«Μας ενδιαφέρει η δημιουργία μιας νέας γενιάς χειροτεχνών με επαγγελματική κατάρτιση, πιστοποίηση, επιχειρηματική υποστήριξη και διεθνή δικτύωση», δήλωσε η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, στη συνέντευξη που έδωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ σχετικά με τα προγράμματα στήριξης των χειροτεχνών, καθώς και με τις σχολές παραδοσιακών και καλών τεχνών που υλοποιούνται από το ΥΠΠΟ, σε συνεργασία με άλλα υπουργεία, πανεπιστήμια και περιφέρειες.
Η συνέντευξη της υπουργού Πολιτισμού, Λίνας Μενδώνη
-Ποιοι είναι οι στρατηγικοί στόχοι του ΥΠΠΟ ως προς την αναβίωση της ελληνικής χειροτεχνίας και τη στήριξη των χειροτεχνών;
«Από το 2019, η αναβίωση της ελληνικής χειροτεχνίας αποτελεί πολιτική προτεραιότητα του Υπουργείου Πολιτισμού. Στόχος μας είναι η διάσωση και η ανάδειξη του μοναδικού πλούτου των χειροτεχνημάτων της πατρίδας μας, όχι μόνο ως στοιχείο άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, αλλά και ως δυναμικού τομέα, που διαθέτει όλες τις προοπτικές για να επαναπροσδιοριστεί, αποκτώντας σύγχρονη αναπτυξιακή δυναμική. Μόλις αναδύεται η τεράστια δυναμική που ενέχουν οι πολιτικές αναβίωσης της ελληνικής χειροτεχνίας. Δημιουργούμε -με πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης- ένα βιώσιμο πρότυπο ανάπτυξης και επιχειρηματικής ενίσχυσης του τομέα της χειροτεχνίας, με πιλοτική εφαρμογή στην υφαντική, την ξυλοτεχνία και την αγγειοπλαστική. Μας ενδιαφέρει η δημιουργία μιας νέας γενιάς χειροτεχνών με επαγγελματική κατάρτιση, πιστοποίηση, επιχειρηματική υποστήριξη και διεθνή δικτύωση. Μόλις, πριν λίγες μέρες, το Υπουργείο Πολιτισμού συμμετείχε στην έκθεση «Révélations 2025», στο Παρίσι. Πρόκειται για τη διεθνώς αναγνωρισμένη μπιενάλε σύγχρονης χειροτεχνίας και καλλιτεχνικής δημιουργίας. Η συμμετοχή μας στοχεύει στην ενίσχυση της διεθνούς παρουσίας της ελληνικής χειροτεχνίας. Είχαμε την ευκαιρία να ενημερώσουμε όλες τις χώρες που συμμετείχαν για τις πρωτοβουλίες που έχουμε αναλάβει. Δια της αναβίωσης, της μετεξέλιξης, της ανάδειξης, της εξωστρέφειας και της διεθνούς προβολής της ελληνικής χειροτεχνίας, ενισχύονται και ενδυναμώνονται οι τοπικές κοινωνίες -εν τέλει, το εθνικό προϊόν και η εθνική μας οικονομία».
