Το νέο κύκλο επιχορηγήσεων εκκίνησης (Starting Grants) σε νέους επιστήμονες σε όλη την Ευρώπη ανακοίνωσε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας (ERC). Τα δύο ελληνικά προγράμματα που χρηματοδοτούνται σε αυτόν τον κύκλο φέρουν την «υπογραφή» ερευνητριών του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ).
Στον νέο κύκλο των επιχορηγήσεων, που αποτελούν μέρος του προγράμματος της ΕΕ «Horizon Europe», περιλαμβάνονται 494 Starting Grants, που λαμβάνουν συνολικά σχεδόν 780 εκατομμύρια ευρώ για έρευνα αιχμής σε ένα ευρύ πεδίο θεμάτων, από τις βιοεπιστήμες και τη φυσική έως τις κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες.
Η πρόσκληση έλαβε 3.474 προτάσεις, από τις οποίες επιλέχθηκε το 14,2%. Οι υπότροφοι έχουν την έδρα τους σε 24 κράτη μέλη της ΕΕ και συνδεδεμένες χώρες, με τις περισσότερες επιχορηγήσεις να λαμβάνει η Γερμανία (98). Πενήντα επιχορηγήσεις θα λάβουν ερευνητές που εδρεύουν στο Ηνωμένο Βασίλειο και η πρόεδρος του ERC, Μαρία Λέπτιν σε δήλωσή της υπογραμμίζει τη χαρά της «που καλωσορίζουμε τους Βρετανούς ερευνητές πίσω στο ERC. Έχουν λείψει πολύ τα τελευταία χρόνια».
Το 44% των επιχορηγήσεων δόθηκε σε γυναίκες ερευνήτριες, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό το 2023 ήταν 43% και το 2022 39%. Στη σχετική ανακοίνωση, η Επίτροπος για την Καινοτομία, την Έρευνα, τον Πολιτισμό, την Εκπαίδευση και τη Νεολαία, Ιλιάνα Ιβάνοβα, τονίζει ότι σε αυτή την πρόσκληση «βλέπω ένα από τα υψηλότερα ποσοστά γυναικών υποτρόφων μέχρι σήμερα, μια τάση που ελπίζω να συνεχιστεί».
Τις ελληνικές επιχορηγήσεις λαμβάνουν δύο γυναίκες, δύο ερευνήτριες του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας: η Κωνσταντίνα Κάλφα και η Άννα Σιντορένκο, μεταδιδακτορικές ερευνήτριες στο Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών του ΙΤΕ.
Η Άννα Σιντορένκο λαμβάνει χρηματοδότηση για το πρόγραμμα με τίτλο «Υπόγειο εμπόριο: Ξετυλίγοντας το θαλάσσιο λαθρεμπόριο μεταξύ της Ρωσικής και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (1853-1914)», το οποίο φιλοδοξεί να προωθήσει τις γνώσεις μας για τις σχέσεις μεταξύ των αυτοκρατοριών, πέρα από τις συμβατικές γεωπολιτικές προσεγγίσεις. Όπως επισημαίνει η ίδια στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, «η απονομή επιχορήγησης της ερευνητικής μου πρότασης από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας, έναν εξαιρετικά σημαντικό φορέα, και ιδίως η επιλογή ανάμεσα από πληθώρα εξαιρετικών ανταγωνιστικών επιστημονικών υποψηφιοτήτων, συνιστά μια αδιαμφισβήτητη επιτυχία και απόληξη. Η μακρόχρονη δραστηριοποίησή μου στην έρευνα υπό διάφορες ιδιότητες δεν με δίδαξε μόνο τις επιστημονικές αρχές και κατακτήσεις της επιστήμης μου, αλλά και την ανάγκη, τον τρόπο και το μέσο για να επιτευχθεί αυτό». Η ίδια προσθέτει ότι «σε εξαιρετικά δυσμενείς συνθήκες για το μέλλον της χρηματοδότησης της έρευνας εν γένει, πόσο μάλλον για τις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες, οι δυνατότητες που προσφέρει το ERC Starting Grant σε νέους και πολλά υποσχόμενους επιστήμονες των οποίων η θέση είναι επισφαλής, είναι πολλαπλές και δομικές. Το ERC Starting Grant αποτελεί μια πολύτιμη ευκαιρία για τους νέους ερευνητές να ανεξαρτητοποιηθούν, να σχηματίσουν δικές τους ερευνητικές ομάδες και να συμβάλλουν στη δημιουργία και απόκτηση νέας επιστημονικής γνώσης».
