Γράφει ο Πρόεδρος Συλλόγου Ελληνοαζερικής Φιλίας “QALA”, Μαμμάντωβ Ρασίντ

Η επιστροφή του Χεϊντάρ Αλίγιεφ στην εξουσία το 1993 σηματοδότησε την αρχή μοιραίων αλλαγών στην πολιτική και οικονομική ζωή του Αζερμπαϊτζάν. Από τις πρώτες κιόλας μέρες, ο πρώτος αντιπρόεδρος της Κρατικής Εταιρείας Πετρελαίου της Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν, Βουλευτής Ιλχάμ Αλίγιεφ συμμετείχε στη διαδικασία διαπραγμάτευσης, έγινε ένας από τους πιο ενεργούς συμμετέχοντες στην προετοιμασία και την επιτυχή εφαρμογή της νέας στρατηγικής για το πετρέλαιο. Στο επίκεντρο όλων των δραστηριοτήτων του βρισκόταν μια τέτοια ιδέα, την οποία εξέφρασε συνοπτικά: «Στόχος μας δεν είναι μόνο να παράγουμε πετρέλαιο, να το μεταφέρουμε και να πάρουμε κεφάλαια από αυτό. Στόχος μας είναι να κατευθύνουμε όλα τα κέρδη από το πετρέλαιο, τόσο πολιτικά, οικονομικά όσο και άλλα οφέλη, προς τα μελλοντικά συμφέροντα και την ευημερία του λαού του Αζερμπαϊτζάν». Με αυτό το σύνθημα έγιναν αμέτρητες συναντήσεις και διαπραγματεύσεις στις οποίες συμμετείχε. Φυσικά, υπήρχαν δυσκολίες και εμπόδια. Τα τελευταία στάδια των διαπραγματεύσεων για το «Συμβόλαιο του Αιώνα» στην Κωνσταντινούπολη και στο Χιούστον την άνοιξη και το καλοκαίρι του 1994 ήταν ιδιαίτερα δύσκολα. Μερικές φορές υπήρχαν στιγμές κρίσης, οι διαπραγματεύσεις έφτασαν σε σημείο αναστολής λόγω του απαράδεκτου ορισμένων όρων. Ο Ιλχάμ Αλίεφ θυμάται εκείνη τη στιγμή ως εξής: «Είπαμε στις ξένες εταιρείες υπερασπίζεστε τα συμφέροντα μεμονωμένων εταιρειών. Υπερασπιζόμαστε τα συμφέροντα της χώρας και του λαού του Αζερμπαϊτζάν. Εάν κάνετε ένα λάθος, θα αντικατοπτρίζεται μόνο σε ένα έργο της εταιρείας σας, εάν κάνουμε ένα λάθος, αυτό το λάθος θα βλάψει τα συμφέροντα ολόκληρου του λαού του Αζερμπαϊτζάν. Δεν μπορούμε δηλαδή να κάνουμε λάθη». Παρ’ όλες τις δυσκολίες, η συμφωνία ετοιμάστηκε σύμφωνα με τα εθνικά συμφέροντα του Αζερμπαϊτζάν.

Στις 20 Σεπτεμβρίου 1994, μεταξύ της Κρατικής Εταιρείας Πετρελαίου του Αζερμπαϊτζάν και 10 εταιρειών από 6 χώρες, μεταξύ της Κρατικής Εταιρείας Πετρελαίου της Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν και της AMOKO CASPIAN SEA PETROLEUM, LIMITED, BP EXPLORATION (CASPIAN SEA) LIMITED, DELTA NIMIR KHAZAR LIMITED, DEN NORSKE STATS OLYESELSKAP AS, LUKOIL SHAREHOLDERS COMPANY, MCDERMOTT AZERBAIJAN INC, PENNZOIL CASPIAN CORPORATION, REMKO KHAZAR ENERGY LIMITED, TURKISH PETROLEUM CORPORATION, YUNOKAL KHAZAR, και της LTD υπογράφηκε συμφωνία σχετικά με την κοινή ανάπτυξη και διανομή της παραγωγής πετρελαίου από το τμήμα των κοιτασμάτων Azeri, Chirag και του κοιτάσματος Gunashli  στον τομέα του Αζερμπαϊτζάν της Κασπίας Θάλασσας.

