Πριν από περίπου δυόμισι χρόνια επιστήμονες του εργαστηρίου Χημείας και Τεχνολογίας Τροφίμων του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης παρασκεύασαν μπισκότα από σκουλήκια προτείνοντάς τα ως μια εναλλακτική μορφή τροφής με υψηλό μάλιστα ποσοστό πρωτεΐνης.
Ρεπορτάζ: Πάνος Μανής
Το project αν και … ελπιδοφόρο παρέμεινε σε ερευνητικό στάδιο χωρίς ποτέ τα κουλουράκια από αλευροσκώληκες να βγουν στην αγορά. Άλλωστε, σύμφωνα με τους επιστήμονες πέρα από τις αναγκαίες χρηματοδοτήσεις για κάτι τέτοιο, έπρεπε πρώτα και κύρια, να υπερνικήσουν την αποστροφή των κατοίκων του δυτικού κόσμου προς την εντομοφαγία. Σύμφωνα με έρευνες, παρόλο που η πρακτική της κατανάλωσης εντόμων, είναι ευρέως διαδεδομένη σε περίπου 80 χώρες σε όλο τον κόσμο και υπολογίζεται ότι περισσότερα από 2000 είδη εντόμων καταναλώνονται από διάφορες εθνοτικές ομάδες, η αποδοχή των εντόμων στις δυτικές χώρες ως τροφή, εξακολουθεί να είναι αρκετά χαμηλή. Οι κύριοι παράγοντες, όπως αναφέρεται για την απροθυμία αυτή είναι η αηδία, ο φόβος και η απόρριψη της ιδέας να δεχτούν τα έντομα ως τροφή.
Πρόσφατα, σε εκδήλωση της πειραματικής σχολής τουρισμού Μακεδονίας με θέμα “Το μέλλον της τροφής” η εντομοφαγία, μεταξύ άλλων, επανήλθε με εμφατικό τρόπο με τους εκπαιδευτές των νέων που θα ασχοληθούν άμεσα με τον τουρισμό και άρα με την ανθρώπινη τροφή οπότε τα επόμενα χρόνια θα κληθούν να διαχειριστούν τους εναπομείναντες, να υποστηρίζουν ότι σε 50 χρόνια από σήμερα, οι άνθρωποι θα τρώνε όχι μόνο έντομα αλλά και κρέας εκτυπωμένο από 3D εκτυπωτές. “Η τεχνολογία σήμερα μας βοηθάει στην “καλλιέργεια” κρέατος, δηλαδή να “καλλιεργούμε” μέσα σε εργαστήρια κρέας χωρίς τα ζωντανά ζώα και στη συνέχεια να προσθέτουμε τις ίνες και να εκτυπώνουμε σε 3D εκτυπωτές κομμάτια κρέατος και μάλιστα τα συγκεκριμένα κομμάτια που θέλουμε” λέει στην “Κ” ο Σπύρος Γκούγκας εκπαιδευτικός τουριστικής εκπαίδευσης και προσθέτει “θα είναι βιολογικά και 100% βρώσιμα. Θα έχουμε δηλαδή στα πιάτα μας 3D printing κρέας. Και αυτό δεν είναι μακριά. Είναι μια πραγματικότητα ήδη. Απλώς όσο εξελίσσεται η τεχνολογία και αυτό προχωρά θα είναι πιο προσβάσιμο στο ευρύ κοινό. Ρωτήσανε πάρα πολλοί κατά πόσο είναι υγιεινό ή όχι αυτό και η απάντηση σε επίπεδο χημικής ανάλυσης είναι, ότι είναι 100% υγιεινό γιατί ξέρουμε ακριβώς τα χημικά στοιχεία που θα δώσουμε σε ένα τέτοιο κρέας. Στις ίνες δηλαδή. Γνωρίζουμε επακριβώς ότι δεν είναι επηρεασμένα από ιούς, ασθένειες κλπ. Λογικά βέβαια υπάρχουν πάντα οι περιπτώσεις που ενδεχομένως θα υπάρχει και πιο φτωχή πρώτη ύλη και πλημμελής έλεγχος αλλά μετά πάμε σε άλλα σενάρια”. Στο πλαίσιο έρευνας που παρουσίασε στην εκδήλωση ο εκπαιδευτικός, το δείγμα αν και μικρό, αν και απευθύνονταν κατά κύριο λόγο σε νέους ανθρώπους, σπουδαστές ως 25 -26 ετών και επομένως πιο ανοιχτόμυαλους, ήταν κατατοπιστικό. Μόλις 5% των ερωτηθέντων απάντησε ότι θα έτρωγε εκτυπωμένο κρέας ενώ 72% δε θα το ενέτασσε στη διατροφή του.
