Με το βλέμμα στο μέλλον και σε ένα διοικητικό μοντέλο που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες του 21ου αιώνα, πραγματοποιήθηκε στο Μέγαρο Μαξίμου η συνάντηση του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τους 13 Περιφερειάρχες της χώρας. Παρόντες σχεδόν οι μισοί Υπουργοί της κυβέρνησης, σε μια σύσκεψη εργασίας που δεν περιορίστηκε στις συνήθεις ευχές, αλλά εστίασε σε χειροπιαστές λύσεις, καίριες θεσμικές αλλαγές και συγκεκριμένες δεσμεύσεις ενόψει της νέας περιόδου σχεδιασμού 2026–2030.
Ο Πρωθυπουργός έδωσε το στίγμα από την αρχή, υπογραμμίζοντας ότι «το κράτος είναι ένα στα μάτια του πολίτη» και πως η εποχή του “πινγκ-πονγκ ανευθυνότητας” έχει παρέλθει. Ανέδειξε το βάθος της συνεργασίας κεντρικής διοίκησης και Περιφερειών σε ζητήματα όπως η κλιματική κρίση, η υποδομή, η μετανάστευση και η γήρανση του πληθυσμού, ενώ κάλεσε τις Περιφέρειες σε πλήρη συνέργεια, ιδίως στον νέο κύκλο του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης (ΕΠΑ 2026–2030).
Νέος Κώδικας Αυτοδιοίκησης και διοικητική χειραφέτηση
Στο επίκεντρο της συζήτησης βρέθηκε η μεγάλη θεσμική τομή: η κωδικοποίηση και αναθεώρηση του Κώδικα Αυτοδιοίκησης, ένα τιτάνιο έργο όπως το χαρακτήρισε ο Περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου και Πρόεδρος της ΕΝΠΕ Γιώργος Χατζημάρκος, το οποίο έρχεται να λύσει προβλήματα σύγχυσης αρμοδιοτήτων, παλαιά γραφειοκρατικά βάρη και να ορίσει με σαφήνεια τους ρόλους και τις ευθύνες κάθε βαθμίδας διακυβέρνησης.
Με περισσότερες από 700 εκχωρημένες αρμοδιότητες στις Περιφέρειες και μόλις 0,7 δισ. ευρώ από τον κρατικό προϋπολογισμό ετησίως, έναντι 2,4 δισ. στους Δήμους, η περιφερειακή αυτοδιοίκηση διεκδικεί όχι μόνο πόρους αλλά και λόγο στον πολιτικό σχεδιασμό. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο κ. Χατζημάρκος, «θέλουμε να αφήσουμε και το πολιτικό μας αποτύπωμα, όχι μόνο το διοικητικό», δείχνοντας την ανάγκη αναβάθμισης του θεσμού.
Η λέξη-κλειδί είναι «χειραφέτηση». Διοικητική και οικονομική, ώστε οι Περιφέρειες να πάψουν να λειτουργούν ως “εξαρτημένες υπηρεσίες” του κεντρικού κράτους και να μπορούν να σχεδιάζουν, να υλοποιούν και να λογοδοτούν με ταχύτητα, διαφάνεια και στόχευση.
Νερό, δάση, αγροτική παραγωγή και το μεγάλο στοίχημα της βιωσιμότητας
Οι κρίσεις των τελευταίων ετών (πλημμύρες, ξηρασίες, ζωονόσοι, ανατιμήσεις) κατέστησαν σαφές ότι η Ελλάδα χρειάζεται ένα νέο πρότυπο περιφερειακής ανθεκτικότητας. Η συζήτηση στο Μαξίμου εστίασε στις υποδομές διαχείρισης υδάτινων πόρων, τις αντιπλημμυρικές παρεμβάσεις, τις εκκρεμότητες στη χωροταξία και τις βοσκήσιμες γαίες.
Ο Πρωθυπουργός στάθηκε ιδιαίτερα στην ανάγκη ολοκλήρωσης των Διαχειριστικών Σχεδίων Βόσκησης, ένα πεδίο στο οποίο η κρατική μηχανή έχει “κολλήσει” επί δεκαετίες. Με δύο μόνο Περιφέρειες (Ήπειρος και Δυτική Μακεδονία) να έχουν ξεκινήσει τους σχετικούς διαγωνισμούς, ο κ. Μητσοτάκης ζήτησε προσωπικά από όλους τους Περιφερειάρχες να ολοκληρώσουν τη διαδικασία, ώστε να εξασφαλιστούν οι ενισχύσεις για τους πραγματικούς αγρότες, χωρίς παραθυράκια και καθυστερήσεις.
Στρατηγική για το 2030 με εθνικό σχέδιο και περιφερειακή ψυχή
Η Ελλάδα κινείται προς έναν νέο εθνικό αναπτυξιακό σχεδιασμό, με τη συγκυρία του 2027 (προεδρία Ε.Ε.) και τη διαμόρφωση του νέου κοινοτικού προϋπολογισμού (2028–2034) να καθιστούν κρίσιμο το επόμενο δωδεκάμηνο. Οι Περιφέρειες έχουν αποδείξει ότι μπορούν να απορροφήσουν κονδύλια, να διαχειριστούν έργα και να συμβάλουν στην κοινωνική συνοχή. Τώρα καλούνται να αναλάβουν ακόμα πιο ενεργό ρόλο.
Ο Πρωθυπουργός ήταν ξεκάθαρος: «Σας βλέπουμε ως συμμάχους, όχι απλούς ενδιάμεσους. Αυτό που θα πετύχουμε μαζί, θα έχει και την υπογραφή σας». Πρόκειται για μια νέα σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ κυβέρνησης και περιφερειακής αυτοδιοίκησης, με κοινό στόχο την Ελλάδα της ισότητας ευκαιριών και της βιώσιμης ευημερίας, είτε πρόκειται για την Ήπειρο, είτε για τη Γαύδο, είτε για τη Θράκη.
Σε αυτή τη «συμμαχία ευθύνης», όπως εύστοχα την περιέγραψε ο κ. Χατζημάρκος, οι Περιφέρειες δεν ζητούν απλώς στήριξη, ζητούν να είναι συνδιαμορφωτές πολιτικής. Και αυτό είναι το μεγάλο στοίχημα που φαίνεται να μπαίνει πια στη σωστή βάση.
