O Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης (ΟΣΣ) είναι ένας ευρασιατικός οργανισμός πολιτικής, οικονομικής και αμυντικής συνεργασίας. Από άποψη γεωγραφικής έκτασης και πληθυσμού είναι ο μεγαλύτερος περιφερειακός οργανισμός, περιλαμβάνοντας το 60% της έκτασης της Ευρασίας, το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού και περισσότερο από το 30% του παγκόσμιου ΑΕΠ.

Ο ΟΣΣ είναι διάδοχος του οργανισμού «Σανγκάη Πέντε» που δημιουργήθηκε το 1996 από τα κράτη της Κίνας, του Καζακστάν, του Κιργιστάν, της Ρωσίας και του Τατζικιστάν. Στις 15 Ιουνίου 2001 το Ουζμπεκιστάν σε σύνοδο που έγινε στη Σαγκάη προσχώρησε στον οργανισμό, ο οποίος έκτοτε μετονομάστηκε σε Οργανισμό Συνεργασίας της Σανγκάης. Ο Καταστατικός Χάρτης του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης υπογράφηκε τον Ιούνιο του 2002 και τέθηκε σε ισχύ στις 19 Σεπτεμβρίου 2003.

Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου το ευρωπαϊκό περιβάλλον αναδείχτηκε ως το βασικό πεδίο στρατιωτικής και ιδεολογικής αντιπαράθεσης ανάμεσα στους δύο κυρίαρχους πόλους ισχύος – το δυτικό και το ανατολικό μπλοκ. Με τη διάλυση όμως της Ένωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών (ΕΣΣΔ) και την κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ, το παγκόσμιο σύστημα ισχύος πέρασε σε μια νέα «μονοπολική» εποχή. Ο μονοπολικός χαρακτήρας αυτής της νέας εποχής έγκειται ακριβώς στην ύπαρξη μιας μοναδικής υπερδύναμης, των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, τόσο με τη δυνατότητα που έχει να προβάλει την ισχύ της σε οποιοδήποτε σημείο του κόσμου για την προάσπιση των συμφερόντων της όσο και με την αδυναμία οποιουδήποτε άλλου δρώντος να την αντιμετωπίσει αποτελεσματικά με συμβατικά στρατιωτικά μέσα. Η υπερδύναμη αυτή συσπείρωσε 29 χώρες και οικοδόμησε τη Βορειοατλαντική Συμμαχία (ΝΑΤΟ) για να αυξήσει την επιρροή της και να διευκολύνει τη δημιουργία στρατιωτικών βάσεων ανά τον κόσμο.

Αυτή η «μονοπολική στιγμή», όπως ονομάστηκε, μοιάζει σταδιακά να κινδυνεύει να απολέσει τη δεσπόζουσα θέση της. Και αυτό γιατί αργά ή γρήγορα οι ΗΠΑ βρίσκουν απέναντί τους την Κίνα -όπως και άλλα κράτη που σταδιακά αυξάνουν την ισχύ τους- ως μια νέα ανταγωνιστική υπερδύναμη, καθώς η οικονομική και στρατιωτική ισχύς της αυξάνεται με σταθερούς ρυθμούς, ενώ η πολιτική σταθερότητα του καθεστώτος στο εσωτερικό της χώρας μοιάζει να διασφαλίζει τη διατήρηση των παραπάνω ρυθμών ανάπτυξης. Κατ’ αυτό τον τρόπο, η κινεζική ισχύς προβλέπεται να φτάσει σε τέτοια επίπεδα που θα μπορεί αποτελεσματικά να προκαλέσει τις ΗΠΑ και να διεκδικήσει ένα πολύ μεγαλύτερο μερίδιο στο παγκόσμιο σύστημα κατανομής ισχύος, από αυτό που έχει σήμερα. Η Κίνα, διακρίνοντας αυτή την πιθανότητα, πρωτοστάτησε στη δημιουργία του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάη και κατορθώνει να αποτελέσει θεσμικό δίαυλο επικοινωνίας και συνεργασίας με καίριους δρώντες του ευρασιατικού στερεώματος. Συγκεκριμένα, ο χώρος της ασταθούς Νοτιοανατολικής Ασίας διαδραματίζει αποφασιστικό ρόλο στα οικονομικά συμφέροντα της Κίνας, καθώς αποτελεί την αφετηρία της συντριπτικής πλειονότητας του κινεζικού εμπορίου προς την Ευρώπη και την Αφρική, το οποίο έχει αναχθεί σε έναν βασικό πυλώνα της κινεζικής οικονομίας. Κατά συνέπεια, η Κίνα επιθυμεί να εξασφαλίσει τον ασφαλή, ανεμπόδιστο και με όσο το δυνατόν λιγότερους δασμούς πλου στη θάλασσα της Νότιας Κίνας, τον Κόλπο της Ταϊλάνδης, τον Κόλπο της Βεγγάλης και στους υπόλοιπους υδάτινους δρόμους από τους οποίους εξαρτώνται οι εμπορικές συναλλαγές της. Θέλοντας να απεξαρτηθεί από το πετρέλαιο των κρατών της Μέσης Ανατολής, έχει στραφεί σε αρκετά μεγαλεπήβολες επενδύσεις στη δημιουργία εγκαταστάσεων και σε προγράμματα άντλησης φυσικών πόρων στις δημοκρατίες της Κεντρικής Ασίας και στη Ρωσία.

Στη συνέχεια στρέφει το στρατηγικό της ενδιαφέρον στο ζήτημα της Ιαπωνίας. Μέχρι σήμερα οι σχέσεις των δύο χωρών χαρακτηρίζονται από ομαλές έως φιλικές, καθώς αποδίδουν ιδιαίτερη σημασία στην οικονομική τους ανάπτυξη και εκτιμούν τα οφέλη που μπορούν να αποκομίσουν και οι δύο από τη μεταξύ τους οικονομική αλληλεπίδραση. Ωστόσο, η Ιαπωνία βρίσκεται περισσότερο στη σφαίρα επιρροής των ΗΠΑ και είναι εκ των βασικών χρηματοδοτών του ΝΑΤΟ. Κατά συνέπεια, σε μια ενδεχόμενη κρίση μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας η Ιαπωνία μπορεί να καταστεί υπολογίσιμη απειλή για την Κίνα σε πολύ μικρή απόσταση από τα σύνορά της.

Συνοψίζοντας, ο OΣΣ, θεσμοθετημένος δίαυλος επικοινωνίας και συνεργασίας με τους βασικότερους δρώντες της Κεντρικής Ασίας, μπορεί να αποτελέσει ποικιλοπαραγοντικά οργανισμό με αντίστοιχη ισχύ σαν αυτή του ΝΑΤΟ και να αποδειχτεί καθοριστικός για τις φιλοδοξίες της Κίνας να εδραιώσει τη θέση της ως υπερδύναμης τόσο στην ευρύτερη περιοχή όσο και παγκοσμίως.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ POLITICAL