-Σε τι φάση βρίσκονται οι Σχολές Πέτρας και Παραδοσιακών Μορφών Δόμησης που δρομολογούνται στον Πεντάλοφο Κοζάνης και τα Λαγκάδια Αρκαδίας;
«Πριν από δύο μήνες, υπεγράφη η Προγραμματική Σύμβαση Πολιτισμικής Ανάπτυξης μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού και των Περιφερειών Πελοποννήσου και Δυτικής Μακεδονίας για τη δημιουργία των Σχολών Πέτρας και Παραδοσιακών Μορφών Δόμησης, αντιστοίχως, στα Λαγκάδια Αρκαδίας και τον Πεντάλοφο Κοζάνης. Πρόκειται ίσως, για τις τελευταίες εστίες της παραδοσιακής τέχνης της πέτρας. Η Σύμβαση, η οποία χρηματοδοτείται με 400.000 ευρώ είναι διετούς διάρκειας και αφορά στην εκπόνηση ειδικής έρευνας και στη σύνταξη εκπαιδευτικού υλικού, απαραίτητων προϋποθέσεων για τη συγκρότηση και λειτουργία των Σχολών. Στόχος μας είναι να διοχετεύσουμε τη μακραίωνη εμπειρία και την τεχνική των πρωτομαστόρων και των μαστόρων στο ερευνητικό πρόγραμμα ώστε στη συνέχεια, μέσω των Σχολών, να έχουμε νέους τεχνίτες, πιστοποιημένους και με δυνατότητα άμεσης απασχόλησης. Πολλοί εξ αυτών μπορούν αμέσως να απορροφηθούν στα έργα συντήρησης και αποκατάστασης που υλοποιεί το Υπουργείο Πολιτισμού. Πρόκειται για ένα σύνθετο και πρωτοπόρο εγχείρημα, το οποίο σε συνδυασμό με τη θεσμοθέτηση κινήτρων -τα οποία προετοιμάζουμε- μπορούν να υποστηρίξουν την παραμονή των νέων στους τόπους τους, υποβοηθώντας, συγχρόνως, και την επίλυση του δημογραφικού».
-Πότε και πού θα λειτουργήσει η εκπαιδευτική δομή της ξυλοναυπηγικής στη Σάμο;
«Το Υπουργείο Πολιτισμού έχει υπογράψει Προγραμματική Σύμβαση με το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, προκειμένου να ετοιμαστούν τα διδακτικά εγχειρίδια, απαραίτητα για την ίδρυση της Σχολής από το Υπουργείο Παιδείας. Η διαδικασία αυτή έχει ολοκληρωθεί. Στόχος μας είναι η διαφύλαξη της ξυλοναυπηγικής τέχνης, η οποία συνδέεται διαχρονικά με την Ελλάδα και τη ναυτοσύνη μας, και η παράδοση της τέχνης και της τεχνικής της στις νεότερες γενιές. Η Σχολή θα λειτουργήσει στο Μουσείο Ναυπηγικών και Ναυτικών Τεχνών Αιγαίου, στο Ηραίο της Σάμου, ενώ παραδοσιακοί καραβομαραγκοί έχουν ήδη εκδηλώσει ενδιαφέρον για να διδάξουν. Οι υποδομές της Σχολής είναι έτοιμες, όπως και το Μουσείο, το οποίο προγραμματίζεται να εγκαινιαστεί εντός του καλοκαιριού. Ο φάκελος έγκρισης λειτουργίας της Σχολής έχει σταλεί στο Υπουργείο Παιδείας, το οποίο και θα αδειοδοτήσει την λειτουργία της».
