Για πολλούς Τούρκους που έχουν ζήσει προηγούμενους σεισμούς, υπάρχει ένα καταθλιπτικό αίσθημα déjàvu. Μετά τον σεισμό του 1999 στην Τουρκία, ο οποίος στοίχισε τη ζωή σε περισσότερους από 18.000 ανθρώπους,οι οικοδομικοί κανονισμοί -και η διαφθορά-είχαν κατηγορηθεί ευρέως για την έκταση της καταστροφής.

«Για άλλη μια φορά σάπια κτίρια, για άλλη μια φορά κλέφτες ασυνείδητοι εργολάβοι οικοδομών», έγραφε τότε μια μεγάλη τουρκική εφημερίδα, καταγγέλλοντας την κατάρρευση χιλιάδων κτιρίων.

Με τους καταγεγραμμένους νεκρούς του πρόσφατου σεισμού να έχουν φτάσει τις 37.000 και καθώς οι επιχειρήσεις διάσωσης κάτω από τα συντρίμμια των 7,8 Ρίχτερ τελειώνουν, η οργή αυξάνεται.

Κατασπατάληση φόρων

Οι επικριτές του ΤαγίπΕρντογάν κατηγορούν την κυβέρνησή του ότι δεν εφάρμοσε τους οικοδομικούς κανονισμούς, ότι υποδαύλισε τη διαφθορά και ότι σπατάλησε τους ειδικούς φόρους που εισπράχθηκαν μετά τον τελευταίο μεγάλο σεισμό του 1999 προκειμένου να γίνουν τα κτίρια πιο ανθεκτικά.

Ο υπουργός Περιβάλλοντος Μουράτ Κουρούμ δήλωσε ότι 24.921 κτίρια σε ολόκληρη τη σεισμόπληκτη περιοχή κατέρρευσαν ή υπέστησαν σοβαρές ζημιές από τον σεισμό των 7,8 Ρίχτερ, αλλάοι εκτιμήσεις κάνουν λόγο για περισσότερα από 170.000 κτίρια.

«Ο δολοφόνος δεν είναι ο σεισμός, αλλά εκείνοι που μετατρέπουν τις πόλεις σε μαζικούς τάφους στο όνομα του πολεοδομικού μετασχηματισμού, εκείνοι των οποίων οι υπογραφές βρίσκονται στο κάτω μέρος κάθε έγκρισης οικοδομής», έγραψε ο αρθρογράφος ΦεράιΑϊτεκίνΑϊντογκάν στην εφημερίδα «BirGün» την περασμένη εβδομάδα.

Η λαϊκή οργή και τα οικονομικά προβλήματα που προκλήθηκαν από τον σεισμό του 1999 βοήθησαν στην ανάδειξη του κόμματος ΑΚ του Ερντογάν στην εξουσία το 2002, καθώς υποσχόταν μια νέα αρχή, απαλλαγμένη από την ενδημική διαφθορά του παρελθόντος.

Με την ανάληψη της εξουσίας από τον Ερντογάν,ξεκίνησε ένα πρόγραμμα μαζικών έργων υποδομής: νέα αεροδρόμια, λιμάνια, δρόμοι, σιδηρόδρομοι και δημόσια έργα στέγασης ξεπήδησαν σε όλη τη χώρα, συμβάλλοντας στη σημαντική οικονομική επιτυχία της Τουρκίας.

«Οι κατασκευές ήταν ένας από τους πυλώνες της οικονομικής άνθησης της Τουρκίας τα πρώτα 10-12 χρόνια του ΑΚ», δήλωσε ο Βόλφγκανγκ Πίκολι, διευθυντής έρευνας στην εταιρεία συμβούλων Teneo, αναφέροντας τη «στενή σχέση» του κόμματος με τον κατασκευαστικό κλάδο.

«Ήταν ένα από τα πράγματα που αποθεώθηκαν -η ικανότητά τους να δημιουργούν υποδομές πολύ γρήγορα, αλλά τελικά… ήταν πολύ γρήγορα όπως φάνηκε εκ των υστέρων», λέει χαρακτηριστικά ο Τίμοθι Ας, αναλυτής για τουρκικά θέματα στην BlueBayAssetManagement.

