Σημαντικά βήματα στην εμβάθυνση της διμερούς συνεργασίας Ελλάδας και Ιταλίας καταγράφηκαν στο 2ο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας, το οποίο συνεδρίασε την Δευτέρα στη Ρώμη. Στο επίκεντρο βρέθηκαν οι ενεργειακές υποδομές και οι επενδύσεις στις σιδηροδρομικές μεταφορές, δύο κρίσιμα πεδία για την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα και τη βιώσιμη ανάπτυξη.
Η πιο εμβληματική συμφωνία της συνάντησης αφορά την υπογραφή Μνημονίου Κατανόησης μεταξύ του ΑΔΜΗΕ και της ιταλικής TERNA, του αντίστοιχου διαχειριστή δικτύου. Η συμφωνία προβλέπει την αναβάθμιση της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Ιταλίας, με στόχο τον τριπλασιασμό της δυναμικότητας μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος, από 500 MW σε 1.500 MW.
Η επένδυση αυτή δεν είναι απλώς τεχνική. Αντανακλά μια στρατηγική επιλογή της ελληνικής κυβέρνησης: να αναδείξει την Ελλάδα σε ενεργειακό κόμβο για τη νοτιοανατολική Ευρώπη, αξιοποιώντας την αυξανόμενη παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Το 2024, η χώρα για πρώτη φορά από το 2000 ήταν καθαρός εξαγωγέας ενέργειας, ενώ η Ιταλία – με υψηλή ενεργειακή κατανάλωση – παραμένει σταθερά καθαρός εισαγωγέας.
Παράλληλα, το έργο συνδέεται με τη συνολική ευρωπαϊκή προσπάθεια για σταθεροποίηση των τιμών, αντιμετώπιση στρεβλώσεων στην αγορά και βελτίωση της ενεργειακής ασφάλειας. Δεν είναι τυχαίο ότι το παράδειγμα της Ισπανίας, με το πρόσφατο μπλακ-άουτ μεγάλης κλίμακας, τέθηκε στη συζήτηση ως επιχείρημα για την ενίσχυση των διακρατικών δικτύων.
Σιδηρόδρομοι με ιταλική υπογραφή και ελληνικές ρήτρες
Εξίσου σημαντική είναι και η νέα σιδηροδρομική συνεργασία που ανακοινώθηκε. Το Μνημόνιο Συνεργασίας μεταξύ του ελληνικού Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών και της Ferrovie dello Stato, του ιταλικού κρατικού ομίλου που ελέγχει και την Hellenic Train, ανοίγει τον δρόμο για ουσιαστικές επενδύσεις στον σιδηροδρομικό στόλο της χώρας.
Συγκεκριμένα, η Ferrovie δεσμεύτηκε για επενδύσεις ύψους 360 εκατομμυρίων ευρώ, οι οποίες θα κατευθυνθούν:
- στην αγορά 23 νέων τρένων (8 υπεραστικών και 15 προαστιακού τύπου)
- και στη δημιουργία σύγχρονων αμαξοστασίων για τη μακροχρόνια συντήρηση του στόλου
Οι επενδύσεις αυτές δεν μένουν στα λόγια. Η ελληνική πλευρά, δίνοντας το στίγμα μιας πιο απαιτητικής και οργανωμένης στρατηγικής, καθιστά σαφές ότι οι δεσμεύσεις του ιταλικού ομίλου θα ενσωματωθούν στη νέα αναθεωρημένη σύμβαση με την Hellenic Train, η οποία θα περιλαμβάνει σαφείς ρήτρες και χρονοδιαγράμματα.
Η κίνηση αυτή θεωρείται καθοριστική μετά την τραγωδία στα Τέμπη, καθώς η κυβέρνηση έχει δεσμευθεί δημόσια για ένα νέο πρότυπο λειτουργίας των σιδηροδρόμων με διαφάνεια, έλεγχο, και αυξημένες ευθύνες των παρόχων.
Στρατηγική συμμαχία Αθήνας – Ρώμης
Τα δύο παραπάνω Μνημόνια είναι μόνο δύο από τις συνολικά 12+2 συμφωνίες που υπεγράφησαν στο πλαίσιο του Συμβουλίου. Όλες οι συμφωνίες περιλαμβάνονται στην Κοινή Διακήρυξη των Πρωθυπουργών, Κυριάκου Μητσοτάκη και Τζόρτζια Μελόνι, η οποία αποτυπώνει μια νέα φάση στις διμερείς σχέσεις Ελλάδας – Ιταλίας.
