Κάποτε υπήρχε ένα τεράστιο χάσμα στην ενημέρωση. Τα νέα ταξίδευαν αργά και έφταναν σε ανθρώπους που ίσως δεν ήξεραν καν να διαβάσουν. Στην Άγρια Δύση υπήρχαν άνθρωποι που περνούσαν από οικισμούς πιονιέρων, έβρισκαν περιπλανώμενους κτηνοτρόφους και τους διάβαζαν εφημερίδες, οι οποίες πολλές φορές είχαν γραφτεί εβδομάδες ή και μήνες πριν!

Του Γιάννη Αντύπα

Τα χρόνια πέρασαν, ο Τύπος έγινε καθημερινή συνήθεια. Και πάλι όμως οι ειδήσεις ήταν χθεσινές. Προστέθηκαν το ραδιόφωνο, η τηλεόραση, το ίντερνετ και η ενημέρωση έγινε άμεση. Ο κάθε πολίτης μπορούσε να διαλέξει την εφημερίδα που ήθελε, να συντονιστεί στον αγαπημένο του ραδιοφωνικό ή τηλεοπτικό σταθμό, να διαβάσει ένα άρθρο ή να δει και να ακούσει ένα δελτίο ειδήσεων ή μια ενημερωτική εκπομπή. Ολόκληρη ή όσο χρόνο είχε.

Είναι ο κόσμος στον οποίο ανήκουμε όλοι όσοι δεν είμαστε πλέον… δυναμικά κοινά.

Μετά ήρθε η Google, όπου βάζεις μια λέξη-κλειδί και σου βγάζει επιλογές. «Ποιο είναι το κακό;», θα μου πείτε. Είναι προφανές: χάνεται η επιλογή, η ταύτιση. Το «θέλω» να διαβάσω τις ειδήσεις στο «Παρασκήνιο» ή την «Political». Και αγοράζω την εφημερίδα στο περίπτερο ή πληκτρολογώ direct τη διεύθυνση στον φυλλομετρητή. Από τη δύναμη της επιλογής στο ό,τι βγάλει η μηχανή! Ένας αλγόριθμος, τις προτεραιότητες του οποίου άλλοι ορίζουν.

Την ίδια λογική ακολούθησαν και τα social media. Τα οποία θεωρητικώς θα μας έδειχναν «ειδήσεις» από τους φίλους μας, αλλά τώρα μας δείχνουν ό,τι θέλει όποιος πληρώνει. Αποσπασματικά. Χωρίς συνέχεια, χωρίς συνέπεια, χωρίς γνωστά συμφραζόμενα.

Αποσπασματικότητα που χτύπησε κόκκινο με το TikTok, το οποίο έβαλε για τα καλά στη ζωή των χρηστών του τα βίντεο λίγων δευτερολέπτων, κάνοντας το YouTube να μοιάζει με παλαιολιθικό απολίθωμα. Λίγα πλάνα, ένα σχόλιο-συμπέρασμα, μια τάση! Αποσπασματικό και αποτελεσματικό, καθότι εθιστικό. Δεν απαιτεί καμία προσπάθεια: ούτε σωματική ούτε πνευματική. Και σου παρέχει την ψευδαίσθηση ότι είσαι συνδεδεμένος με τον κόσμο. Και, το κυριότερο για πολλούς, τσάμπα! Νομίζεις!

Σε αυτή την αποσπασματική εμπλοκή με την πραγματικότητα επένδυσαν αρχικά οι εταιρείες για να προωθήσουν τα προϊόντα τους και τα τελευταία χρόνια ακολούθησαν οι πολιτικοί. Και όχι στα ίσια, όπως έκανε ο Ντόναλντ Τραμπ στο Twitter -να του το αναγνωρίσουμε αυτό- αλλά με fake λογαριασμούς. Πληρωμένα «πληκτρολόγια» δηλαδή. Που σκοπός τους είναι να δημιουργήσουν τάσεις, στερεότυπα, απόψεις, βεβαιότητες και να κατευθύνουν κοινωνικές αντιδράσεις και εκλογική συμπεριφορά.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ POLITICAL