Η εικόνα Ελλήνων πυροσβεστών της ΕΜΑΚ να απεγκλωβίζουν παιδιά στη Χατάι – κι αλλού – υμνήθηκε εξίσου από ελληνικό και διεθνή Τύπο περίπου σαν την Eroica του Μπετόβεν. Δεν ήταν η πρώτη φορά που ο εθελοντισμός των ΕΚΑΜιτών και η αυθόρμητη αλληλεγγύη των λαών δίνουν συνθήματα ελπίδας εν μέσω αιώνιας αντιπαλότητας. Μια τραγωδία δεν παράγει άδικο. Αλλά ούτε και δίκαιο…

Η διπλωματία των σεισμών ερμηνεύτηκε ως όρος – κυρίως από τον ξένο Τύπο – για να διατρανώσει ένα μήνυμα αμοιβαιότητας και αλληλοβοήθειας στους σεισμούς Τουρκίας και Ελλάδας το 1999. Εικόνες σαν κι αυτές που βιώνουμε τις τελευταίες ημέρες επαναλήφθηκαν με την ίδια εποποιία. Εν μέσω καταστροφής πάντοτε πιάνεσαι από ένα φωτογραφικό στιγμιότυπο που εκπέμπει μια νότα αισιοδοξίας. Το χαμόγελο στις ημέρες μας είναι ακριβό, η δυστυχία περισσεύει. Είναι βέβαιο, ότι και στις επόμενες ημέρες θα φανεί πλεόνασμα προσφοράς στα θύματα, όπως είναι επίσης σίγουρο ότι η ελληνική αλληλεγγύη θα συνεχιστεί με τα ΜΜΕ να την υπερτονίζουν. Και μετά;

Η διπλωματία της καταστροφής από μόνη της δεν παράγει εξωτερική πολιτική. Ένα τυχαίο και ολέθριο γεγονός, συνεγείρει το πλήθος, αφυπνίζει αίσθημα παρηγοριάς και αρωγής. Αλλά ακόμη και σ’ αυτές τις υπερβατικές εικόνες αυξάνονται οι υπερβολές. Οι χρήστες των Social media που θα μπορούσαν να αποτελέσουν το χρησιμότερο εργαλείο στην ανίχνευση ακόμη και σωτηρία χιλιάδων αγνοουμένων, πλειοδοτούν σε fake news εντυπωσιασμού, ρητορική μίσους και φτηνό λαϊκισμό. Πάρτε για παράδειγμα μια δήλωση του σπουδαίου επιστήμονα στο τομέα της σεισμολογίας Κώστα Παπαζάχου: «Κάποια στιγμή θα βιώσουμε ένα σεισμό σαν της Τουρκίας στον ελληνικό χώρο». Η είδηση αναπαράχθηκε περίπου ως κατάρα κι ανάθεμα. Επειδή κάθισα να τον ακούσω είπε το αυτονόητο. «Σεισμοί με μέγεθος πάνω από 7 βαθμούς της κλίμακας ρίχτερ είναι σπάνιοι στην Ελλάδα. Οι καταστροφές δεν είναι μεγάλες διότι η θάλασσα απορροφά μέρος της ενέργειά τους. Επιπλέον οι κατασκευές στην Ελλάδα ουδεμία σχέση έχουν μ’ αυτές στην Τουρκία. Γι αυτό και δεν πρόκειται να έχουμε ανάλογες επιπτώσεις…».

Η αναφορά δεν ήταν τυχαία. Αλλού διάβασα ότι ο Ερντογάν έκλεισε το twitter για λίγες ώρες – προκαλώντας την διεθνή αγανάκτηση και λαϊκή κατακραυγή – διότι δεν μπορούσε να αντέξει τις ευχαριστίες των πολιτών του προς τους γείτονες Έλληνες που ήρθαν βράδυ «να μας σώσουν». Μπορώ να υπολογίσω πάντως, ότι αν κάτι όχλησε τον Τούρκο ηγέτη θα ήταν τα εκατομμύρια αναθέματα των ψηφοφόρων του για την καταστροφή και ενδεχομένως την έλλειψη κρατικής μέριμνας και πρόληψης στις κατασκευαστικές προδιαγραφές κι όχι μερικές εκατοντάδες τιτιβίσματα φιλοφρόνησης και ευχαριστιών στις ηρωικές διασώσεις των ΕΚΑΜιτών. Το ότι είναι καταδικασμένος να διάγει προεκλογικό αγώνα μέσ’ τα χαλάσματα ίσως αποτελέσει τον τελευταίο ασπασμό του.

Μετά τους σεισμούς του 1999 ακολούθησε μια δεκαετία σχετικής ηρεμίας στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, με τσάμικα, κουμπαριές και κοινές υποψηφιότητες αθλητικών διοργανώσεων. Έστω κι αν η αφορμή είναι τραγική, ίσως μια νέα εποχή στις σχέσεις των δυο χωρών ξημερώνει. Αρκεί να κατανοήσουμε ότι μπροστά στη δύναμη της φύσης η όποια αντιπαράθεση είναι περιττή πολυτέλεια.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ KARFITSA