Η ελληνική πλευρά, σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, επιδιώκει ένα πιο παραγωγικό μοντέλο περιφερειακής συνεργασίας, όχι μόνο στο πλαίσιο της Ε.Ε., αλλά και σε επίπεδο μεσογειακής πολιτικής συνοχής. Η Ιταλία, από την πλευρά της, βλέπει στην Ελλάδα έναν σταθερό και αξιόπιστο εταίρο, ειδικά στον τομέα των υποδομών και της ενέργειας.
Η διμερής σχέση αποκτά πρακτική και γεωοικονομική διάσταση, καθώς και οι δύο χώρες επιδιώκουν να μετατραπούν σε κόμβους υποδομών και να ενισχύσουν την επιρροή τους στη Μεσόγειο.
Διπλωματία έργων, όχι δηλώσεων
Το 2ο ΑΣΣ Ελλάδας – Ιταλίας αποτελεί μια ακόμη απόδειξη της μετατόπισης της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής σε πιο οικονομικο-τεχνικές συνεργασίες, με μετρήσιμο αντίκρισμα για την καθημερινότητα. Δεν πρόκειται για συνθήματα ή επαναλήψεις εθιμοτυπίας, αλλά για συγκεκριμένα έργα, με χρονοδιάγραμμα, χρηματοδότηση και πολιτική δέσμευση.
Η Ρώμη και η Αθήνα, παρά τις ιδεολογικές διαφορές των κυβερνήσεών τους, δείχνουν πως μπορούν να συνεργάζονται πραγματιστικά και στρατηγικά. Και αυτό είναι ένα μοντέλο που ίσως θα έπρεπε να απασχολήσει περισσότερους ευρωπαίους εταίρους.
Δηλώσεις του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη μετά την ολοκλήρωση των εργασιών του 2ου Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας – Ιταλίας, στη Ρώμη
Ακολουθεί η τοποθέτηση του Πρωθυπουργού, στο πλαίσιο των κοινών δηλώσεων με την ομόλογό του, μετά το πέρας των εργασιών του ΑΣΣ:
«Αξιότιμη κυρία Πρωθυπουργέ, αγαπητή Giorgia, σε ευχαριστώ για τα θερμά σου λόγια και για την πολύ ζεστή φιλοξενία που μας επιφύλαξες εσύ και η ιταλική αντιπροσωπεία στη Ρώμη. Νομίζω ότι όλοι αντελήφθησαν ότι σήμερα δεν είχαμε απλά μία τυπική διπλωματική συνάντηση, αλλά μία πραγματικά ουσιαστική ευκαιρία να συντονίσουμε τον βηματισμό μας σε όλα τα επίπεδα, με πολύ μεράκι, όπως είπε και η Giorgia, και με πολύ καλή διάθεση να ανταλλάξουμε απόψεις για όλα τα μείζονα ζητήματα που μας απασχολούν: τις γεωπολιτικές ανακατατάξεις, τη μετανάστευση, την ασφάλεια, την ενέργεια, την κλιματική κρίση.
Εκπροσωπούμε, άλλωστε, δύο ιστορικά μεσογειακά έθνη. Δεν βρισκόμαστε κοντά μόνο λόγω γεωγραφίας. Μοιραζόμαστε βαθύτατους ιστορικούς, πολιτιστικούς, αλλά και οικονομικούς δεσμούς, που πλέον ενώνονται από κοινές προκλήσεις, αλλά και από κοινές ευκαιρίες. Και γι’ αυτό νομίζω ότι καλούμαστε να επαναπροσδιορίσουμε αυτή τη στρατηγική σχέση, σε έναν κόσμο μεταβαλλόμενης ισχύος και αυξανόμενης αβεβαιότητος.
Συγκαλέσαμε το Ανώτατο Συμβούλιο Ελλάδας – Ιταλίας οκτώ χρόνια μετά την πρώτη του συνεδρίαση στην Κέρκυρα και το πλήθος των συμφωνιών που υπογράψαμε, νομίζω υποδηλώνει την ανάγκη αυτό το Ανώτατο Συμβούλιο να συνεδριάζει σίγουρα πολύ πιο τακτικά, διότι οι συμφωνίες που υπογράψαμε, αλλά και οι συζητήσεις που είχαμε, νομίζω αντανακλούν την κοινή μας βούληση να διευρύνουμε τη συνεργασία μας σε διμερές επίπεδο, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, σε διεθνές επίπεδο.
