, Παρασκευή
29 Μαρτίου 2024

search icon search icon

Streets of SKG: Βασιλέως Ηρακλείου

Από τη Φιλίππα Βλαστού και την Κατερίνα Χαρκιολάκη
Είναι από τις πιο παλιές οδούς της Θεσσαλονίκης, φορτωμένη με ιστορία. Η μεγάλη φωτιά που ξέσπασε το 1917 στη πόλη την άλλαξε. Και έπειτα στο πέρασμα του χρόνου αφέθηκε σε αλλαγές που τελικά την διαμόρφωσαν έτσι όπως την βλέπουμε και την περπατάμε πλέον. Η Βασιλέως Ηρακλείου είναι μια μικρή οδός ανάμεσα στην Ερμού και την Τσιμισκή. Εκεί που συναντάς τα χρωματιστά Λουλουδάδικα, το επιβλητικό Γιαχουντί Χαμάμ, τη Στοά Μοδιάνο και την αόρατη και ορατή ιστορία της Εβραϊκής Κοινότητας της Θεσσαλονίκης.

Τα γραφεία της ΙΚΘ και η συναγωγή Γιαντ Λεζικαρόν
Η παλαιότητα της οδού Β.Ηρακλείου είναι μεγάλη. Μάλιστα, πριν από σχεδόν ένα αιώνα η οδός είχε άλλη μορφή και το σημείο ήταν το θρησκευτικό κέντρο της Εβραϊκής Κοινότητας. Ο Ευάγγελος Χεκίμογλου,  έφορος του Εβραϊκού Μουσείου Θεσσαλονίκης και Διδάκτωρ Οικονομικής Ιστορίας μιλώντας στην Karfitsa περιγράφει πως «διαγωνίως απέναντι από εκεί που είναι το λουτρό υπήρχε τουλάχιστον από τον 19 αιώνα και πριν το συγκρότημα της Ταλμούδ Τορά, που ήταν το θρησκευτικό κέντρο της Εβραϊκής Κοινότητας. Εκεί υπήρχε και το πολυϊατρείο της. Ωστόσο και τα δυο κάηκαν στην πυρκαγιά του 1917.
Τότε η Κοινότητα πήρε στη θέση τους ένα κτηματόγραφο, το οποίο χρησιμοποίησε για να αποκτήσει την γωνία των οδών Β.Ηρακλείου με Κομνηνών. Σε αυτό το μεγάλο οικόπεδο ανήγειρε καταστήματα, ώστε να συντηρούνται τα φιλανθρωπικά της ιδρύματα και μια μικρή συναγωγή, στην αυλή που σχημάτιζε το τετράγωνο αυτό. Η συναγωγή αυτή επειδή βρισκόταν στο σημείο που παλαιότερα ονόμαζαν πλάζα, δηλαδή την κεντρική πλατεία, διατήρησε αυτό το όνομα.
Το 1978 αυτό κατεδαφίστηκε γιατί το συγκρότημα είχε υποστεί ζημιές από σεισμούς και χτίστηκε το σημερινό κτίριο, όπου εγκαταστάθηκαν τα γραφεία της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης, τα τελευταία χρόνια, στην Β.Ηρακλείου 26». Επίσης, εκεί υπάρχει η συναγωγή  Γιαντ Λεζικαρόν, η οποία εγκαινιάστηκε το 1984 και είναι αφιερωμένη στη μνήμη των θυμάτων του Ολοκαυτώματος και βρίσκεται στο μέγαρο που στεγάζει τα γραφεία της διοίκησης της ΙΚΘ, τις Λέσχες της και τη Ladino Society.

Η Στοά Μοδιάνο
Στην περιοχή όπου βρίσκεται σήμερα η Στοά Μοδιάνο υπήρχε η συναγωγή Ταλμούδ Τορά και το ομώνυμο οικόπεδο της στην εβραϊκή συνοικία Kadi. Το 1917 η μεγάλη φωτιά που ξέσπασε στην πόλη έκαψε την συνοικία. Λίγα χρόνια αργότερα όμως, το 1922 άρχισε η κατασκευή της Αγοράς, η οποία ολοκληρώθηκε το 1925, από τον αρχιτέκτονα Ελί Μοδιάνο, ο οποίος ήταν μέλος της εβραϊκής κοινότητας της Θεσσαλονίκης. Το κτίριο πήρε το όνομα «Κεντρική Στοά Τροφίμων». Μικρά μαγαζάκια λειτουργούσαν στην στοά και έκτοτε είναι από τα κτίρια που έχουν γράψει την δική τους ιστορία, στην πόλη. Η αγορά είναι σκεπαστή και η κατασκευή της έχει σταυροειδές σχήμα. Η μορφή της θυμίζει παρισινά bazzar της εποχής όπου δημιουργήθηκε. Άλλωστε, ο Μοδιάνο είχε σπουδάσει στο Παρίσι και οι αρχιτεκτονικές επιρροές του πηγάζουν και από εκεί. Από την πλευρά της Β.Ηρακλείου βρίσκουμε την μια από τις εισόδους της. Το κτίριο χαρακτηρίστηκε ως διατηρητέο το 1983 από το ΥΠΕΧΩΔΕ. Στη συνέχεια ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο το 1995 από το Υπουργείο Πολιτισμού διότι «είναι χαρακτηριστικό δείγμα κτιρίων Αγοράς με στοά», ενώ λίγες μέρες πριν ξεκίνησαν οι εργασίες για την πρώτη φάση της αναπαλαίωσης της.

