Συνήθειες… ο χάρτης για να χτίσεις τη ζωή που ονειρεύεσαι
Ο Αριστοτέλης κάποτε είπε: «Είμαστε ό,τι επαναλαμβανόμενα κάνουμε. Η αριστεία λοιπόν, δεν είναι πράξη, αλλά συνήθεια». Ή πιο απλά, «Είμαστε οι συνήθειές μας», όπως έγραψε κι ένας σοφός των καιρών μας πριν από 3 δευτερόλεπτα (έκανα αστείο, όπως λέει και η ανιψιά μου). Προ ολίγων ημερών συζητήσαμε για τη δύναμη που μας δίνουν τα κίνητρα και τη διάρκεια στο χρόνο που μας παρέχει η συνέπεια. Οι μικρές, καθημερινές, επαναλαμβανόμενες πράξεις είναι εκείνες που μας οδηγούν στην επίτευξη του στόχου μας.
«Ωραία τα λεν αυτοί, αλλά εγώ θέλω να κάνω αυτό που μου αρέσει, θέλω να ζω το όνειρό μου και να απολαμβάνω κάθε μέρα. Δε θέλω να κάνω τα βαρετά.» Ζούσα με την παραπάνω ψευδαίσθηση για αρκετά χρόνια, περιμένοντας ότι μια μέρα θα βρω ως δια μαγείας κάτι που θα αγαπήσω και θα ζήσω στο όμορφο ροζ συννεφάκι μου, ανέμελος, κάνοντας μόνο αυτά που μου αρέσουν. Τελικά, η ζωή και δύο κύριοι που θαυμάζω πολύ μου άλλαξαν τη γνώμη. Συγκεκριμένα δύο φράσεις με καθοδηγούν εδώ και αρκετά χρόνια: «Οι φορές που σηκώνεσαι νωρίς και δουλεύεις σκληρά, οι φορές που μένεις ξύπνιος μέχρι αργά και δουλεύεις σκληρά, οι φορές που δεν έχεις διάθεση να δουλέψεις — είσαι πολύ κουρασμένος, δεν θέλεις να πιέσεις τον εαυτό σου — αλλά το κάνεις παρ’ όλα αυτά. Αυτό είναι το όνειρο.» είπε ο αείμνηστος Kobe Bryant όταν οι LA Lakers απέσυραν τη φανέλα του. Ενώ ο θρυλικός Robert Kiyosaki έχει πει «Στη ζωή πετυχαίνω επειδή κάνω αυτά που μισώ να κάνω».
Άρα που καταλήγουμε; Δουλεύω μέρα – νύχτα κάνοντας ό,τι σιχαίνομαι να κάνω; Και ναι και όχι. Λαμβάνοντας ως δεδομένο ότι όλοι, ή σχεδόν όλοι, έχουμε στόχους και όνειρα στη ζωή μας, ένα είναι σίγουρο. Προκειμένου να τα πετύχουμε, θα πρέπει δεδομένα να κάνουμε και πράγματα που δε μας αρέσουν. Θα πρέπει πολλές φορές να επιλέξουμε το δύσκολο δρόμο. Θα πρέπει να πληρώσουμε το τίμημα, το οποίο συνήθως κινείται αναλογικά με το στόχο. Όσο μεγαλύτερος ο στόχος, τόσο μεγαλύτερο το τίμημα.