Όπως είπε και η Giorgia, έχουμε τη χαρά να καθόμαστε δίπλα-δίπλα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, κάτι το οποίο, εκτός από πολύ ευχάριστο, υποδηλώνει όμως και κάτι το οποίο έχει ξεχωριστή σημασία, αναφέρθηκε σε αυτό και η Giorgia: το γεγονός ότι η Ιταλία θα ακολουθήσει την Ελλάδα στην κυλιόμενη Προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης -η Ελλάδα θα την αναλάβει το δεύτερο εξάμηνο του 2027, η Ιταλία το πρώτο εξάμηνο του 2028-, οπότε για έναν ολόκληρο χρόνο Ελλάδα και Ιταλία θα καθορίσουν ουσιαστικά, σε επίπεδο Συμβουλίου, τις προτεραιότητές μας και πρέπει από τώρα να αρχίσουμε να ετοιμαζόμαστε γι’ αυτή τη μεγάλη πρόκληση.
Αναφέρθηκε και η Ιταλίδα Πρωθυπουργός στην κοινή δήλωση την οποία υπογράψαμε, που νομίζω ότι αποτυπώνει όλους τους τομείς της στρατηγικής μας συνεργασίας. Επιτρέψτε μου να σταθώ εν συντομία σε κάποιες πτυχές της δήλωσης στις οποίες αποδίδω ιδιαίτερη σημασία.
Η ηλεκτρική διασύνδεση μεταξύ των δύο χωρών μας, συμφωνία η οποία υπεγράφη μεταξύ του ΑΔΜΗΕ και της TERNA. Ουσιαστικά θέλουμε να τριπλασιάσουμε τη δυνατότητα διασύνδεσης μεταξύ των δύο χωρών μας, από τα 500 MW στα 1.500 MW. Αυτό αποκτά εξαιρετικά μεγάλη σημασία σε ένα ευρωπαϊκό περιβάλλον όπου συζητάμε συνέχεια για την ένωση των ευρωπαϊκών δικτύων. Η Ελλάδα είναι πια μια εξαγωγική χώρα ηλεκτρικής ενέργειας, πρωτίστως ενέργειας που παράγεται από τον ήλιο και από τον άνεμο, και μια τέτοια διασύνδεση θα είναι προς όφελος και των δύο χωρών μας. Και νομίζω ότι η κατεύθυνση που δίνουμε, και στην TERNA και στον ΑΔΜΗΕ, είναι να προχωρήσουν όσο το δυνατόν πιο σύντομα στην υλοποίηση αυτού του σημαντικού έργου.
H δεύτερη συμφωνία που νομίζω ότι έχει πολύ μεγάλη σημασία, ειδικά για εμάς στην Ελλάδα, είναι η συμφωνία που υπογράφηκε μεταξύ ουσιαστικά της Ferrovie, της ιταλικής εταιρίας κρατικών σιδηροδρόμων, και του Υπουργείου Μεταφορών. Ουσιαστικά είναι μια επανεκκίνηση της σχέσης, την οποία αυτή τη στιγμή οικοδομούμε. Μια σχέση η οποία δοκιμάστηκε υπό την σκιά μιας μεγάλης τραγωδίας, της τραγωδίας των Τεμπών, που κόστισε τη ζωή σε 57 συμπολίτες μας.
Αλλά είναι μια πολύ σημαντική συμφωνία, διότι αφενός η Ελλάδα καλείται να επενδύσει παραπάνω από 400 εκατομμύρια στην ουσιαστική αναβάθμιση του δικτύου, στην επισκευή ζημιών από μια μεγάλη κλιματική καταστροφή, μια μεγάλη πλημμύρα που είχαμε πέρυσι, στην εγκατάσταση των πιο σύγχρονων συστημάτων ασφαλείας. Και με τη σειρά της η ιταλική πλευρά δεσμεύεται να επενδύσει 360 εκατομμύρια ευρώ για να αποκτήσουμε καινούργια τρένα, καινούργια αμαξοστάσια, έτσι ώστε να μπορέσουν οι ελληνικοί σιδηρόδρομοι να φτάσουν στο επίπεδο που είναι σήμερα οι ιταλικοί σιδηρόδρομοι.
Και θέλω να τονίσω ότι δεν θα μπορούσαμε να πετύχουμε αυτή τη συμφωνία χωρίς την προσωπική στήριξη της Ιταλίδας Πρωθυπουργού, την οποία και θέλω να ευχαριστήσω προσωπικά, αναγνωρίζοντας το πόσο μεγάλη σημασία έχει για την πατρίδα μου να αποκτήσει σύγχρονα, τα πιο σύγχρονα και τα πιο ασφαλή τρένα, εφάμιλλα των τρένων που έχετε εσείς στην Ιταλία.
