Η Ελλάδα προχώρησε σε μια εμβληματική κίνηση με την επίσημη έγκριση και κατάθεση στην Ε.Ε. του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού (ΘΧΣ), ασκώντας στην πράξη τα κυριαρχικά της δικαιώματα και αποτυπώνοντας δημόσια και θεσμικά τις θαλάσσιες διεκδικήσεις της. Η κίνηση αυτή προσλαμβάνει βαρύνουσα σημασία όχι μόνο για τη στρατηγική της χώρας, αλλά και στο ευρύτερο πλαίσιο των ελληνοτουρκικών σχέσεων.
Νομιμότητα vs Αυθαιρεσία: Η θεσμική ισχύς του ελληνικού ΘΧΣ
Ο ελληνικός ΘΧΣ βασίζεται στο Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) και στις διεθνείς συμβάσεις που η Ελλάδα έχει επικυρώσει. Ενσωματώνει τις συμφωνημένες ΑΟΖ με Ιταλία και Αίγυπτο, προβλέπει την επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 ν.μ., και ορίζει τη δυνητική ΑΟΖ με τρόπο απόλυτα σύμφωνο με τη διεθνή έννομη τάξη.
Αντίθετα, η Τουρκία, εκτός πλαισίου UNCLOS, καταφεύγει σε μονομερείς δηλώσεις και αυθαίρετες χαρτογραφήσεις που καταπατούν θεμελιώδεις αρχές του διεθνούς δικαίου. Η προβολή του τουρκικού ΘΧΣ, βασισμένου στη ρητορική της «Γαλάζιας Πατρίδας» και της επιστολής A/74/757 προς τον ΟΗΕ, αποτυπώνει τη στρατηγική της Άγκυρας: διαγραφή των ελληνικών νησιών από τον χάρτη της νομιμότητας.
Ελλάδα: Το Καστελόριζο στο επίκεντρο – Επικοινωνιακή παγίδα ή απαραίτητη αποτύπωση;
Η πλήρης επήρεια του Καστελόριζου, όπως αποτυπώνεται στον ελληνικό ΘΧΣ, αποτελεί κρίσιμο σημείο. Είναι το θεμέλιο που εξασφαλίζει την επαφή της ελληνικής ΑΟΖ με αυτήν της Κύπρου, αποκόπτοντας τις τουρκικές επιδιώξεις για «θαλάσσια ένωση» με την Αίγυπτο. Πρόκειται για σημείο-κλειδί, που, εφόσον η υπόθεση φτάσει στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, θα κριθεί βάσει της αρχής της αναλογικότητας — αρχή που η Τουρκία επικαλείται, αλλά δεν σέβεται.
Η ελληνική κυβέρνηση καλείται να διαχειριστεί αυτή τη στρατηγική αποτύπωση χωρίς να καλλιεργήσει λανθασμένες εντυπώσεις «κεκτημένων». Ο ΘΧΣ είναι δήλωση πρόθεσης και διεκδίκησης· δεν συνιστά από μόνος του κατοχύρωση.
Η απάντηση της Άγκυρας: “Επιστημονικές μελέτες” ως διπλωματικό καμουφλάζ
Η δημοσιοποίηση του χάρτη του τουρκικού ερευνητικού ιδρύματος DEHUKAM λίγες ημέρες πριν την επίσημη ανακοίνωση του ελληνικού ΘΧΣ, δεν είναι τυχαία. Αν και η Τουρκία επισήμως δηλώνει πως δεν πρόκειται για κρατικό έγγραφο, είναι προφανές ότι αυτό το «προκαταρκτικό» σχέδιο θα λειτουργήσει ως πρότυπο για την επίσημη απάντηση.
Με τον τρόπο αυτό, η Άγκυρα επιδιώκει να θολώσει τα νερά παρουσιάζοντας τις μονομερείς διεκδικήσεις της ως «ακαδημαϊκό προβληματισμό», τη στιγμή που στην πράξη προσπαθεί να θεμελιώσει παράνομες ζώνες, αγνοώντας τη διεθνή κοινότητα και περιφρονώντας την έννοια της νησιωτικής επήρειας.
Επόμενη ημέρα στην Ελλάδα: Από τη θεωρία στην πράξη
Ο ΘΧΣ δεν παράγει από μόνος του έννομα αποτελέσματα στο επίπεδο των δραστηριοτήτων. Είναι όμως η πλατφόρμα πάνω στην οποία θα δομηθεί η άσκηση κυριαρχικών δικαιωμάτων. Οι έρευνες νότια της Κρήτης, η πόντιση του καλωδίου Κρήτης – Κύπρου, η θέσπιση Θαλάσσιων Πάρκων στο Αιγαίο είναι οι πρώτες αληθινές δοκιμασίες για την εφαρμογή του ΘΧΣ.
Η κυβέρνηση καλείται να κινηθεί αποφασιστικά στην κατάθεση συντεταγμένων στον ΟΗΕ, στον καθορισμό ευθειών γραμμών βάσης, και στην ενεργοποίηση του σχεδίου για τμηματική επέκταση των χωρικών υδάτων. Οτιδήποτε λιγότερο θα θεωρηθεί υπαναχώρηση.
Στρατηγική ψυχραιμία με όπλο το Δίκαιο
Ο ΘΧΣ είναι το πρώτο βήμα ενός μαραθωνίου. Η Ελλάδα δείχνει ότι δεν φοβάται να δηλώσει τις θέσεις της θεσμικά και δημόσια. Η Τουρκία, αντί να απαντήσει με διάλογο, επιστρατεύει σκιώδεις χάρτες, αμφίβολες μελέτες και παρωχημένες λογικές εκφοβισμού.
Η επόμενη φάση θα είναι αυτή της υλοποίησης και ενίσχυσης της διεθνούς προβολής των ελληνικών θέσεων, με κατάλληλες νομικές, διπλωματικές και τεχνικές κινήσεις. Και τότε, η Ελλάδα δεν θα χρειάζεται να απαντά, αλλά να πράττει — με σύνεση, στρατηγική, και κυρίως: με το Δίκαιο με το μέρος της.
