H ευχετήρια επιστολή του Ταγίπ Ερντογάν ανήμερα την 25η Μαρτίου ήταν αναμφίβολα πρωτοφανής και εντυπωσιακή. Ενδεχομένως φέρνει και πάλι στο τραπέζι την επανεκκίνηση του ουσιαστικού διαλόγου. Μπορεί ο τουρκικός αντιπολιτευόμενος Τύπος να επέκρινε τον Ερντογάν για αλλαγή στάσης σε μια μέρα μαύρης μνήμης για τους Τούρκους, δεν παύει όμως να προστίθεται στις κινήσεις προσέγγισης που γίνονται το τελευταίο διάστημα. Τι κρύβεται όμως πίσω από την επίθεση αγάπης της Τουρκίας; Θα έχουμε επανάληψη των γεγονότων, όπως μετά τους σεισμούς του 1999;

Γράφει η Αλεξία Τασούλη

Διότι οι σεισμοί του 1999 με διαφορά περίπου 20 ημερών, αρχικά στη Νικομήδεια και στη συνέχεια στην Αθήνα, υπήρξαν τομή στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Επί μήνες τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης μετέδιδαν συστηματικά συγκινητικές ιστορίες αδελφοσύνης Ελλήνων και Τούρκων. Αλλά και τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης συντήρησαν για αρκετό καιρό αυτό το καλό κλίμα. Η προσέγγιση των δύο κρατών συνεχίστηκε με πολύ συχνές συνεργασίες και τηλεφωνικές επαφές ανάμεσα στους δύο υπουργούς Εξωτερικών, κάτι που ήταν πρωτόγνωρο για εκείνη την εποχή στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Κάτι ανάλογο με τις αλλεπάλληλες τηλεφωνικές επικοινωνίες Δένδια – Τσαβούσογλου, που ξεκίνησαν από τους σεισμούς της 9ης Φεβρουαρίου και κορυφώθηκαν στις Βρυξέλλες, όπου και ανακοινώθηκε η αλληλοϋποστήριξη υποψηφιοτήτων της Ελλάδας και της Τουρκίας σε διεθνείς οργανισμούς. Οι παραβιάσεις μειώθηκαν και τότε στο ελάχιστο, όπως ακριβώς συμβαίνει και σήμερα.

Μνήμες 1999…

Το 1999, μετά τους σεισμούς, έκλεισε με συνάντηση των Κώστα Σημίτη και Μπουλέτ Ετσεβίτ στην Κωνσταντινούπολη. Το καλό κλίμα στις διμερείς σχέσεις είχε και συνέχεια. Η Ελλάδα αποφάσισε να άρει το βέτο για την αποδοχή της Τουρκίας ως υποψήφιας προς ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση χώρας. Σύνοδος κορυφής, Ελσίνκι, 1999. Η τότε ελληνική κυβέρνηση δεχόταν πυρά από την αξιωματική αντιπολίτευση ότι προέβαινε μονομερώς σε άρση των ελληνικών επιφυλάξεων χωρίς να πάρει τίποτα ως αντάλλαγμα από την Τουρκία. Σήμερα βέβαια δεν ακούσαμε καμία κριτική για την επαναπροσέγγιση των δύο χώρων από τον ΣΥΡΙΖΑ, που σημαίνει ότι σε αυτό τουλάχιστον υπάρχει συναίνεση.

Η Άγκυρα τότε με παρότρυνση των ΗΠΑ δείχνει μια χειρονομία καλής θελήσεως και συμφωνεί στο άνοιγμα της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης. Στη συνέχεια υιοθετήθηκαν επίσης τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης αλλά και οι διερευνητικές συνομιλίες. Οι πληροφορίες λένε ότι και σήμερα όλα είναι έτοιμα για να πραγματοποιηθεί ακόμη ένας γύρος ανάλογων συνομιλιών. Η πολιτική βούληση υπάρχει και από την πλευρά Μητσοτάκη και από την πλευρά Ερντογάν και μένει να συμφωνηθεί αν πρέπει να γίνει τώρα ή μετά τις εκλογές που θα διεξαχθούν και στις δύο χώρες.

Και όπως τώρα που ο υφυπουργός Εξωτερικών Κώστας Φραγκογιάννης επισκέφτηκε την Άγκυρα και συμφώνησε για την ανάπτυξη των σχέσεων σε οικονομικό επίπεδο, κάτι ανάλογο συνέβη και μετά τους σεισμούς του 1999. Σταδιακά όμως μια σειρά από γεγονότα άρχισε να δηλητηριάζει το κλίμα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Η απόρριψη του Σχεδίου Ανάν στην Κύπρο από τους Ελληνοκυπρίους επανέφερε την καχυποψία στην τουρκική πλευρά. Η εξαγορά της τουρκικής τράπεζας Finansbank από την Εθνική Τράπεζα προκάλεσε αντιδράσεις, με το επιχείρημα ότι η μεγαλύτερη οικονομική τράπεζα της χώρας συνέδεσε την πορεία της με αυτήν της τουρκικής οικονομίας. Και ασφαλώς η κατάρριψη ελληνικού αεροσκάφους στην Κάρπαθο με πιλότο τον σμηναγό Κωνσταντίνο Ηλιάκη, όταν δύο τουρκικά μαχητικά εισήλθαν στον χώρο του FIR Αθηνών συνοδεύοντας ένα φωτογραφικό αεροσκάφος, έκανε και τους ένθερμους υποστηρικτές της προσέγγισης να υποχωρήσουν.

Κανείς δεν μιλούσε πια για καλό κλίμα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Αντιθέτως ακολούθησε μια όξυνση τόσο στο ρητορικό επίπεδο όσο και επί του πεδίου που οδήγησε και στο θερμό καλοκαίρι του 2020 με το «Oruc Reis». Αλλά ας μην έχουμε αμφιβολίες. Η ιστορία των ελληνοτουρκικών σχέσεων είναι γεμάτη από διπλωματία, επιστολές, επισκέψεις και μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Είναι όμως γεμάτη και από Ηλιάκηδες.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ POLITICAL