Συζητήσαμε για τις οικονομικές σχέσεις, για το διμερές μας εμπόριο. Έχουμε 12 δισ. διμερές εμπόριο, δεν θα το πει κανείς και λίγο, αλλά μπορούμε να πετύχουμε περισσότερα, μπορούμε να προσελκύσουμε περισσότερες ιταλικές επενδύσεις στην πατρίδα μας, μπορούμε να δρομολογήσουμε περισσότερες ελληνικές επενδύσεις στην Ιταλία.
Στον τομέα της ενέργειας υπάρχουν και άλλες πτυχές που προσφέρουν σημαντικές ευκαιρίες για συνεργασία, όπως τα έργα δέσμευσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα, όπου η Ελλάδα έχει τεχνογνωσία και ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, η Ιταλία έχει τις κοιλότητες, τους χώρους όπου μπορεί να αποθηκευτεί αυτό το διοξείδιο. Και θα μπορούσε ενδεχομένως να είναι ένα πρότυπο πιλοτικό πρόγραμμα για να δείξουμε ότι οι χώρες του νότου, αγαπητή Giorgia, είναι στην πρώτη γραμμή αυτής της μεγάλης τεχνολογικής επανάστασης.
Και δεν μπορώ να μην σχολιάσω το γεγονός ότι σήμερα οι ευρωπαϊκές σχέσεις και ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε την ισορροπία των δυνάμεων εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν είναι πια ο ίδιος με αυτόν που ήταν πριν από δέκα χρόνια. Πριν από κάποιο διάστημα ο νότος φαινόταν να είναι η πηγή των προβλημάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σήμερα οι οικονομίες του νότου αναπτύσσονται πιο γρήγορα από πολλές οικονομίες του βορρά, έχοντας αποδείξει ότι έχουμε τη βούληση, οι κυβερνήσεις μας, να υλοποιούμε τολμηρές μεταρρυθμίσεις προς όφελος των πολιτών και τελικά να μπορούμε να είμαστε και στην πρώτη γραμμή σημαντικών εξελίξεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Μιλήσαμε για τα θέματα της ευρύτερης περιοχής, για τη Συρία, την Ανατολική Μεσόγειο, για την ανάγκη να υπάρχει μία πολιτική μετάβαση χωρίς εξωτερικές παρεμβάσεις, όλοι οι εμπλεκόμενοι να σέβονται το Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας. Εκφράσαμε και οι δύο τον αποτροπιασμό μας για τις πρόσφατες σφαγές οι οποίες έγιναν στη Συρία, χριστιανικών πληθυσμών. Αναφερθήκαμε στη Λιβύη, μία χώρα στην οποία πιστεύω ότι ενώνονται τα γεωπολιτικά μας συμφέροντα και τα γεωπολιτικά μας ενδιαφέροντα, στην ανάγκη ελέγχου των μεταναστευτικών ροών.
Θέλω να τονίσω ότι στο πρόσωπο της Giorgia η Ελληνική Κυβέρνηση, η οποία αγωνίζεται από το 2020 να αλλάξει την ευρωπαϊκή πολιτική για τη μετανάστευση, βρήκε ίσως τον πιο δυνατό της σύμμαχο. Και θέλω να την ευχαριστήσω σε αυτό και νομίζω ότι είναι μια κοινή μας επιτυχία το γεγονός ότι σήμερα στα Ευρωπαϊκά Συμβούλια δεν μιλάμε πια για εσωτερικές ανακατανομές προσφύγων, για τις δευτερογενείς ροές, αλλά μιλάμε για την ανάγκη να προστατεύσουμε τα σύνορά μας, να “τσακίσουμε” τα δίκτυα των διακινητών, να μπορούμε εμείς οι ίδιοι να καθορίζουμε ποιοι εισέρχονται στις χώρες μας και στην ευρωπαϊκή ήπειρο, να υλοποιήσουμε μία πολιτική επιστροφών η οποία θα είναι αποτελεσματική και ταυτόχρονα να μπορούμε να έχουμε και πολιτικές υποδοχής μεταναστών, νόμιμων μεταναστών, ανάλογα με τις πραγματικές ανάγκες της οικονομίας μας.
Μιλήσαμε για την Ουκρανία. Συμμετείχαμε και οι δύο το Σάββατο σε μία ακόμα τηλεδιάσκεψη με τον Πρόεδρο Zelenskyy. Ταυτιζόμαστε απόλυτα στην ανάγκη να πάμε το ταχύτερο δυνατόν σε μία άνευ όρων εκεχειρία 30 ημερών, όπως έχει ήδη προταθεί από την ουκρανική πλευρά, με την υποστήριξη όλων των ευρωπαϊκών χωρών. Είμαστε απόλυτα ταυτισμένοι στον τομέα αυτό.
