Παραμονές των εγκαινίων της 4ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης, ένα μεγάλο ξύλινο κιβώτιο άνοιγε στο πεζοδρόμιο της οδού Αριστοτέλους 26. Η χρονοβόρα διαδικασία που έμοιαζε σχεδόν ιεροτελεστία φούντωσε την περιέργεια πολλών. Η συνεδρίαση της «βουλής των συνταξιούχων» στο παρκάκι διακόπηκε και τα στοιχήματα περίπου 50 ηλικιωμένων γύρω από το κιβώτιο πήραν φωτιά. Κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί ότι το περιεχόμενό του ήταν ένα έργο τέχνης, ασυνήθιστο εμπόρευμα για τα καταστήματα της περιοχής απ’ όπου ξεκινούν οι αγορές τροφίμων Βλάλη και Βατικιώτη. Η συγκέντρωση μετά τη μεταφορά των έργων τέχνης διαλύθηκε, αλλά μια συζήτηση στην «υπαίθρια βουλή» άναψε για την κρίση, τον πολιτισμό και το «πού πήγαν τα λεφτά».

Θα μπορούσε να ήταν μια περφόρμανς για τους ανυποψίαστους περαστικούς και τους ράθυμους θαμώνες. Αλλά δεν ήταν. Εκεί, στην ημικυκλική πλατεία με τα ρυπαρά πεζοδρόμια και τις αφισοκολλημένες κολώνες, αποφάσισαν να ανοίξουν τη νέα τους γκαλερί οι Αρσέν και Ρουπέν Καλφαγιάν.

Σ’ ένα γωνιακό διαμέρισμα του πρώτου ορόφου ενός κτιρίου γραφείων (Αριστοτέλους & Βατικιώτη), με θέα την ιστορική πλατεία, άδειο καιρό τώρα, μετά τη μεταφορά του Ταχυδρομείου, έξι γκαλερί από ευρωπαϊκές πόλεις (Λονδίνο, Ζυρίχη, Βερολίνο, Αθήνα) εγκαινίασαν το νέο εικαστικό στέκι με το οποίο οι Καλφαγιάν αλλάζουν σελίδα.

Το Aristotelous Project, όπως ονομάζεται, είναι η μετεξέλιξη των Kalfayan Galleries στη Θεσσαλονίκη που σηματοδοτεί τη συνεχή παρουσία τους στην πόλη.

Πολλοί ήταν οι λόγοι γι’ αυτήν την αλλαγή. Είναι οι συνθήκες που μεταμορφώνουν σταδιακά το τοπίο του εμπορικού κέντρου. Είναι η ανάγκη της εξωστρέφειας. Είναι πάνω απ’ όλα τα μηνύματα που αφουγκράζονται οι δύο Θεσσαλονικείς συλλέκτες-γκαλερίστες από τη διεθνή εικαστική σκηνή όπου έχουν διεισδύσει δυναμικά τα τελευταία χρόνια με τη συμμετοχή τους σε μεγάλες εκθέσεις (Hong Kong, Basel, Art Dubai, Art India, Art Cologne, Art Brussels, Armony Ny, Artissima, Miami Basel, Art Taipei, Art Istanbul) και τη συνεργασία με μεγάλα ιδρύματα (Tate Modern, Drowing Center, Biennale Istanbul, Brisbane Triennale κ.ά).

«Η Θεσσαλονίκη, παρ’ όλα τα προβλήματά της, δεν παύει να αποτελεί ένα σημαντικό κέντρο με ισχυρούς καλλιτεχνικούς θεσμούς και αξιόλογα μουσεία μέσα από τα οποία μπορεί και πρέπει να γίνει ακόμη πιο γνωστή στο εξωτερικό. Για να το πετύχει, απαιτείται δυναμική συμμετοχή στην ανταγωνιστική διεθνή εικαστική κοινότητα, συνεχής παρουσία καλλιτεχνών, εκπαιδευμένο κοινό, ρόλος ενεργός προσαρμοσμένος στα δεδομένα της εποχής. Οι συνθήκες μάς οδηγούν εκεί. Και δεν υπάρχουν περιθώρια. Μέσα στην παγκοσμιοποίηση ή θα σβήσεις ή θα αντισταθείς», εξηγεί ο Αρσέν Καλφαγιάν.

