Οι τραγόμορφοι κουδουνοφόροι του Σοχού(BINTEO)
Της Φρόσως Βαρβάρα
Τις μέρες της Αποκριάς, ένα εντυπωσιακό δρώμενο, με ρίζες στην αρχαία διονυσιακή λατρεία, αναβιώνει στο Σοχό, στους πρόποδες του όρους Βερτίσκου, ΒΑ της Θεσσαλονίκης. Οι Κουδουνοφόροι, «Μέριου», ένα έθιμο στενά συνδεδεμένο με την παράδοση του χωριού, παρουσιάζουν ένα μοναδικό θέαμα, προσελκύοντας το ενδιαφέρον χιλιάδων επισκεπτών από όλο τον νομό. Γεμίζουν τους δρόμους του Σοχού, αναστατώνουν γη και ουρανό, προκαλούν τη φύση και την κοινωνία. Ομάδες μεταμφιεσμένων με μαύρες γιδοπροβιές ζωσμένοι με τη ντουζίνα όπως λέγονται τα κουδούνια παρουσιάζονται από παντού, χοροπηδούν και σείουν τα κουδούνια τους.
Ιδιαίτερα εντυπωσιακή είναι η προσωπίδα τους, το καλπάκι, όπως λέγεται, που καλύπτει όλο το πρόσωπο και καταλήγει σ” ένα ψηλό λοφίο από κορδέλες. Είναι φτιαγμένη από μαύρο ύφασμα, πάνω στο οποίο κεντιούνται σε γεωμετρικούς σχεδιασμούς πολύχρωμα κομμάτια υφάσματος. Στη θέση του στόματος κρέμονται μουστάκια από ουρά αλόγου.
Το καρναβάλι του Σοχού έχει πανάρχαιες ρίζες και είναι τόσο βαθειά ριζωμένη η παράδοσή. Είναι χαρακτηριστική η αντίληψη των κατοίκων πως αν δεν πετύχουν τα καρναβάλια δεν θα έχουν καλή σοδειά και η χρονιά θα είναι δύσκολη. Τα χαρακτηριστικά του εθίμου φανερώνουν καθαρά κατάλοιπα των εορτών της Άνοιξης, τα οποία είχαν σχέση με τη γονιμότητα και την καρποφορία της γης. Σύμβολο αυτής της διαδικασίας της φυσικής βλάστησης θεωρείτο ο θεός Διόνυσος. Οι τραγόμορφοι Κουδουνοφόροι ή αλλιώς οι «Μέριου» του Σοχού Θεσσαλονίκης έχουν βαθιές ρίζες αφού είναι αρχέγονο κατάλοιπο από Διονυσιακές λατρείες και Βακχεία.
Ερωτικό στοιχείο
Εκείνο που καθιστά ξεχωριστό το καρναβάλι του Σοχού από άλλες τραγόμορφες μεταμφιέσεις είναι το ερωτικό στοιχείο που επικρατεί. Τα παλαιότερα κυρίως χρόνια, οι νέοι ντύνονταν έτσι, γιατί με τον τρόπο αυτό έβρισκαν την ευκαιρία να πλησιάσουν την κοπέλα που αγαπούσαν και να προκαλέσουν το ενδιαφέρον της. Για την προέλευση του καρναβαλιού υπάρχουν διάφορες εκδοχές. Μια από αυτές σχετίζεται με τον Άγιο Θεόδωρο. Λένε ότι τον 4ο μ.Χ. ο Άγιος Θεόδωρος ήταν στρατηλάτης και πολεμώντας ενάντια στους βαρβάρους, βρέθηκε σε ασφυκτικό κλοιό από τις εχθρικές δυνάμεις σε ένα δάσος και κινδύνεψε να αιχμαλωτιστεί. Αφού εξαντλήθηκαν όλα τα τρόφιμα, για να μην πεθαίνουν οι στρατιώτες από την πείνα, ο στρατηλάτης διέταξε να σφαχτούν τα γίδια που υπήρχαν στο δάσος και να διανεμηθούν στους στρατιώτες του. Κατόπιν έγιναν πολλές προσπάθειες ώστε να διασπαστεί