Για να μπω όμως στην ουσία του παρόντος κειμένου, πώς το κάνω αυτό; Πώς αποφασίζω να κάνω τα δύσκολα έναντι των εύκολων; Πώς διαμορφώνω μία καθημερινότητα, μέσω της οποίας θα «χτίσω» σταδιακά τον ιδανικό μου εαυτό; Για να το συνδέσω με το προηγούμενο άρθρο, πώς μπορώ να πετύχω τη συνέπεια; Η απάντηση είναι τόσο απλή, όσο και σύνθετη. Η λέξη κλειδί είναι οι συνήθειες. Οι συνήθειες είναι τα μικρά βήματα που μετατρέπουν τη συνέπεια σε δύναμη και οδηγούν στην επίτευξη των στόχων και στην πραγματοποίηση του ονείρου. Σύμφωνα με έρευνες, για να εντυπωθεί μία νέα συνήθεια, χρειάζεται κατά μέσο όρο 66 ημέρες επανάληψης. Μέσα από την αποτυχία, τον πειραματισμό και τη μελέτη (το βιβλίο Atomic Habits θα έπρεπε να διδάσκεται στα σχολεία) έχω καταλήξει σε ορισμένες τεχνικές που προσωπικά με έχουν βοηθήσει να τα καταφέρω. Κάποιες έχουν αναφερθεί σε προηγούμενα κείμενα, αλλά θα τις παρουσιάσω παρακάτω συγκεντρωτικά.
Ένα βήμα τη φορά. Δώσε αξία στις μικρές αλλαγές και στις συνήθειες των 2 λεπτών. Πολλές φορές μπαίνουμε στη διαδικασία να κάνουμε μεγάλες αλλαγές από τη μία στιγμή στην άλλη. Ως εκ τούτου κουραζόμαστε γρήγορα και σε μικρό χρονικό διάστημα εγκαταλείπουμε την προσπάθεια. Εάν π.χ. είμαι ένας άνθρωπος που δε γυμνάζεται, δεν μπορώ ξαφνικά να απαιτώ από το σώμα μου να ανταπεξέλθει σε 2ωρες προπονήσεις. Είναι προτιμότερο να ξεκινήσω με 2 λεπτά περπάτημα και σταδιακά, όταν νιώθω έτοιμος, να το αυξήσω. Επειδή ίσως τα υποτιμάς, ξέρεις τι είναι τα 2 λεπτά; Είναι 2 λεπτά περισσότερα από το τίποτα!
Όπως έχω ξαναγράψει, δημιούργησε μικρές καθημερινές ρουτίνες. Για να το αναπτύξω περισσότερο, κάτι που βοηθάει πολύ για να μην ξεχνάμε μία συνήθεια μέχρι να εντυπωθεί, είναι να την εφαρμόζουμε μία συγκεκριμένη ώρα της ημέρας ή να τη «συρράπτουμε» ύστερα από μία άλλη συνήθεια. Π.χ. μόλις ξυπνάω κάνω διατάσεις για να ξυπνήσει το σώμα μου. Ή πηγαίνω γυμναστήριο αμέσως μετά τη δουλειά. Όταν εντάσσουμε μία νέα συνήθεια στη φυσιολογική ροή της μέρας μας, είναι πολύ πιο εύκολο να μην την ξεχνάμε.
Διαμόρφωσε αναλόγως το περιβάλλον σου. Αν θέλω για παράδειγμα να ξεκινήσω να τρώω υγιεινά, θα φροντίσω να μη μου δίνω ανθυγιεινές επιλογές. Δε θα πηγαίνω στο super market πεινασμένος και αντί για γλυκά, θα αγοράζω μόνο φρούτα και υγιεινές τροφές. Αν θέλω να βελτιώσω τον ύπνο μου, θα βγάλω την τηλεόραση από το υπνοδωμάτιο, για να μη χαζεύω όταν ξαπλώνω. Φρόντισε να βλέπεις παντού τη νέα σου συνήθεια. Τοποθέτησε σε κάθε δωμάτιο ένα βιβλίο που σου αρέσει ή βάλε τα ρούχα για το γυμναστήριο στο σαλόνι, ώστε μόλις μπεις στο σπίτι να σου θυμίσουν τι θέλεις να κάνεις.