Διαφθορά και παραβιάσεις

Με τη διαφθορά να παραμένει μεγάλη στη χώρα, οι εργολάβοι άρχισαν να παρακάμπτουν τους πολεοδομικούς κανονισμούς,με πολιτικούς και τοπικούς αξιωματούχους ναεπωφελούνται κάνοντας τα στραβά μάτια στις παραβιάσεις.

Το 2007, η κυβέρνηση ψήφισε νέους κανονισμούς με στόχο την αναβάθμιση του κατασκευαστικού τομέα, επιδιώκοντας να καταστήσει τα νέα κτίρια αντισεισμικά και να ενισχύσει τα παλιά.

Οι κανόνες σχεδιασμού έχουν από τότε αυστηροποιηθεί περαιτέρω, με πιο πρόσφατη εξέλιξη το 2018, οπότε προβλέπονταν υποχρεωτικά περισσότερες χαλύβδινες κολόνες και δοκοί για την απορρόφηση των επιπτώσεων των σεισμών.

Ωστόσο, κατά τη διάρκεια του ίδιου έτους, η κυβέρνηση εξέδωσε «οικοδομική αμνηστία» για τα υφιστάμενα κτίρια που είχαν παραβιάσει τους κανόνες, έναντι πληρωμής κάποιου ποσού στο κράτος, νομιμοποιώντας ουσιαστικά κάθε κακοτεχνία.

Σημειώνεται ότι το πιστοποιητικό οικοδομικής αμνηστίας χορηγείται σε κτίρια τα οποία δεν πληρούν τις προδιαγραφές του αντισεισμικού και οικοδομικού κανονισμού. Το μόνο που χρειάζεται είναι να πληρωθεί το πρόστιμο -ακόμα και σε περιπτώσεις που το κτίριο κανονικά θα έπρεπε να κατεδαφιστεί. Μάλιστα, υπάρχουν πληροφορίες ότι το επιτελείο Ερντογάν σχεδίαζε να δώσει νέα αμνηστία ενόψει των εκλογών του Μαΐου, σύμφωνα με δημοσίευμα στο τουρκικό duvaR.

Σε περιοδεία του στο ΚαχραμάνΜαράς, στη Μαλάτεια και στηΧατάι (Αλεξανδρέττα), τις πόλεις δηλαδή που ισοπέδωσε ο σεισμός, ο Ερντογάν έλεγε: «Έχουμε λύσει τα προβλήματα 144.556 πολιτών με την (οικοδομική) αμνηστία».

Περισσότεροι από 10 εκατομμύρια άνθρωποι υπέβαλαν αίτηση, αποφέροντας στο κράτος περισσότερα από 3 δισεκατομμύρια δολάρια σε φόρους ακίνητης περιουσίας και τέλη εγγραφής.

Πηγή κρατικών εσόδων

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, περισσότερα από τα μισά από τα 13 εκατομμύρια κτίρια της Τουρκίας παραβίαζαν -και παραβιάζουν- τους κανονισμούς, καθιστώντας την αμνηστία δημοφιλή μεταξύ των ιδιοκτητών ακινήτων, καθώς και μια προσοδοφόρα πηγή κρατικών εσόδων.

Μία ακόμη αμνηστία προτάθηκε πέρυσι, παρά τις επικρίσεις, ακόμη και πριν από τον τελευταίο σεισμό.

Πέρυσι, με αφορμή την επέτειο της 17ης Αυγούστου,του σεισμού του 1999, ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων δήλωνε ότι «όποιος ψηφίζει υπέρ της αμνηστίας σχεδιασμού είναι υπεύθυνος για υποκίνηση σε δολοφονία».

Ο Ερντογάν κατηγόρησε τους αντιπάλους του ότι προσπαθούν να εκμεταλλευτούν την κατάσταση για πολιτικούς σκοπούς και ότι δεν αντιμετώπισαν τη διαφθορά σε δήμους που διοικούνται από την αντιπολίτευση, οι οποίοι επίσης επλήγησαν σοβαρά από την καταστροφή.

Και τώρα υπόσχεται να ερευνήσει σχολαστικά οποιονδήποτε είναι ύποπτος για την κατάρρευση των κτιρίων, διατάσσοντας τη σύλληψη περισσότερων από 100 ατόμων μέχρι στιγμής.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ POLITICAL