ο κλοιός και να απελευθερωθεί ο Άγιος Θεόδωρος και ο στρατός του, αλλά ήταν αποτυχημένες. Τότε ο Άγιος Θεόδωρος χάρη στη πίστη που είχε προς το Θεό σοφίστηκε να φορέσουν οι άντρες του τα δέρματα από τις γίδες που είχαν σφάξει, στους οποίους κρέμασε και τα κουδούνια των τράγων. Με τη στολή αυτή όρμησαν οι στρατιώτες, εναντίον των βαρβάρων που τους είχαν κυκλωμένους. Οι βάρβαροι βλέποντας τους στρατιώτες σαν κοπάδι ζώων, φοβήθηκαν και τράπηκαν σε άταχτη φυγή. Αυτοί οι μασκαρεμένοι ονομάστηκαν «Στρατιώτες του Αγίου Θεοδώρου». Σε ανάμνηση αυτού του γεγονότος καθιερώθηκε να τιμούν στο Σοχό τον Άγιο Θεόδωρο και να γιορτάζουν τα καρναβάλια με στολές από δέρματα αιγών και κουδούνια!!!
Ιερή παράδοση
«Από παιδί παρακολουθώ με δέος την αγάπη των συνδημοτών μου να διατηρήσουν, να διαδώσουν και να μεταλαμπαδεύσουν στις νέες γενιές ό,τι έλαβαν ως ιερή παράδοση απ’ τους προπάτορές τους», τονίζει στην «Κ» η αντιδήμαρχος Σοχού –Βερτίσκου και Πολιτισμού, Χρύσα Σάμου. «Με την ιδιότητα της δημοσιογράφου είχα την τύχη ακόλουθα να συνεργαστώ με όλες τις διοικήσεις, τους φορείς και τους κατοίκους που αναλάμβαναν την διοργάνωσή του προκειμένου να επικοινωνήσω απ’ όποιο τηλεοπτικό μετερίζι τις εκδηλώσεις μας γύρω απ’ αυτό. Φέτος με την ιδιότητα της αντιδημάρχου σας προσκαλώ εκ μέρους όλων, να βρεθούμε παρέα στο Σοχό για τις πολυήμερες εκδηλώσεις που προετοίμασαν εδώ και καιρό. Να μυηθούμε στους ήχους και στα χρώματα των κουδουνοφόρων, να γλεντήσουμε με τον τρόπο τους, να αφεθούμε στο κέρασμα, στο πείραγμα, στον ιεροτελεστικό τους χαιρετισμό, στους σκοπούς και στα τραγούδια τους -γνήσια μεταφερμένα από αιώνων στις μέρες μας-, τους συμβολισμούς κάθε βηματισμού τους, στην αβίαστη πληθωρικότητά τους, να αναμειχθούμε στις παρέες και στα στέκια τους παρατηρώντας και δρώντας ελεύθερα», λέει χαρακτηριστικά.
Δωρεάν Μεταφορά
Στο μεταξύ ,με πρωτοβουλία του Συλλόγου Επαγγελματιών Σοχού και με την χορηγία του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης, δρομολογούνται ΔΩΡΕΑΝ λεωφορία για τους Θεσσαλονικείς επισκέπτες στο Καρναβάλι του Σοχού.
ΑΦΕΤΗΡΙΑ: ΠΛΑΤΕΙΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ (μπροστά απο το άγαλμα Βενιζέλου) και δύο ακόμη σημεία επιβίβασης: ΒΑΡΔΑΡΙ (μπροστά απο την Ποδηλατούπολη) και την στάση ΣΤΡΟΦΗ ΚΑΡΑΤΑΣΟΥ.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΟΜΟΛΟΓΙΩΝ:
ΚΥΡΙΑΚΗ 22 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ (1 Δρομολόγιο):
Αναχώρηση απο αφετηρία Πλατείας Αριστοτέλους…..ώρα 11:00.