-Τι σηματοδοτούν η μετονομασία του Προπαρασκευαστικού και Επαγγελματικού Σχολείου Καλών Τεχνών Πανόρμου Τήνου σε Ανώτερη Σχολή Καλών Τεχνών Μαρμαροτεχνίας Πανόρμου Τήνου και η αναβάθμιση των εγκαταστάσεών της;
«Δεν πρόκειται, απλώς, για μετονομασία του Σχολείου. Πρόκειται για την ουσιαστική αναβάθμιση του καθεστώτος λειτουργίας και των δυνατοτήτων της Σχολής, η οποία λειτουργεί ως υπηρεσιακή μονάδα, επιπέδου Διεύθυνσης του Υπουργείου Πολιτισμού. Η Σχολή, μέχρι την ψήφιση του νόμου, ήταν αδιαβάθμητη με ό,τι σημαίνει αυτό. Σήμερα, είναι Ανώτερη Σχολή. Σχολή και σπουδαστές έχουν όλα τα προνόμια και τις δυνατότητες που έχουν θεσμοθετηθεί στα πρόσφατα νομοθετήματα του Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού για την ανώτερη εκπαίδευση. Μέχρι σήμερα, η Σχολή λειτουργούσε στο Παλαιό Δημοτικό Σχολείο του Πανόρμου. Το Υπουργείο Πολιτισμού αυτήν τη στιγμή υλοποιεί ένα έργο 13.000.000 ευρώ αναβαθμίζοντας τη Σχολή, προσφέροντας 2.500 τετραγωνικά νέων υποδομών στη Σχολή και εξασφαλίζοντας εντελώς καινούργια εργαλεία, από τα απλά ντεσιλιδάκια και τις γεφυροπλάστιγγες μέχρι τα ηλεκτρονικά όργανα, τα οποία είναι απαραίτητα. Πολλαπλασιάζεται δραστικά το εμβαδόν των εγκαταστάσεων της Σχολής, που μέχρι σήμερα εξυπηρετείται από δύο κτήρια, ώστε να μπορεί να φιλοξενήσει εργαστήρια μεγάλων μαρμάρινων όγκων, εκμαγεύσεων, γλυπτικής και αρχιτεκτονικού σχεδίου, καθώς ανανεώνεται και εμπλουτίζεται ο εξοπλισμός και νέα εργαλεία».
-Εκσυγχρονίζεται και το πρόγραμμα σπουδών;
«Εκσυγχρονίζεται το πρόγραμμα των νέων μαρμαρογλυπτών και διανοίγονται, με την αναβάθμιση του νυν Σχολείου σε ανώτερη σχολή Καλών Τεχνών Μαρμαροτεχνίας, νέες επαγγελματικές προοπτικές για τους αποφοίτους της. Συγχρόνως, δημιουργείται το θεσμικό κέλυφος που προάγει, εν τω συνόλω, την καλλιτεχνική τους εκπαίδευση. Η Ανώτερη Σχολή θα διαδραματίσει καίριο ρόλο στην προστασία και την ανάδειξη της μοναδικής πολιτιστικής κληρονομιάς της μαρμαροτεχνίας. Πολλοί από τους νέους απόφοιτους θα απορροφηθούν στα έργα αποκατάστασης και συντήρησης τα οποία εκτελούνται, σε όλη την Ελλάδα, από τις υπηρεσίες του ΥΠΠΟ, σε μνημεία και μουσεία. Αυτόν ακριβώς τον μείζονα στόχο υπογραμμίζει και η αποκατάσταση από το Υπουργείο Πολιτισμού της Οικίας Γιαννούλη Χαλεπά, στον Πύργο. Ένα μνημείο της διαχρονικότητας της μαρμαρογλυπτικής τέχνης στην Τήνο,το οποίο αποτελεί και αυτό οργανικό μέρος του έργου».
-Θα συνεχιστούν και μετά τη λήξη τους τα πιλοτικά εκπαιδευτικά προγράμματα για τη στήριξη των χειροτεχνών που λειτούργησαν είτε σε δομές είτε στα ΚΕΔΙΒΙΜ των Πανεπιστημίων Θεσσαλίας, Δυτικής Αττικής και Δυτικής Μακεδονίας;
«Εξαιρετικά σημαντικό μέρος είναι το διετές εκπαιδευτικό πρόγραμμα κατάρτισης για την ανάπτυξη δεξιοτήτων στους τομείς της κεραμικής, της υφαντικής και της ξυλοτεχνίας, το οποίο καλύπτει την υλοποίηση των εκπαιδευτικών κύκλων υπό τον συντονισμό των συνεργαζόμενων με το Υπουργείο Πολιτισμού Πανεπιστημίων της Θεσσαλίας, της Δυτικής Αττικής και της Δυτικής Μακεδονίας. Στόχος του προγράμματος είναι να εφοδιαστούν οι εκπαιδευόμενοι με παραγωγικές δεξιότητες και γνώσεις υψηλού επιπέδου, οι οποίες θα τους βοηθήσουν να αξιοποιήσουν ευκαιρίες άμεσης απασχόλησης στον τομέα της βιομηχανίας των αντίστοιχων τεχνών ή και να ξεκινήσουν τη δική τους δραστηριότητα ως αυτό-απασχολούμενες-οι ή ως επιχείρηση. Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα είναι πιλοτικό και βρίσκεται στον γ’ κύκλο της υλοποίησής του. Ήδη αξιολογείται και δρομολογούνται τα επόμενα βήματα για τη συνέχισή του. Βούλησή μας είναι το πρόγραμμα να συνεχιστεί μέσω προγραμμάτων αλλά και με εθνικούς πόρους, καθώς βρίσκεται στον πυρήνα της αναβίωσης της ελληνικής χειροτεχνίας. Τα προγράμματα σπουδών στοχεύουν στο να καταστήσουν και πάλι ελκυστική τη χειροτεχνία σε νέους επαγγελματίες».
