Βλέποντας το πρωί της Πέμπτης την είδηση πως «πέθανε ο Χένρι Κίσινγκερ», τα συναισθήματα στον απανταχού Ελληνισμό κάθε άλλο παρά λύπης και θλίψης θα μπορούσαν να είναι, όσο και αν αυτό ακούγεται ως «αμαρτία».

Γράφει o Bασίλης Σκουλαράκος

«Ο 56ος υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Χένρι Κίσινγκερ πέθανε στην κατοικία του στο Κονέκτικατ σε ηλικία εκατό ετών», ανέφερε η ανακοίνωση που έδωσε στη δημοσιότητα το ίδρυμα που φέρει το όνομά του και ίδρυσε ο αμφιλεγόμενος νομπελίστας ειρήνης (1973). Ισχυρός διπλωμάτης, υπηρέτησε δύο Αμερικανούς προέδρους και άφησε ανεξίτηλο σημάδι στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ. Βασικός διαμορφωτής της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής τα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου, ο Χένρι Κίσινγκερ, γόνος οικογένειας Γερμανοεβραίων, πιστώθηκε την προσέγγιση με τη Μόσχα και με το Πεκίνο, όμως η εικόνα του αμαυρώθηκε εξαιτίας της εμπλοκής του σε τραγικά γεγονότα, τα οποία βάφτηκαν με αίμα.

Από την Κύπρο, η οποία έζησε το 1974 τη χειρότερη τραγωδία για τον Ελληνισμό μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, μέχρι το Ανατολικό Τιμόρ, όπου έχασαν τη ζωή τους 200.000 άνθρωποι μέσα σε λίγες ώρες, τους μαζικούς βομβαρδισμούς των ΗΠΑ στην Καμπότζη, την υποστήριξη της γενοκτονίας στο Μπαγκλαντές το 1971, την αμερικανική υποστήριξη στον Ινδονήσιο δικτάτορα Σουχάρτο και φυσικά τη Χιλή, όπου έδωσε εντολή να εκτελεστεί ένας εκλεγμένος δημοκρατικά πρόεδρος. Για τους Έλληνες, δικαιολογημένα αποτελεί ένα μισητό πρόσωπο, καθώς, πέρα από την προδοσία της Κύπρου, το όνομά του εμπλέκεται με την επιβολή της χούντας των Συνταγματαρχών, στις 21 Απριλίου 1967, με την οποία φυσικά συνεργάστηκε στενά τη «μαύρη» επταετία.

Τα απόρρητα έγγραφα που τον… καίνε

Προσπαθώντας να κατανοήσουμε τις αποφάσεις που έλαβε σε σχέση με το Κυπριακό, διαφαίνεται πως ο Κίσινγκερ είχε μια μεγάλη αντιπάθεια για την Ελλάδα, τους Ελληνοκυπρίους και τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο. Αποκαλυπτικά στοιχεία για το πώς η Ουάσιγκτον υπό την καθοδήγηση του τότε ΥΠΕΞ Χένρι Κίσινγκερ όχι μόνο δεν προσπάθησε να αποτρέψει την τουρκική εισβολή στην Κύπρο μετά το προδοτικό πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου εναντίον του Μακαρίου, αλλά αντιθέτως ζητούσε από την Αθήνα οι ελληνικές δυνάμεις να μην αντισταθούν στην τουρκική εισβολή, φέρνει στο φως η μελέτη άκρως απόρρητων εγγράφων της CIA αλλά και των τηλεγραφημάτων από το αρχείο του Στέιτ Ντιπάρτμεντ.