Επιστροφή απο Σοχό προς Θεσσαλονικη……………
ΚΑΘΑΡΗ ΔΕΥΤΕΡΑ 23 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ (2 Δρομολόγια):
Αναχωρήσεις απο αφετηρία Πλ. Αριστοτέλους ώρα 10:00…και…12:30.
Επιστροφές απο Σοχό προς Θεσσαλονίκη……ώρα 18:30…και…20:45.
Ο ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΣΟΧΟΥ ΣΑΣ ΕΥΧΕΤΑΙ ΚΑΛΗ ΑΠΟΚΡΙΑ!!!
Το πρόγραμμα των εκδηλώσεων
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 20 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2015
ΠΛΑΤΕΙΑ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ
(ΜΠΙΛΛΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ σε περίπτωση κακοκαιρίας)
17:00 – ΠΑΙΔΙΚΟΣ ΑΠΟΚΡΙΑΤΙΚΟΣ ΧΟΡΟΣ Με τη συμμετοχή κλόουν, εμψυχωτών, ξυλοπόδαρων και την 20μελή ορχήστρα του «ΚΡΟΥΣΤΟΦΩΝΟΥ» που θα ξεσηκώσει τους βενιαμίν.
ΚΑΤΩ ΑΓΟΡΑ – ΚΑΤΑΣΤΗΜΑ κ. ΑΓΓΕΛΟΥ ΠΑΠΑΖΗ
19:00 – «ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΖΩΓΡΑΦΙΖΟΥΝ ΤΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ ΤΟΥ ΣΟΧΟΥ» Εγκαίνια ΕΚΘΕΣΗΣ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ μαθητών του Σοχού. ΒΡΑΒΕΥΣΗ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΠΡΩΤΩΝ
ΣΑΒΒΑΤΟ 21 ΦΕΒΑΡΟΥΑΡΙΟΥ 2015
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΠΛΑΤΕΙΑ
17:00 – Παραδοσιακοί χοροί από τον Σύλλογο «ΑΓΙΟΣ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΣΟΧΟΥ»
17:30 – ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΚΟΛΧΙΚΟΥ «Η ΒΑΛΑΧΤΣΙΑ»
18:00 – «ΡΟΥΜΠΑ» Συνοδεία ζουρνάδων το νυφικό του γάμου μεταφέρεται απ’ το σπίτι του γαμπρού στο σπίτι της νύφης…μέλη των εκπολιτιστικών Συλλόγων Σοχού: ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΓΥΝΑΙΚΩΝ, ΔΙΑΚΡΑΤΙΚΩΝ-ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΑΝΤΑΛΛΑΓΩΝ και «ΑΓΙΟΣ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ» συναντούν μέλη του Ιππικού Ομίλου «ΦΙΛΙΠΠΟΣ» και του Μ.Ο.Σ «ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ» και με τους επισκέπτες «χαρεύουν» παραδοσιακά…
20:00 – «ΖΑΠΠΟΥΣ» Το γλέντι συνεχίζεται με το άναμμα της πυράς.. Στις τοποθεσίες «ΜΑΡΑΣ» (θέση «ΜΠΑΛΑΝΤΙ»), «ΚΟΥΜΛΚΟΥΚ» και στην ΠΛΑΤΕΙΑ του ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ στήνονται εστίες φωτιάς για τον εξαγνισμό της φύσης.