Και να κάνω και μία ξεχωριστή αναφορά στις κοινές μας δράσεις να ενισχυθεί η ευρωπαϊκή άμυνα αλλά και η ελληνοϊταλική αμυντική συνεργασία. Στον τομέα αυτό μπορούμε και πρέπει να κάνουμε περισσότερα πράγματα. Είμαστε, νομίζω, και οι δύο υπέρμαχοι της άποψης ότι το να έχουμε απλά διευκολύνσεις ως προς τις αμυντικές δαπάνες σε εθνικό επίπεδο, δεν μπορεί να δώσει από μόνο του τη λύση στο πρόβλημα μια κοινής ευρωπαϊκής πρόκλησης και ότι κάποια στιγμή θα πρέπει να συζητηθεί σοβαρά κάποιο ευρωπαϊκό χρηματοδοτικό εργαλείο, το οποίο να μπορεί να υποστηρίξει έργα ευρωπαϊκού κοινού ενδιαφέροντος, τα οποία να μην βαρύνουν μόνο τον εθνικό προϋπολογισμό της Ελλάδος και της Ιταλίας.
Όλοι ξέρουμε ότι έχουμε τις αντοχές μας στο τι μπορούμε να κάνουμε. Αλλά από τη στιγμή που τα έργα αυτά έχουν ευρωπαϊκό ενδιαφέρον, θα πρέπει να συζητήσουμε και να διερευνήσουμε αν μπορούν να χρηματοδοτηθούν από κάποιο ευρωπαϊκό εργαλείο.
Μπορούμε να ενισχύσουμε τις αμυντικές μας βιομηχανίες. Μπορούμε να επενδύσουμε στην έρευνα, την τεχνολογία, να διαμορφώσουμε μία κοινή στρατηγική ασφάλειας. Και στο πλαίσιο αυτό νομίζω ότι είναι πολύ κρίσιμο να επιλέξουμε τους συνομιλητές μας με βασικό κριτήριο αν τελικά ευθυγραμμίζονται με την εξωτερική πολιτική και με τα συμφέροντα της Ένωσης.
Γιατί, σίγουρα, η ευρωπαϊκή άμυνα, η στρατηγική μας αυτονομία, δεν εξυπηρετούνται δημιουργώντας νέες εξαρτήσεις. Και υπό την προϋπόθεση ότι υπάρχει μια συμπόρευση ως προς τα κοινά μας ενδιαφέροντα, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες κάθε χώρας, βεβαίως και είμαστε ανοιχτοί σε τέτοιου είδους συνεργασίες.
Τέλος, να πω ότι με την Ιταλίδα Πρωθυπουργό συμμεριζόμαστε και την άποψη ότι η συνεργασία μας με τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι αναγκαία και απαραίτητη για να αντιμετωπίσουμε τις μεγάλες κοινές προκλήσεις προς όφελος και των δύο πλευρών. Προσβλέπουμε στην επίτευξη μιας εμπορικής συμφωνίας σύντομα, αμοιβαία ωφέλιμης, και νομίζω ότι θα εξακολουθούμε να στηρίζουμε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε αυτή την προσπάθεια. Θέλουμε να αποφύγουμε έναν εμπορικό πόλεμο και αναγνωρίζουμε απόλυτα ότι οι στρατηγικές σχέσεις τις οποίες έχουμε αναπτύξει με τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι πολύ βαθιές.
Στην περίπτωση της Ελλάδος υπάρχει στρατηγική συμφωνία, στρατηγική συμμαχία, την οποία και εμείς τιμούμε και πρέπει να καταβάλουμε κάθε προσπάθεια ώστε να κρατήσουμε τη Δύση ενωμένη απέναντι στις μεγάλες προκλήσεις των καιρών.
Να ευχαριστήσω και πάλι, λοιπόν, την Giorgia για την εξαιρετική φιλοξενία και να επαναλάβω ότι πράγματι η σημερινή μας συνάντηση δεν ήταν μια τυπική διπλωματική διεκπεραίωση, αλλά μια πολύ ουσιαστική συζήτηση που κατέδειξε τον βαθμό των κοινών μας συμφερόντων αλλά και τη διάθεση, νομίζω, την οποία έχουμε να συντονίσουμε ακόμα περισσότερο τον κοινό μας βηματισμό.
Σας ευχαριστώ».