Αντί για κρέας … έντομα
Στην ίδια έρευνα οι νεαροί ρωτήθηκαν αν θα έβαζαν στο τραπέζι τους έντομα ως μια εναλλακτική μορφή τροφής. “Η καλλιέργεια εντόμων χρειάζεται πολύ λιγότερους πόρους από ό,τι τα μεγάλα ζώα, ενώ έχουν και πάρα πολλά και υψηλά θρεπτικά στοιχεία σε μέταλλα και πρωτεΐνη. Ήδη χρησιμοποιούμε καλλιέργειες εντόμων στην κτηνοτροφία. Έχουμε, ας πούμε, τα αφυδατωμένα κουκούλια μεταξοσκώληκα τα οποία είναι ένα κανονικό super food” εξηγεί στην “Κ” ο Σπύρος Γκούγκας. Τονίζει μάλιστα ότι “σε άλλες χώρες κατανάλωση εντόμων γίνεται, το θέμα είναι κατά πόσο είμαστε έτοιμοι να μπει στη διατροφή μας κάτι τέτοιο, αν όχι στην κλασική μορφή όπως το βλέπουμε, έστω στην επεξεργασμένη του μορφή”. Με την επεξεργασμένη του μορφή οι επιστήμονες εννοούν να μην είναι ορατό το έντομο στον καταναλωτή αλλά να έχει μια μορφή προσαρμοσμένη στις διατροφικές του συνήθειες, όπως π.χ. το αλεύρι. Οι απαντήσεις ήταν και σε αυτό το ερώτημα ενδεικτικές. Μόλις 1,7% των ερωτηθέντων τάχθηκε υπέρ της κατανάλωσης εντόμων ενώ το 66% δε θα τα έτρωγε. Παρόλα αυτά πάντως οι επιστήμονες είναι κατηγορηματικοί. Θεωρούν δεδομένο πως προς τα εκεί οδηγούμαστε στο μέλλον, με την διατροφή μας να αλλάζει ριζικά. “Είναι ξεκάθαρο. Δεν υπάρχει άλλος δρόμος και το θέμα είναι πως θα το διαχειριστούμε όλο αυτό. Δεν μπορεί ξαφνικά μια ολόκληρη κοινωνία να ξυπνήσει μια μέρα και να γίνει vegan. Αλλά και να γίνει, λόγω της κλιματικής αλλαγής, η κατάσταση είναι πια μη αναστρέψιμη” λέει με βεβαιότητα ο εκπαιδευτικός με την Ξένη Γερνά, αναπληρώτρια διευθύντρια της πειραματικής σχολής τουρισμού Μακεδονίας να υπερθεματίζει: “Σίγουρα στο μέλλον δε θα τρώμε τα ίδια πράγματα που τρώμε τώρα. Για αυτό προετοιμάζουμε τις νέες γενιές, τους αυριανούς επαγγελματίες, προτείνοντας λύσεις για να αντιμετωπίσουν αυτό το δυστοπικό μέλλον, στο οποίο πολλές τροφές που σήμερα είναι φθηνές και εύκολα προσβάσιμες, θα εξαφανιστούν. Άρα πρέπει να τους δώσουμε διεξόδους για το πως θα διατηρήσουν την τροφή ή πως θα βρίσκουν νέα δεδομένα για την τροφή” λέει.
“Αστικές καλλιέργειες και zero food waste”
Με τους φυσικούς πόρους ολοένα και να μειώνονται η στροφή σε άλλου τύπου καλλιέργειες είναι μονοδρομος και μάλιστα, στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον υποστηρίζουν οι επιστήμονες. “Η κλιματική αλλαγή, η μείωση του νερού, θα κάνουν τις καλλιέργειες πιο εσωτερικές και πιο άμεσες, δηλαδή, μιλάμε για κάθετες καλλιέργειες όπως η υδροπονία και η αεροπονία μέσα στον αστικό ιστό. Θα είναι και πιο εύκολες καλλιέργειες και πιο υγιεινές αλλά κυρίως πιο προσβάσιμες στον καταναλωτή με την έννοια δηλαδή ότι γλιτώνουμε μεταφορές από τα χωράφια, στους μεσάζοντες, μετά στο μανάβη και μετά στο σπίτι. Ήδη πολλά εστιατόρια στο εξωτερικό και δειλά δειλά και στην Αθήνα κυρίως, έχουν ξεκινήσει κάθετες καλλιέργειες μέσα σε εστιατόρια κυρίως με αρωματικά βότανα τα οποία χρησιμοποιούν στην κουζίνα τους για να έχουν απευθείας πρόσβαση στην πρώτη ύλη οι μάγειρες για να είναι και όσο το δυνατόν πιο φρέσκά τα προϊόντα”. Στο πλαίσιο αυτό η φιλοσοφία του “zero food waste” στη λογική “δεν πετάμε τίποτα” δεν είναι μια απλή προσέγγιση αλλά επιτακτική ανάγκη εξηγεί η Ξένη Γερνά: “Τους μαθαίνουμε, ότι μας μάθαιναν οι γιαγιάδες μας. Δεν πετάμε τίποτα. Ότι από τα υπολείμματα μπορούμε να δημιουργήσουμε νέες συνταγές. πως να διαχειρίζομαι την τροφή με το καλύτερο δυνατό τρόπο. Πως θα ψάχνουν σε κάθε βήμα να μειώσουν το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα”. “Αναγκαστικά θα επιστρέψουμε σε καλλιέργειες του παρελθόντος” λέει ο Σπύρος Γκούγκας στην “Κ” “όπως ο σιναπόσπορος που ξαναμπήκε στη διατροφή μας. Είναι καλλιέργειες που είναι πιο ανθεκτικές και θα μπορέσουν να αναπτυχθουν παρόλες τις αντίξοες συνθήκες της κλιματικής αλλαγής” προσθέτει.
