Φορώντας γιορτινές παραδοσιακές φορεσιές, με μουσική, χορό, τραγούδι και εκρηκτική παρουσία αναβίωσε το απόγευμα της Παρασκευής στον Εύοσμο Θεσσαλονίκης το έθιμο των Μωμόγερων, λίγο πριν τα Χριστούγεννα.
Οι Μωμόγεροι κατέκλυσαν το απόγευμα της Παρασκευής τους δρόμους του Ευόσμου, κεντρίζοντας όλα τα βλέμματα και προσφέροντας χαμόγελο σε όσους τους συναντούσαν στο πέρασμά τους. Ντυμένοι τσολιάδες, διάβολοι, νύφες, γιαγιάδες, αστυνομικοί και γιατροί, με κουδούνια και σφυρίχτρες έδωσαν χρώμα στην περιοχή. Μάλιστα πολλοί καταστηματάρχες είχαν φροντίσει να προμηθευτούν εδέσματα, ποτό και φαγητό και να τα τοποθετήσουν έξω από τις επιχειρήσεις τους για να κεράσουν τους «σατυρικούς» χορευτές και να τους ελκύσουν να κάνουν μια στάση για χορό. Ο χορός τους συνοδευόταν από ζωντανή ποντιακή μουσική.
«Είναι η τέταρτη χρονιά που πραγματοποιείται το έθιμο στον Εύοσμο με τις διακοπές των δύο χρόνων λόγω της πανδημικής κρίσης. Είναι το δρώμενο του 12ημέρου με τους Μωμόγερους. Είναι μια διαδικασία για να διώξουμε το κακό και να έρθει το καλό. Αυτή δηλαδή είναι η ερμηνεία του. Συνοδεύεται από χορό, τραγούδια και εδέσματα. Προσπαθούμε ουσιαστικά να δώσουμε το στίγμα του 12ημέρου. Το συγκεκριμένο δρώμενο γίνεται επίσης σε πολλές περιοχές της χώρας. Κάποιοι το κάνουν τα Χριστούγεννα, άλλοι την Πρωτοχρονιά», αναφέρει μιλώντας στην Karfitsa η πρόεδρος του Συλλόγου Ποντίων Ευόσμου «Παναγία Κρεμαστή», Ελένη Μουστακίδου.
Στη δράση συμμετείχαν περί τους 25 Μωμόγερους και μαζί τους ήταν τα μέλη του συλλόγου. Οι χορευτές σύμφωνα με την κα. Μουστακίδου είναι από 15 μέχρι και 35 ετών. «Όποιος αντέχει να χορέψει», εξηγεί.
Τονίζει επίσης πως η νέα γενιά της περιοχής βρίσκεται κοντά στις παραδόσεις, ενώ σκοπός του συλλόγου είναι να τους φέρνει κοντά σε αυτά τα έθιμα. «Ολοένα και περισσότεροι νέοι έρχονται κοντά στις παραδόσεις. Προσπαθούμε να γίνουν ακόμη περισσότεροι γιατί αυτοί θα στηρίξουν την παράδοση και θα τη συνεχίσουν. Εμείς θέλουμε να τους βοηθήσουμε», σημειώνει χαρακτηριστικά.
Οι Μωμόγεροι ξεκίνησαν πριν τις 19.00 από την έδρα του συλλόγου στην οδό Παναγίας Κρεμαστής και κινήθηκαν στις οδούς Αριστοτέλους, Τζαβέλλα, Μ. Αλεξάνδρου, 28ης Οκτωβρίου για να καταλήξουν στην κεντρική πλατεία του Ευόσμου όπου θα ακολουθήσει ποντιακό γλέντι.
Λίγα λόγια για το έθιμο
Ο Μώμος ήταν ο θεός του γέλιου και της σάτιρας, η προσωποποίηση της μομφής και της κατηγορίας. Οι ιερείς του Μώμου, οι ακόλουθοί του είναι οι Μωμόγεροι. Oι “Μωμό’εροι” είναι έθιμο του Δωδεκαημέρου (Χριστούγεννα έως Θεοφάνια), που πραγματοποιείται για την ευετηρία (καλή χρονιά). Οι ομάδες των Μωμό΄ερων βγαίνουν στους δρόμους και όλοι μαζί, με φωνές, κραυγές, θορύβους από κουδούνια, βήματα χορού, μουσική, τραγούδια και παράλληλη δράση όλων των θεατρικών προσώπων, όχι μόνο προκαλούν το ενδιαφέρον του κοινού που τους ακολουθεί από σπίτι σε σπίτι, αλλά και τη συμμετοχή του.
Το δρώμενο πραγματοποιείται σε πλατείες, δρόμους και αυλές σπιτιών. Η ολοκληρωμένη μορφή του αποτελείται από τον Κορυφαίο (Μωμόγερο), τη χορευτική ομάδα (ορχείται και άδει), τη θεατρική ομάδα (αυτοσχέδιοι διάλογοι) και τους μουσικούς (λύρα, αγγείον). Όλοι είναι μεταμφιεσμένοι.
Σήμερα το δρώμενο συνεχίζεται διατηρώντας όχι μόνο τον ψυχαγωγικό αλλά και τον ευετηριακό, γονιμικό, μαγικοθρησκευτικό του χαρακτήρα.
Το Μάρτιο του 2015 οι Μωμόγεροι έχουν εγγραφεί στο Εθνικό Ευρετήριο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας και στις 30 Νοεμβρίου 2016, εντάχθηκαν στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας της UNESCO. Ο ζωντανός λαϊκός πολιτισμός των Ποντίων αναδεικνύεται σε πολύτιμο κεφάλαιο της Ιστορίας και της Λαογραφίας μας και λαμπρό παράδειγμα λαού προσηλωμένου στην παράδοσή του. Ο μυθικός Θεός Μώμος με την τέλεση του δρώμενου «βρίσκεται» πάλι ανάμεσά μας και χαρίζοντάς μας το ειρωνικό του χαμόγελο, μας υπενθυμίζει την πανάρχαια προέλευσή μας, τις αδυναμίες μας αλλά και τη δύναμη της ελεύθερης συλλογικής έκφρασης.
