Για την τεράστια επιτυχία της παράστασης Hum@nitarium που επέστρεψε στη Θεσσαλονίκη για δεύτερη χρονιά στην ανανεωμένη εκδοχή της, αυτή τη φορά στο Θέατρο Τ., μίλησε στην εφημερίδα Καρφίτσα ο σκηνοθέτης, Θάνος Νίκας.
Το Hum@nitarium ξεκίνησε ως ιδέα του σκηνοθέτη Θάνου Νίκα και πάνω σε αυτή η Στέλλα Παπαδημητρίου έγραψε ένα σύγχρονο νεοελληνικό έργο. Είναι μια νέα δραματουργία που πειραματίζεται με την εμπλοκή του θεατή στην παράσταση, αφού ο ίδιος καλείται να πάρει θέση, να ψηφίσει κατά τη διάρκεια της και να επηρεάσει την έκβασή της, μέσω της εφαρμογής που θα κατεβάσει στο κινητό του.
Συνέντευξη στον Ραφαήλ Γεωργάνο
Πως εμπνευστήκατε την ιδέα;
Κατά την διάρκεια της δεύτερης πολύμηνης καραντίνας βρισκόμουν σε αναζήτηση νέου έργου. Σε ότι διάβαζα, είχα την αίσθηση του παράκεντρου, μιας αποκλίνουσας, που ακόμη δεν είχε καταφέρει να οριοθετήσει ένα πιο προσωπικό σημείο αναφοράς. Έχοντας πίσω μου τον “Φαέθοντα” όπου το κοινό έμπαινε κυριολεκτικά μέσα στο σπίτι της οικογένειας Λόμ, αλλά και την “Εποχή του κυνηγιού”, στο οποίο ο κόσμος αποτελούσε το μέρος της κοινότητας ,υπήρχε κάτι που πίστευα πως δεν έχει ολοκληρωθεί με τον τρόπο που ήθελα.Παράλληλα, η όποια σχέση με τον έξω κόσμο ήταν ψηφιακή ως επί το πλείστον.Ο κόσμος που εισέβαλε, μέσω της οθόνης, στο σπίτι του καθενός, ήταν ένας κόσμος κουρασμένος και θυμωμένος. Εμβολιαστές και μη, metoo και σκελετοί που βγαίνουν από τις ντουλάπες μιας αλλοτινής σοβαραγκλαμουριάς, ψυχή στους δρόμους, μόνο κάτι μπάτσοι για την ισορροπία του μπλε μέσα στο γκρίζο. Τι έργο να κάνεις παράσταση, παιζόταν ήδη.
Τότε έπεσα τυχαία σε ένα άρθρο, για την αξιολόγηση των πολιτών μέσω ενός συστήματος παρακολούθησης, του sesame credit που είχε αρχίσει να συμβαίνει πιλοτικά σε κάποιες πόλεις της Κίνας.Ήταν ένα είδος «κοινωνικής πίστωσης», όπου ο κάθε πολίτης βαθμολογείται πλέον από ιδιώτες , όχι για τις υπηρεσίες που προσφέρει, αλλά για το «τι είδους πολίτης είναι. Όλοι οι πολίτες αξιολογούνται ουσιαστικά από τη στιγμή που ενηλικιώνονται. Αν οι κάμερες καταγράψουν ότι βοήθησε έναν ηλικιωμένο να διασχίσει το δρόμο ή έσωσε ένα μικρό ζώο, αν δεν δυναμώνει τη μουσική στο σπίτι του , κυρίως όμως αν καταγγείλει όσους δεν κάνουν τα παραπάνω, τότε η βαθμολογία του ανεβαίνει και “επιβραβεύεται” ως “καλός πολίτης”.
Που βασίζεται η παράσταση και ποια είναι τα μηνύματα που θέλετε να περάσετε στον κόσμο;
Το Social Credit System όπως είναι γνωστό ,είναι ένα αξιακό σύστημα που εποπτεύει τους πολίτες, σε όλες τις εκφάνσεις του βίου τους. Σύμφωνα με την βαθμολογία που θα δώσει ο αλγόριθμος, το σύστημα σε επιβραβεύει ή σε τιμωρεί δημόσια.Μέσα σε αυτό το Οργουελικό σύμπαν, κάθε φορά που κάποιος πολίτης χρεοκοπούσε, όσοι είχαν βοηθήσει σε αυτό κέρδιζαν μπόνους.Πολλοί μελετητές θεωρούν πως το sesame credit και τα social media έχουν ρίζα κοινή.
Έχοντας ως αφορμή την «Λοταρία» της Σιρλευ Τζάκσον αλλά και την «Κοινοτυπία του Κακού» της Χάννα Αρεντ, η συγγραφέας Στέλλα Παπαδημητρίου, πήρε όλο αυτό το υλικό και το μεταμόρφωσε σε ένα πολύ ενδιαφέρον και ιδιαίτερο Θεατρικό έργο.
Σαν άνθρωπος, έχω ανάγκη για ένα χρήσιμο θέατρο που δεν περνάει μηνύματα ούτε απόψεις. Κάτι έντιμο, που διεισδύει και μεγεθύνει την αγωνία των ανθρώπων που το δημιούργησαν και με καλεί να σταθώ δίπλα, όχι για να θαυμάσω ή να κρίνω αλλά για να ακουμπήσω στο αγωνιώδες ερώτημα που μου καταθέτει.
Τι είναι όμως το Hum@nitarium; Είναι όντως ένα κοινωνικό πείραμα;
Ένας αλγόριθμος επιλέγει τρία άτομα με βάση τις αλληλεπιδράσεις τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Στη συνέχεια, τα άτομα αυτά παρουσιάζονται στην κοινότητα χρησιμοποιώντας τα ψευδώνυμα της επιλογής τους για να τονίσουν εν συντομία τις υπάρχουσες ταυτότητές τους. Το Hum@nitarium είναι το κλειδί για την αποκάλυψη του πραγματικού τους εαυτού. Αυτός που θα καταφέρει να κερδίσει, γίνεται ο εκπρόσωπος της χώρας στα social media και εξασφαλίζει αυτόματα την είσοδό του στην πολιτική. Ο κάθε παίκτης αναπτύσσει την επιχειρηματολογία του και ζητά την ψήφο του κοινού. Ο θεατής καλείται να ψηφίζει, μέσω του κινητού του, και γίνεται αυτός που είτε επιβραβεύει είτε τιμωρεί τον διαγωνιζόμενο. Βέβαια, ενημερώνεται από την αρχή πως αν επιλέξει να μην ψηφίσει, τότε θα επιλέξει ο αλγόριθμος για εκείνον. Στον πυρήνα της παράστασης βρίσκεται ο θεατής λοιπόν, τα κριτήρια με τα οποία επιλέγουμε αλλά και κάτι πιο βαθύ. Την απόσταση που χωρίζει τον κριτή από τον κρινόμενο.
Για την επιστροφή σας στη Θεσσαλονίκη μετά την πρώτη επιτυχημένη παρουσία;
Ήταν πολύ αγχωτικό αλλά και πολύ ενδιαφέρον, πως μια παράσταση που φτιάχτηκε με κόπο, από μια ομάδα της πόλης και όχι από κάποιον κρατικό οργανισμό ή ίδρυμα, να στέκεται επάξια σε ένα διεθνές φεστιβάλ με βαριά ονόματα.
Δημιούργησε ένα δέσιμο που το φέραμε μαζί μας στην Θεσσαλονίκη και ο κόσμος ανταποκρίνεται παραπάνω από θετικά μέχρι στιγμής.