Έγγραφο με ημερομηνία 17 Ιουλίου 1974 που είχε χαρακτηριστεί άκρως απόρρητο (top secret) είχε συνταχθεί από τη USIB (United States Intelligence Board) και ήταν η απόρρητη ενημέρωση από τη CIA (National Intelligence Bulletin) για την κατάσταση όπως εξελισσόταν στην Κύπρο δύο ημέρες μετά το πραξικόπημα. Στην έκθεση αυτή, ενώ καταγράφονται όλες οι προπαρασκευαστικές κινήσεις του τουρκικού στρατού για την εισβολή (που ξεκίνησε δύο εικοσιτετράωρα αργότερα) αλλά και η έκτακτη σύγκληση της Εθνοσυνέλευσης για παροχή λευκής εξουσιοδότησης στον πρωθυπουργό της Τουρκίας Ετσεβίτ, η USIB προσπαθεί να στείλει καθησυχαστικά μηνύματα ότι τουρκική παρέμβαση θα γίνει μόνο εάν η νέα «κυβέρνηση» της Κύπρου (σ.σ.: οι πραξικοπηματίες του Νίκου Σαμψών) κηρύξει την ένωση με την Ελλάδα.

Τότε εκτιμούσε η CIA ότι θα υπήρχε παρέμβαση της Τουρκίας με στόχο «να εγκαθιδρύσουν μια ανεξάρτητη τουρκοκυπριακή δημοκρατία σε τμήμα του νησιού, διχοτομώντας ουσιαστικά την Κύπρο». Η άκρως απόρρητη έκθεση της CIA εκτιμά ότι εάν δεν υπάρξει επίθεση σε Τουρκοκύπριους, τότε ο Ετσεβίτ πιθανότατα «θα αντισταθεί στις προτροπές για να ξεκινήσει στρατιωτική δράση». Αυτά τα καθησυχαστικά μηνύματα δίνονταν την ώρα που σύμφωνα με την ίδια έκθεση στρατιωτικές μονάδες με πλήρη εξάρτυση κινούνταν προς περιοχές της Μερσίνας (έναντι της Κύπρου) ενώ τα αεροπλάνα της τουρκικής πολεμικής αεροπορίας είχαν οπλιστεί και ανέμεναν σε κατάσταση ετοιμότητας. Στο άλλο έγγραφο που καταγράφει την τηλεφωνική επικοινωνία του Χένρι Κίσινγκερ με τον υπουργό Άμυνας Τζέιμς Σλέσινγκερ στις 19 Ιουλίου και ενώ άρχιζε η τουρκική εισβολή στην Κύπρο, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών όχι μόνο αδιαφορούσε να υπάρξει έστω και την ύστατη στιγμή παρέμβαση για τη διακοπή της εισβολής αλλά αποκαλύπτει ότι μετέφερε στους Έλληνες την απαίτηση της Τουρκίας να μην υπάρξει αντίσταση στην εισβολή! «Αποβιβάζονται (σ.σ.: οι Τούρκοι) και έχουν εντολές να μην πυροβολήσουν τους Έλληνες αν οι Έλληνες δεν πυροβολήσουν.

Έτσι θα περάσουμε αυτό το μήνυμα και θα πούμε επίσης στους Έλληνες πως πιστεύουμε ότι η καλύτερη λύση τώρα είναι να έχουμε μια διαπραγμάτευση όσο το δυνατόν γρηγορότερα, αναζητώντας την επιστροφή στη συνταγματική κυβέρνηση», ανέφερε ο Κίσινγκερ.

Με ροπή στον αυταρχισμό

Δικαίως χαρακτηρίστηκε εγκληματίας πολέμου. Ωστόσο, όλοι οι Αμερικανοί πρόεδροι, από τον Τζον Κένεντι μέχρι και τον σημερινό, τον Τζο Μπάιντεν, τον συμβουλεύθηκαν για θέματα εξωτερικής πολιτικής. Ένδειξη της αύρας και της επιρροής του είναι το γεγονός πως, παρά την πολύ προχωρημένη του ηλικία, τον υποδέχονταν συχνά στο εξωτερικό αρχηγοί κρατών. Στο τελευταίο του μείζον ταξίδι, τον Ιούλιο, επισκέφθηκε το Πεκίνο, για να συναντηθεί με τον Κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ, ο οποίος εξήρε τον «θρυλικό διπλωμάτη», ο οποίος συνέβαλε καθοριστικά στην προσέγγιση της Κίνας και των ΗΠΑ τη δεκαετία του 1970. Ουδείς άλλος σημάδεψε όσο αυτός την αμερικανική εξωτερική πολιτική το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα.