-Θα υπάρξει σχολή για τεχνίτες εκμαγείων, όπως είχε ανακοινωθεί το 2021;
«Η Σχολή ήδη λειτουργεί. Αυτή τη στιγμή έχει 22 σπουδαστές. Όπως είχα πει το 2021, ο στόχος μας ήταν να έχουμε πιστοποιημένους εκμαγείς επιπέδου ΙΕΚ. Πράγματι, ο Οργανισμός Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων προετοίμασε τα αναγκαία εκπαιδευτικά εγχειρίδια μέσα από πρόγραμμα του Υπουργείου Παιδείας. Σήμερα, με βάση αυτή την προετοιμασία, λειτουργεί σε υφιστάμενη Σχολή Ανώτερης Επαγγελματικής Κατάρτισης, στο Αιγάλεω. Τα θεωρητικά μαθήματα γίνονται στο Αιγάλεω, ενώ η πρακτική άσκηση γίνεται τρεις φορές την εβδομάδα στα εργαστήρια του ΟΔΑΠ, στο Ρέντη -προς το παρόν, μέχρι την μετεγκατάστασή τους στο κτήριο Α της Πειραιώς 260, μαζί με την πολύτιμη ιστορική Γλυπτοθήκη-Μοντελοθήκη. Υπάρχει συστηματική συμμετοχή και ενδιαφέρον. Οι σπουδαστές τώρα διανύουν το β’ εξάμηνο, ενώ έχουν άλλα δύο. Θα αποφοιτήσουν τον Ιούνιο του 2026, οπότε μπορούν να απορροφηθούν αμέσως από τον ΟΔΑΠ».
-Και μια τελευταία ερώτηση ως προς την Ανώτατη Σχολή Παραστατικών Τεχνών. Πότε προβλέπεται να λειτουργήσει και πού;
«Το νομοσχέδιο για τη σύσταση και λειτουργία της Ανώτατης Σχολής Παραστατικών Τεχνών παρουσιάστηκε, από κοινού με το Υπουργείο Παιδείας, στο Υπουργικό Συμβούλιο ακολουθώντας το πρότυπο της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών. Συγκροτείται, υπό ενιαίο πλέον σχήμα, από τις υφιστάμενες σχολές του Εθνικού Θεάτρου, της Λυρικής Σκηνής, του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος, του Ωδείου Θεσσαλονίκης, καθώς και την Κρατική Σχολή Ορχηστικής Τέχνης. Επειδή πρόκειται για πολύπλοκο εγχείρημα, απομένουν να αποσαφηνιστούν, με ακρίβεια, κρίσιμες νομοθετικές πτυχές του. Στόχος μας είναι το νομοσχέδιο να συζητηθεί στη Βουλή το φθινόπωρο, να οριστεί Διοικούσα Επιτροπή εντός του έτους και η Σχολή να υποδεχθεί τους πρώτους φοιτητές το ακαδημαϊκό έτος 2026-2027».