Τι έκαναν γι’ αυτό; Κάλεσαν έξι μεγάλες γκαλερί της Ευρώπης να μεταμορφώσουν από κοινού τα έξι δωμάτια του ορόφου. Στον χώρο, 200 τ.μ., οι Καλφαγιάν δεν έκαναν καμία παρέμβαση. «Στόχος μας δεν ήταν να τον μετατρέψουμε σ’ ένα αποστειρωμένο λευκό κουτί, αλλά σ’ ένα εργαστήρι που θα διερευνά τις σύγχρονες τάσεις στην τέχνη. Από εδώ θέλουμε να ξεκινήσουν και προγράμματα “Residences” – ενός πολύ διαδεδομένου διεθνούς θεσμού αλλά σχεδόν ανύπαρκτου στην Ελλάδα», λέει για τα σχέδιά του ο Αρσέν Καλφαγιάν.

Στη νέα εικαστική γωνιά, η γκαλερί «Sadie Coles HQ» από το Λονδίνο παρουσιάζει έργα σε καμβά του Καλιφορνέζου Ντέιβιντ Κόρτι με περίπλοκες συνθέσεις από πλέγματα κουτιών και συμβόλων που αποδομούν τους ουρανοξύστες.

Η «Peter Kilchmann» από τη Ζυρίχη στήνει το φως του ηλίου στο πάτωμα από ένα μη πραγματικό παράθυρο με 16 κίτρινα κουτιά – το έργο «Souvenir (Zurich)» του Αργεντινού Χόρχε Μάχι. Στο ίδιο δωμάτιο «51 cuerpos (51 bodies)» της Μεξικανής Τερέζα Μαργκόλες υπενθυμίζουν τον θάνατο με το μινιμαλιστικό της έργο, στημένο από υπολείμματα κλωστής με τα οποία ράβουν ανώνυμα πτώματα σε νεκροτομεία.

Το δωμάτιο της βερολινέζικης γκαλερί «Gregor Podnar» φιλοξενεί τη σειρά «The Mecula» (κηλίδα στα Λατινικά) – ένα μικρό προκαταρκτικό μοντέλο: στοίβες με κομμένα χαρτόνια από μια ατελή διαδικασία εκτέλεσης, του Σλοβένου καλλιτέχνη Τομπίας Πούτριχ.

Η δεύτερη γκαλερί από το Βερολίνο «Esther Schipper» με το βίντεο «Verbal/Nonverbal» του Βερολινέζου Κριστόφ Κέλερ επιχειρεί τη δόμηση και την αποδόμηση του εγώ μέσα από την απεικόνιση ενός ομαδικού αυτο-πειράματος: σοβαροί εργαζόμενοι που φουσκώνουν και ξεφουσκώνουν χρωματιστά μπαλόνια ξεσπούν σ’ ένα αυθόρμητο και μεταδοτικό γέλιο.

Η «Jean Bernier /Marina Eliades» προτείνει τρισδιάστατα σχέδια του Γάλλου Λαϊνέλ Εστέβ που ζει και εργάζεται στο Βερολίνο, έργα του Διονύση Καβαλλιεράτου -μια μετα-ποπ μείξη μυθολογίας, ιστορίας, πολιτικής και θρησκείας με μια σουρεαλιστική και ειρωνική ματιά- και σχέδια από την πρόσφατη δουλειά της Χριστιάνας Σούλου εμπνευσμένα από τη νουβέλα του Ζαν Κοκτό «Les Enfants Terribles».

kathimerini.gr