Τα παραδοσιακά ανθοπωλεία
Τα Λουλουδάδικα είναι από τα σημεία κατατεθέν όλης της Θεσσαλονίκης. Περιβάλλεται από τις οδούς Κομνηνών, Φραγγίνη και Βασιλέως Ηρακλείου. Τα Λουλουδάδικα είναι ένα από τα must αξιοθέατα για κάθε επισκέπτη της πόλης, αλλά και για τους κατοίκους της, καθώς μέσα στους δρόμους με τα τσιμεντένια κτίρια ξεπροβάλει μια γωνιά με λουλούδια, μυρωδιές και εικόνες όμορφες και σπάνιες για την πόλη.

Γιαχουντί Χαμάμ
Στην περιοχή των Λουλουδάδικων συναντάς και το Γιαχουντί Χαμάμ, κτίριο από την Οθωμανική περίοδο. Το όνομα του Yahudi(Γιαχουντί) σημαίνει «Εβραϊκό» και το πήρε καθώς εκεί λειτουργούσαν καταστήματα Εβραίων.
Παλαιότερα το Γιαχουντί Χαμάμ είχε διάφορα ονόματα. Για παράδειγμα «Παζάρ Χαμαμ» επειδή ήταν στο κέντρο της αγοράς, Λουτρό του Χαλίλ Αγά, Παζαρί Κεμπίρ χαμάμ (λουτρό της μεγάλης αγοράς). Το λουτρό ήταν διπλού τύπου διότι μπορούσαν να το χρησιμοποιούν και γυναίκες και άνδρες, έχοντας ξεχωριστούς χώρους. Η χρονολογία του κτίσματος υπολογίζεται πως είναι από το 16ο αιώνα και είναι επηρεασμένο από την βυζαντινή αρχιτεκτονική. Και αυτό το κτίριο είχε υποστεί ζημιές από την φωτιά του 1917.

Στοά Σαούλ
Ανάμεσα στις οδούς Ίωνος Δραγούμη και Βενιζέλου, επί της Β.Ηρακλείου βρίσκεται η Στοά Σαούλ, στο αριθμό 15. Ο Σαούλ Μοδιάνο το 1881 δημιούργησε ένα σύγχρονο, για την εποχή τότε, εμπορικό κέντρο. Οι πληροφορίες που μεταφέρονται στον χρόνο αναφέρουν ότι τον σχεδιασμό του ανέλαβε ο αρχιτέκτονας Βιταλιάνο Ποζέλι, ωστόσο δεν υπάρχει επιβεβαίωση.
Η Στοά ήταν ένα από τα κτίρια που κάηκαν στην μεγάλη φωτιά του 1917, όμως η πρόσοψη του κτιρίου που βρίσκεται από την πλευρά της Β.Ηρακλείου γλύτωσε από τις φλόγες της. Μετά από χρόνια στη στοά χτίστηκαν νέα κτίρια, εκεί όπου είχε καεί. Έτσι προέκυψε η σημερινή αναδιαμόρφωση της, από τον επανασχεδιασμό του κεντρικού πολεοδομικού ιστού της πόλης, μετά την καταστροφική φωτιά. Στη Στοά λειτούργησαν διάφορα καταστήματα ενώ εκεί διατηρούσε το αρχιτεκτονικό του γραφείο ο Ελί Μοδιάνο. Το 1980 με ΦΕΚ το κτίριο κρίθηκε διατηρητέο.

Ναός Αγίου Μηνά
Εκεί έγινε η λαμπρή πανηγυρική δοξολογία για την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης το 1912. Ο λόγος για τον Ναό του Αγίου Μηνά. Θεωρείται ένας εκ των αρχαιοτέρων Ναών της πόλης. Χρονολογείται από το 5 μ.Χ. αιώνα. Στο πέρασμα του χρόνου ο Ναός είχε υποστεί αρκετές φορές ζημιές από πυρκαγιές. Υπάρχουν αναφορές ότι τουλάχιστον από πέντε φωτιές ο Ναός καταστράφηκε. Για αυτό τον λόγο οι Τούρκοι ονόμασαν την περιοχή «Γιανήκ μοναστήρ μαχαλέ» (μτφρσ: γειτονιά του καμένου μοναστηριού)
Παρά τις ανοικοδομήσεις λόγω των πυρκαγιών, δεν έχασε τον αρχικό του σχέδιο.

Ακολουθήστε τη Karfitsa στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις από τη Θεσσαλονίκη, την Ελλάδα και τον κόσμο.