Σε τροχιά επανεκλογής για τέταρτη συνεχόμενη φορά βρίσκεται ο πρωθυπουργός της Αλβανίας, Έντι Ράμα, με το Σοσιαλιστικό Κόμμα να αγγίζει το 52% των ψήφων έναντι μόλις 34% της κεντροδεξιάς αντιπολίτευσης. Αν επιβεβαιωθεί και επισήμως η νίκη του, ο 60χρονος πολιτικός θα γίνει ο μακροβιότερος πρωθυπουργός στην ιστορία της μετακομμουνιστικής Αλβανίας – με εξουσία που θα ξεπεράσει τα 16 έτη.
Η πολιτική σταθερότητα της γειτονικής χώρας αποκτά ιδιαίτερη σημασία για την Ελλάδα, όχι μόνο λόγω των διμερών ζητημάτων και της ελληνικής μειονότητας, αλλά και εξαιτίας των ευρωπαϊκών εξελίξεων στα Δυτικά Βαλκάνια.
Υπόσχεση για Ε.Ε. – αλλά με αυστηρή ιεραρχία εξουσίας
Ο Ράμα έχει μετατρέψει την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας σε βασικό άξονα της πολιτικής του ταυτότητας, υποσχόμενος ένταξη της Αλβανίας στην Ε.Ε. έως το 2029. Ωστόσο, ο ίδιος αντιμετωπίζει κριτική για την αυξανόμενη προσωποπαγή διακυβέρνηση, την ενίσχυση του ελέγχου στη Δικαιοσύνη, καθώς και για καταγγελίες περί εκλογικών μεθοδεύσεων.
Η συμμετοχή στις εκλογές έπεσε στο 42%, ενισχύοντας τους φόβους περί πολιτικής αποξένωσης, ενώ πάνω από 190.000 Αλβανοί του εξωτερικού ψήφισαν για πρώτη φορά επιστολικά – ένα στοιχείο που φαίνεται να ενίσχυσε το κυβερνών κόμμα.
Το ελληνικό ενδιαφέρον: η ελληνική μειονότητα και η Χιμάρα
Η ανανέωση της εξουσίας Ράμα εγείρει ερωτήματα για την πορεία των ελληνοαλβανικών σχέσεων, που τα τελευταία χρόνια παραμένουν τεταμένες λόγω:
- Των απαλλοτριώσεων περιουσιών της ελληνικής μειονότητας, ειδικά στην περιοχή της Χιμάρας.
- Της φυλάκισης του εκλεγμένου δημάρχου Χιμάρας, Φρέντι Μπελέρη, με κατηγορίες που η ελληνική πλευρά έχει καταγγείλει ως πολιτικά υποκινούμενες.
- Της καθυστέρησης επίλυσης της συμφωνίας για την ΑΟΖ, που παραμένει «παγωμένη» από το 2021, παρά την απόφαση παραπομπής στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.
Ελληνικές διπλωματικές πηγές εκφράζουν συγκρατημένη αισιοδοξία ότι με την παγίωση της πολιτικής κυριαρχίας του Ράμα, «θα αρθεί το άτυπο προεκλογικό εμπάργκο στις ελληνοαλβανικές επαφές» και θα επανεκκινήσει η διαδικασία Χάγης, η οποία αποτελεί στρατηγικό στόχο της Αθήνας.
Μπερίσα και διάσπαση: Η αντιπολίτευση σε αδιέξοδο
Το Δημοκρατικό Κόμμα του Σαλί Μπερίσα, που συμμάχησε με 20 μικρότερα κόμματα, απέτυχε να ανακόψει τη δυναμική των Σοσιαλιστών. Ο 80χρονος πρώην πρόεδρος δεν κατάφερε να πείσει τους νέους ψηφοφόρους, ενώ κατακεραύνωσε την ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας, υποστηρίζοντας ότι «η Αλβανία δεν είναι ώριμη για την Ε.Ε.».
Η προσωπική πολιτική επιστροφή Μπερίσα, με έντονα παρελθοντικό πρόσημο, φαίνεται να οδήγησε σε εσωκομματική διάσπαση και απώλεια εμπιστοσύνης ακόμη και στους παραδοσιακούς ψηφοφόρους του κόμματός του.
Η επόμενη μέρα στα Βαλκάνια – και στην Αθήνα
Η τέταρτη νίκη Ράμα έρχεται σε μια περίοδο ευρύτερων γεωπολιτικών ανακατατάξεων στα Βαλκάνια, με:
- Την επανενεργοποίηση της συμμαχίας Open Balkan μεταξύ Αλβανίας, Σερβίας και Βόρειας Μακεδονίας,
- Τις συζητήσεις για επιτάχυνση της ενταξιακής διαδικασίας υπό γαλλική εποπτεία,
- Και τη στρατηγική στόχευση των ΗΠΑ και της Ε.Ε. να αποτρέψουν ρωσικές και κινεζικές επιρροές στην περιοχή.
Για την Ελλάδα, το στοίχημα είναι διπλό: από τη μια να προστατεύσει θεσμικά και ουσιαστικά τα δικαιώματα της ελληνικής μειονότητας, και από την άλλη να αξιοποιήσει τη φιλοευρωπαϊκή ρητορική Ράμα ως μοχλό πίεσης για προώθηση των διμερών συμφωνιών.