Φημισμένος για τις απαράμιλλες διαπραγματευτικές του ικανότητες, ο Χένρι Κίσινγκερ ταυτόχρονα επεδείκνυε συχνά ροπή στον αυταρχισμό. Διεξήγε με άκρα μυστικότητα, ενώ βομβαρδιζόταν ανηλεώς το Ανόι, διαπραγματεύσεις για να τερματιστεί ο πόλεμος του Βιετνάμ. Η υπογραφή της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός ήταν αυτό που επικαλέστηκε η επιτροπή όταν του απένειμε το Νόμπελ Ειρήνης το 1973 -όμως ο Βιετναμέζος ηγέτης Λε Ντικ αρνήθηκε να το παραλάβει. Η βράβευση πιθανόν θα παραμείνει ως η πιο αμφιλεγόμενη στην ιστορία. Επικριτές του Χένρι Κίσινγκερ για χρόνια απαιτούσαν να δικαστεί για εγκλήματα πολέμου, επισημαίνοντας πως η εικόνα του άνδρα με τη βραχνή φωνή, τα χοντρά γυαλιά και την προφορά που κληρονόμησε από τη γερμανική καταγωγή του παραμένει σκοτεινή και συνδεδεμένη με «μαύρες» σελίδες της Ιστορίας των Ηνωμένων Πολιτειών. Δυστυχώς, δεν πλήρωσε για τα εγκλήματά του και μένει να δούμε πώς θα τον κρίνει η Ιστορία. Εκτιμούμε ότι δεν θα είναι επιεικής απέναντι σε έναν αποδεδειγμένα «σφαγέα».

Ο πιο σκληρός διπλωμάτης των ΗΠΑ

Τ ον θάνατο του Χένρι Κίσινγκερ, του πιο σκληρού διπλωμάτη των Ηνωμένων Πολιτειών, ανακοίνωσε επίσημα το ίδρυμα που ίδρυσε ο ίδιος το 1973 και φέρει το όνομά του. Ο Κίσινγκερ υπήρξε ο αδιαφιλονίκητος πρωταγωνιστής της παγκόσμιας διπλωματίας κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου κι ένας από τους κορυφαίους γνώστες των διεθνών σχέσεων τον 20ό αιώνα. Επηρέασε αποφασιστικά τη διαμόρφωση της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής από το 1969 έως το 1976, επί προεδρίας Ρίτσαρντ Νίξον και Τζέραλντ Φορντ, ως σύμβουλος για ζητήματα εθνικής ασφάλειας (1969-1975) και υπουργός Εξωτερικών (1973-1977). Αμφιλεγόμενη προσωπικότητα, «οραματιστής» για τους υποστηρικτές του, «εγκληματίας πολέμου» για τους αντιπάλους του, ο «σοφός» με τη σκυφτή σιλουέτα θα παραμένει πάντα αναγνωρίσιμος με τον χοντρό σκελετό των γυαλιών του. Όπως αποκαλύφθηκε σε εμπιστευτικά έγγραφα του βρετανικού υπουργείου Εξωτερικών και του αμερικανικού Λευκού Οίκου, βασικός στόχος της πολιτικής του Κίσινγκερ στο Κυπριακό ήταν να ικανοποιηθεί η Τουρκία, την οποία θεωρούσε πιο σημαντική από την Ελλάδα ως σύμμαχο των ΗΠΑ. Από τους πρώτους που αποκάλυψαν ότι ο Κίσινγκερ και το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ήταν εκ των προτέρων ενήμεροι για το πραξικόπημα της χούντας, ήταν ο πολιτικός ανταποκριτής των «New York Times», σε φύλλο της εφημερίδας του Αυγούστου του 1974.

Υπουργός Εξωτερικών δύο προέδρων

Ο πραγματιστής πολιτικός που πιστώνεται την «αμερικανική realpolitik» ήταν πάντα αληθινό «γεράκι» της Ουάσιγκτον, υπήρξε περίπλοκη προσωπικότητα, που προκαλούσε τόσο θαυμασμό όσο και μίσος. Ο ναζισμός σημάδεψε ανεξίτηλα τον νεαρό Γερμανοεβραίο Χάιντς Άλφρεντ Κίσινγκερ, που γεννήθηκε στις 27 Μαΐου 1923 στο Φουρτ της Βαυαρίας.

