Κράτους Δικαίου».
Αναφερόμενος στα επόμενα βήματα που προγραμματίζει η ηγεσία του Υπουργείου είπε ότι έως το τέλος του χρόνου αναμένεται να έχει ψηφιστεί η αναμόρφωση του Κληρονομικού Δικαίου, το σχέδιο νόμου για την αναμόρφωση του θεσμού της Δικαστικής μέριμνας και ο Κώδικας Εναλλακτικής Επίλυσης Διαφορών.
Επόμενη νομοθετική πρωτοβουλία η πλήρης αναμόρφωση του θεσμού της άσκησης νομικών επαγγελμάτων, των εξετάσεων για λήψη άδειας ασκήσεως νομικού επαγγέλματος και των προαγωγών των Δικηγόρων, σε συνεννόηση και διάλογο με Δικαστές, Δικηγόρους, συμβολαιογράφους και δικαστικούς επιμελητές.
«Σεβόμαστε απόλυτα και το έχουμε αποδείξει στην πράξη, το ρόλο των δικηγόρων ως συλλειτουργών της Δικαιοσύνης και το ιερό και απόλυτο δικαίωμα του κατηγορουμένου να επιλέγει το συνήγορό του. Ταυτόχρονα όμως είμαστε αποφασισμένοι να διαφυλάξουμε την εύρυθμη και απρόσκοπτη συνέχιση της διαδικασίας της δίκης, το κύρος και την αξιοπρέπεια των δικαστών από ανάρμοστες και αντιδικονομικές συμπεριφορές ελάχιστων δικηγόρων. Προς το σκοπό αυτό θα συνεργαστούμε με τις Ενώσεις και τους Δικηγόρους για να βρούμε τη βέλτιστη, συμβατή προς τις αρχές της δίκαιης δίκης και αποδεκτή λύση» είπε χαρακτηριστικά ο κ Μπούγας.
Εκτός του εκσυγχρονισμού του θεσμικού πλαισίου, το Υπουργείο Δικαιοσύνης, όπως ανέφερε ο κ. Μπουγάς, προχωρά με τον ψηφιακό μετασχηματισμό της Δικαιοσύνης, ένα έργο συνολικού προϋπολογισμού 220 εκατ. ευρώ αλλά και με το πρόγραμμα των κτηριακών υποδομών, το οποίο αντλεί συνολικά 550 εκατ. ευρώ από πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, το ΕΣΠΑ και Εθνικούς Πόρους, με σκοπό την ποιοτική αναβάθμιση κι επιτάχυνση της απονομής της Δικαιοσύνης και την παροχή αξιοπρεπών συνθηκών εργασίας στους Έλληνες Δικαστές, Δικηγόρους και Δικαστικούς Υπαλλήλους.