21:00 – «ΣΟΧΙΝΗ ΑΡΑΠΚΑ» Εδώ το μόνο που χρειάζεται είναι πολύ φαντασία …ρούχα παλιά.. φορεμένα ακανόνιστα…πρόσωπο μασκαρεμένο μη αναγνωρίσιμο και διάχυτη περιπαιχτική διάθεση… οι Σοχινές Αράπκες ξεφαντώνουν γελούν και τραγουδούν συνοδεία λαϊκών οργάνων ενώ το κρασί ρέει άφθονο…
ΚΥΡΙΑΚΗ 22 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2015
ΠΛΑΤΕΙΑ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ
11:00 – Σύλλογος Κερκυραίων και Φίλων της Κέρκυρας Β. Ελλάδος «ΟΙ ΦΑΙΑΚΕΣ»
12:00 – ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΔΙΑΚΡΑΤΙΚΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΑΝΤΑΛΛΑΓΩΝ ΣΟΧΟΥ
12:00-19:00 – ΠΑΡΩΔΙΑ ΓΑΜΟΥ
ΣΤΕΚΙΑ:
Κεντρική Πλατεία (οικία Γ. Καρακόλη) – Η προετοιμασία και το ντύσιμο της νύφης
Παιδική Χαρά Αθανασιάδη – Το «ξύρισμα» του γαμπρού
Τοποθεσία «Δυο Βρύσια» – Οι συγγενείς του κουμπάρου
Σε όλα τα στέκια θα υπάρχει χορός, κεράσματα, γλέντι και χορός με ζουρνάδες και νταούλια
Συμμετέχουν: Ιππικός Όμιλος Σοχού «Ο ΦΙΛΙΠΠΟΣ» Κάτοικοι και επισκέπτες του Σοχού Λαογραφική Ομάδα Γυναικών Σοχού Μ.Ο.Σ «Ο ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ» Σύλλογος «Άγιος Χριστόφορος» Σοχού Σύλλογος Διακρατικών Πολιτιστικών Ανταλλαγών Σοχού
ΚΑΘΑΡΑ ΔΕΥΤΕΡΑ 23 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2015
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΠΛΑΤΕΙΑ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ:
11:00 – ΜΥΓΔΟΝΙΑ ΛΑΓΚΑΔΑ
11:30 – ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΚΡΗΤΩΝ ΒΡΑΚΟΦΟΡΩΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
12:00 – ΧΟΡΕΥΤΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΧΑΝΘ
14:00 – Παρασκευή και μοίρασμα παραδοσιακής φασολάδας και σαρακοστιανών εδεσμάτων
14:30 – «ΠΡΟΣΤΑΒΑΝΙ» Το έθιμο της συγχώρεσης. Οι νεότεροι προσφέροντας ένα πορτοκάλι στους γεροντότερους, φιλώντας το χέρι τους, ζητούν την συγχώρεσή τους. Επίσης μοιράζουν πίτα με χαλβά, προσφορά στη μνήμη των νεκρών. Κατά το τυπικό μοιράζεται το Σάββατο της Τυρινής πίτα γλυκιά με ρύζι, γάλα και αυγά. Οι ντόπιοι μοιράζουν απαραιτήτως σε τρία σπίτια την προσφορά για την ανάπαυση των ψυχών τους.
15:00 – «ΜΠΟΥΓΚΑΖΙΑΪΑ»: Οι συγγενείς σε ένδειξη της τιμής της νύφης μεταφέρουν τα προσωπικά της αντικείμενα σε μπόγους και τον μπακλαβά σε χάλκινο σινί που κερνούσε η νύφη σ’ όλους τους καλεσμένους της μαζί με γλυκό ρακί.
ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΚΟΥΔΟΥΝΟΦΟΡΩΝ
15:30 – ΦΙΛΑΡΜΟΝΙΚΗ ΔΗΜΟΥ ΛΑΓΚΑΔΑ ΠΕΖΟΠΟΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΣΟΧΟΥ, ΜΑΘΗΤΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ, ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ, ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ & ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΟΧΟΥ
ΤΜΗΜΑ ΜΙΚΡΩΝ ΚΟΥΔΟΥΝΟΦΟΡΩΝ
ΜΕΓΑΛΟΙ ΚΟΥΔΟΥΝΟΦΟΡΟΙ