Στα 15 του μετατράπηκε σε πρόσφυγα στις ΗΠΑ μαζί με την οικογένειά του. Αφού απέκτησε την αμερικανική υπηκοότητα στα 20 του χρόνια, κατατάχτηκε στον στρατό και υπηρέτησε στην Ευρώπη, κυρίως στη στρατιωτική αντικατασκοπεία, λόγω των άπταιστων γερμανικών του. Παρασημοφορήθηκε για τη δράση του. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, επιθυμώντας διακαώς να συνεχίσει τις σπουδές του, μπήκε στο Χάρβαρντ από όπου βγήκε με πτυχίο στις Διεθνείς Σχέσεις, προτού γίνει μέλος του διδακτικού προσωπικού και της διεύθυνσης του πασίγνωστου πανεπιστημίου. Εκείνη την περίοδο, οι Δημοκρατικοί πρόεδροι Τζον Κένεντι και Λίντον Τζόνσον άρχιζαν να συμβουλεύονται ολοένα συχνότερα τον λαμπρό -και ιδιαίτερα φιλόδοξο- καθηγητή. Όμως ο διοπτροφόρος πανεπιστημιακός δεν θα μετατρεπόταν σε παγκόσμια μορφή της διπλωματίας παρά την περίοδο του Ρίτσαρντ Νίξον, όταν αρχικά έγινε σύμβουλος εθνικής ασφαλείας του Λευκού Οίκου και κατόπιν υπουργός Εξωτερικών -κατείχε και τις δύο θέσεις από το 1973 έως το 1975, ενώ παρέμεινε ΥΠΕΞ υπό τον Τζέραλντ Φορντ έως το 1977.

Έθεσε σε εφαρμογή την αμερικανική Realpolitik, επιδιώκοντας την αποκλιμάκωση των εντάσεων με τη Σοβιετική Ένωση και την προσέγγιση με την Κίνα του Μάο, όπου πήγε επανειλημμένα, με άκρα μυστικότητα, για να προετοιμάσει την ιστορική επίσκεψη του προέδρου Νίξον στο Πεκίνο το 1972.

Το «Σχέδιο Κόνδωρ»

Επικριτές του Χένρι Κίσινγκερ κατήγγειλαν τον σκοτεινό, όχι σπάνια απροκάλυπτο ρόλο του σε αποφάσεις που οδήγησαν σε φρικαλεότητες. Όμως ήταν πάνω από όλα η δράση της CIA στη Λατινική Αμερική, συχνά με προσωπικές του εντολές, αυτή που αμαύρωσε περισσότερο από καθετί άλλο την εικόνα του: ειδικά το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1973 στη Χιλή, η κατάληψη της εξουσίας από τον Αουγούστο Πινοτσέτ και ο θάνατος του Σοσιαλιστή προέδρου Σαλβαδόρ Αλιέντε. Στην πορεία των ετών, ήρθαν στο φως απόρρητα έγγραφα που αποκάλυψαν το περίγραμμα και το εύρος αυτού που θα γινόταν γνωστό με την ονομασία «Σχέδιο Κόνδωρ»: σκοπός του ήταν η εξάλειψη των αντιπάλων των στρατιωτικών δικτατοριών στη Λατινική Αμερική τα χρόνια του 1970 και του 1980. Μολαταύτα, ο συγγραφέας των βιβλίων «Διπλωματία» (1994) και «Παγκόσμια Τάξη» (2014), πατέρας δυο παιδιών, παντρεμένος από το 1974 με τη φιλάνθρωπο Νάνσι Μαγκίνες, διατηρούσε έως τον θάνατό του τεράστια επιρροή. Και φυσικά παρέμενε γεράκι.

Τον Ιανουάριο τάχθηκε υπέρ της συνέχισης της υποστήριξης στην Ουκρανία, που έπρεπε, κατ’ αυτόν, να γίνει κράτος-μέλος του NATO.

Πηγή Political