Η συμφωνία ονομάστηκε «Συμβόλαιο του Αιώνα» λόγω της ιστορικής, πολιτικής και διεθνούς σημασίας της. Αποτυπώθηκε σε περίπου 400 σελίδες και σε 4 γλώσσες. Με την υπογραφή του «Συμβολαίου του Αιώνα», ξεκίνησε η επιτυχής εφαρμογή της «Νέας Στρατηγικής για τα Πετρέλαια». Το «Συμβόλαιο του Αιώνα» εγκρίθηκε από την Εθνοσυνέλευση της Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν και τέθηκε σε ισχύ στις 12 Δεκεμβρίου 1994. Σύμφωνα με προκαταρκτικές εκτιμήσεις, τα ανακτήσιμα αποθέματα πετρελαίου του μπλοκ κοιτασμάτων “Azeri-Chirag-Gunashli” καθορίστηκαν σε 511 εκατομμύρια τόνους και αργότερα, σύμφωνα με τα αποτελέσματα των πηγαδιών αξιολόγησης, ο δείκτης αυτός έφτασε τους 730 εκατομμύρια τόνους. Το επενδυτικό κόστος που απαιτήθηκε για την ανάπτυξη των καταθέσεων ήταν 11,5 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ. Το 80% του συνολικού καθαρού εισοδήματος περιήλθε στο μερίδιο του Αζερμπαϊτζάν και το 20% στο μερίδιο των επενδυτών. Ξεκινώντας από τις πρώτες μέρες του «Συμβολαίου του Αιώνα», ιδρύθηκε η Διεθνής Επιχειρησιακή Εταιρεία του Αζερμπαϊτζάν και ξεκίνησε η κοινή εργασία με την Κρατική Εταιρεία Πετρελαίου. Η συμφωνία αυτή άνοιξε αργότερα το δρόμο για την υπογραφή περισσότερων από 30 συμφωνιών με 41 εταιρείες πετρελαίου από 19 χώρες του κόσμου. Το «Συμβόλαιο του Αιώνα» περιλαμβάνεται στη λίστα με τις μεγαλύτερες συμφωνίες που έχουν συναφθεί στον κόσμο τόσο ως προς την ποσότητα των αποθεμάτων υδρογονανθράκων όσο και ως προς τον όγκο των επενδύσεων. Σύμφωνα με τις υπογεγραμμένες πετρελαϊκές συμφωνίες, 57,6 δισεκατομμύρια από τα 64 δισεκατομμύρια δολάρια που προορίζονται για την ανάπτυξη της πετρελαϊκής βιομηχανίας του Αζερμπαϊτζάν κατευθύνθηκαν στην ανάπτυξη υπεράκτιων κοιτασμάτων και τη διεξαγωγή εργασιών έρευνας και εξερεύνησης σε πολλά υποσχόμενες δομές.

Το 1995, στο πλαίσιο του αρχικού έργου παραγωγής πετρελαίου, ο πυρήνας “Chirag-1” αποκαταστάθηκε σύμφωνα με τα δυτικά πρότυπα και η ανώτερη μονάδα αυτού του πυρήνα εκσυγχρονίστηκε και εξοπλίστηκε με νέο εξοπλισμό γεώτρησης για τη διάνοιξη γεωτρήσεων με μεγάλες κλίσεις. Η νέα εξέδρα επέτρεψε τη διάνοιξη οριζόντιων φρεάτων στους σχηματισμούς. A-18 (κλίση-5500 m), A-19 (κλίση-πάνω από 6300 m) κ.λπ., σκαμμένα με μέγιστη κλίση, τα πηγάδια παραγωγής άρχισαν να παράγουν μεγάλες ποσότητες πετρελαίου. Το 1997 ξεκίνησε η παραγωγή πετρελαίου από το κοίτασμα «Chirag».

Τον Δεκέμβριο του 1999, το πρώτο δεξαμενόπλοιο γεμάτο με «πετρέλαιο κέρδους» του Αζερμπαϊτζάν βγήκε στις παγκόσμιες αγορές. Το Κρατικό Ταμείο Πετρελαίου της Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν, που ιδρύθηκε από τον εθνικό ηγέτη Χεϊντάρ Αλίγιεφ, είναι υπεύθυνο για τη διαφανή αποθήκευση και την αποτελεσματική κατανομή των εσόδων που προέρχονται από την πώληση πετρελαίου.

Στις 14 Σεπτεμβρίου 2017, πραγματοποιήθηκε τελετή υπογραφής στο Κέντρο Χεϊντάρ Αλίγιεφ στο Μπακού σχετικά με την κοινή ανάπτυξη του βαθέως τμήματος των κοιτασμάτων “Azeri”, “Chirag” και “Gunashli” στον τομέα του Αζερμπαϊτζάν της Κασπίας Θάλασσας και τη διανομή της παραγωγής πετρελαίου. Με τη νέα συμφωνία, η ανάπτυξη του κοιτάσματος πετρελαίου «Azeri-Chirag-Gunashli» παρατάθηκε έως το 2050. Η Νέα Συμφωνία περιλαμβάνει την καταβολή μπόνους 3,6 δισ. δολαρίων στο Αζερμπαϊτζάν από ξένους επενδυτές και την αύξηση του μεριδίου της SOCAR από 11,6% σε 25%. Υποτίθεται ότι το επίπεδο κέρδους του πετρελαίου που θα φτάσει στο Αζερμπαϊτζάν θα είναι 75%. Με τη συμφωνία αυτή, τίθενται τα θεμέλια ενός νέου σταδίου στην ανάπτυξη της πετρελαϊκής βιομηχανίας στο Αζερμπαϊτζάν.

(Τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν τον συντάκτη τους, χωρίς να συμπίπτουν κατ’ ανάγκη με την άποψη της Karfitsa)