Η Κωνσταντίνα Κάλφα, διδάκτωρ του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου στο πεδίο της ιστορίας και θεωρίας της Αρχιτεκτονικής, θα υποστηριχθεί για το πρόγραμμα «MCH-EsMed: Πώς η μεσαία τάξη στέγασε τον εαυτό της στην ανατολική Μεσόγειο», μια μελέτη της υλικής κουλτούρας της τάξης, της οικογένειας, του φύλου και της πολιτικής στην ανατολική Μεσόγειο και πέρα από αυτήν.
«Το ERC Starting Grant, η κορυφαία ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, ήταν ένα στοίχημα που κέρδισα με προσωπικές θυσίες και εντατική δουλειά σε καιρούς δύσκολους. Ήταν ένα στοίχημα προσωπικό, αλλά και ένα στοίχημα για το επιστημονικό πεδίο της ιστορίας Αρχιτεκτονικής, στο οποίο λείπει αυτό που λέμε ερευνητική “ παράδοση”. Ήταν επίσης ένα στοίχημα για την περιφέρεια της Ευρώπης και την ανατολική Μεσόγειο, περιοχή στην οποία εστιάζει το έργο. Στη χώρα μας ειδικά, τα κονδύλια που δαπανώνται στην έρευνα είναι ελάχιστα, ενώ συχνά λείπει ο απαραίτητος εξοπλισμός και η τεχνολογία αιχμής. Είμαι για αυτούς τους λόγους πολύ χαρούμενη που θα έχω τη δυνατότητα να δημιουργήσω έναν πυρήνα ερευνητριών και ερευνητών στο εξαιρετικό Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών ως μια πρώτη σημαντική ενέργεια για μελλοντικές μελέτες, στις οποίες η αρχιτεκτονική ιστοριογραφία και η μελέτη του κτισμένου περιβάλλοντος μπορούν να συμβάλλουν ως κοινωνικά και μαχητικά πεδία στην κατανόηση των συνθηκών που οδήγησαν στη σημερινή πραγματικότητα», υπογραμμίζει η Κωνσταντίνα Κάλφα.
«Είμαστε ιδιαίτερα υπερήφανοι που από τα 494 έργα Starting Grants που χρηματοδοτήθηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας ERC, τα μοναδικά δύο που ήρθαν στην Ελλάδα θα υλοποιηθούν στο Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών του ΙΤΕ. Το Ινστιτούτο διαγράφει εντυπωσιακά ανοδική πορεία τα τελευταία χρόνια, καθώς είναι το μοναδικό ερευνητικό ή πανεπιστημιακό ινστιτούτο ανθρωπιστικών επιστημών στην Ελλάδα, και ίσως το μοναδικό στην Ευρώπη, με εννέα επιχορηγήσεις κύρους από το ERC. Αξίζει να σημειωθεί επίσης, ότι οι ερευνητές του ΙΤΕ έχουν εξασφαλίσει συνολικά τον μεγαλύτερο αριθμό εξαιρετικά ανταγωνιστικών χρηματοδοτήσεων από το ERC στην χώρα, 45 στον αριθμό», δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος του ΙΤΕ, καθηγητής Νεκτάριος Ταβερναράκης.
Σε αυτόν τον κύκλο Starting Grants, χρηματοδότηση λαμβάνουν επίσης οι Έλληνες ερευνητές που έχουν έδρα τους ιδρύματα άλλων χωρών: Ιουλία Τζουβαδάκη, από το Πανεπιστήμιο της Γάνδης στο Βέλγιο, Γεωργία Χαλβατζάκη, από το γερμανικό πανεπιστήμιο TU Darmstadt, Δημήτρης Παπαδόπουλος, από το γερμανικό Πανεπιστήμιο του Βίρτσμπουργκ, Παναγιώτης Ανδριανέσης, από τον γαλλικό ερευνητικό οργανισμό Armines, Νικόλαος Καραλής, από το γαλλικό Ινστιτούτο Εγκεφάλου και Νωτιαίου Μυελού, Παντελής Μπάμπουλης, από το ολλανδικό Πανεπιστήμιο του Τβέντε, Λίλιαν Τσούρδη από το Πανεπιστήμιο του Μάαστριχτ, Δημήτρης Τζιώνας από το Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ, Ευάγγελος Γιαμπαζολιάς από το Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ, Μαριλένα Χατζηδημητρίου, επίσης από το Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ, και Κωνσταντίνος Στείρος από το Imperial College.