Απόβαλε τους περισπασμούς από γύρω σου. Εάν θέλεις να αναπτύξεις μία συνήθεια που απαιτεί συγκέντρωση πχ διάβασμα ή αφοσίωση στη δουλειά, προσπάθησε να απομονωθείς. Εάν δηλαδή υπάρχει κόσμος στο σπίτι, πήγαινε σε κάποιο δωμάτιο που θα μπορείς να είσαι μόνος/η. Και το πιο σημαντικό και δύσκολο; Απομάκρυνε το αντικείμενο που αποσπά την προσοχή σου πιο πολύ από οτιδήποτε, το κινητό σου τηλέφωνο.Μελέτες έχουν δείξει ότι για να επανέλθει η συγκέντρωσή μας στο 100% μετά από έστω μία μικρή διακοπή, χρειάζονται 10-20 λεπτά. Από τη στιγμή που απενεργοποίησα τις ειδοποιήσεις στο κινητό και σταμάτησα να το έχω πάνω μου όταν εργάζομαι, η παραγωγικότητά μου εκτοξεύτηκε.
Κάνε ένα πράγμα τη φορά. Ο εγκέφαλός μας είναι κατασκευασμένος να αφοσιώνεται σε ένα έργο κάθε φορά. Όσο κι αν πιστεύουμε ότι το multitasking είναι χρήσιμο, ή «ταλέντο», όλες οι σχετικές έρευνες δείχνουν ότι μειώνει την αποδοτικότητα και την ικανότητα μάθησης, ενώ αυξάνει σημαντικά το χρόνο διεκπεραίωσης των έργων που έχουμε αναλάβει.
Κατάγραψε σε ένα χαρτί τις νέες σου συνήθειες και την πρόοδο σου. Ίσως το συγκεκριμένο είναι αγχωτικό για κάποιους. Οφείλω να ομολογήσω όμως πως είναι ό,τι πιο αποτελεσματικό έχω δοκιμάσει για να υιοθετήσω νέες συνήθειες. Όταν κάτι καταγράφεται σε χαρτί, παίρνει σάρκα και οστά. Είναι πολύ πιο εύκολο να στοχεύσω σε κάτι που βλέπω, παρά σε κάτι που φαντάζομαι. Επιπρόσθετα, η καταγραφή της προόδου με βοηθάει όχι μόνο να βλέπω πού είμαι καλός, αλλά και πού έχω μείνει πίσω. Με τον τρόπο αυτό μπορώ να πάρω μέτρα που θα με βοηθήσουν να «επανέλθω» στη συνήθεια – στόχο.
Γιόρτασε τις νίκες σου όσο μικρές κι αν είναι. Μην ξεχνάς να επιβραβεύεις τον εαυτό σου όταν τα καταφέρνει σε κάτι. Θέσε συγκεκριμένους στόχους και δώσε μικρά «βραβεία» στον εαυτό σου όταν τους πετυχαίνεις. Π.χ. αν πάω για μία εβδομάδα γυμναστήριο, θα μου κάνω δώρο ένα μασάζ ή ένα δείπνο στο μαγαζί που μου αρέσει. Αν και οι επιβραβεύσεις δεν ενδείκνυνται σε βάθος χρόνου, είναι πολύ χρήσιμες στην αρχή, για να συνδέσει ο εγκέφαλος ένα δύσκολο έργο με ένα θετικό ερέθισμα.
Τέλος, αντικατάστησε μία κακή συνήθεια με μία καλή. Όπως λέει ο σοφός λαός «πρώτα βγαίνει η ψυχή και μετά το χούι». Όλοι έχουμε αντιμετωπίσει δυσκολίες στο να κόψουμε μία κακή συνήθεια. Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να το πετύχουμε είναι να την αντικαταστήσουμε άμεσα με μία καλή συνήθεια. Εάν για παράδειγμα θέλεις να κόψεις το κινητό πριν από τον ύπνο, τοποθέτησε ένα βιβλίο στο κομοδίνο σου. Έτσι, αντί να «σου λείπει» το κινητό και να δυσκολεύεσαι να κοιμηθείς, θα απασχολείς το μυαλό σου με μία νέα, παραγωγική συνήθεια.
Επαναλαμβάνω ότι τα παραπάνω δεν αποτελούν δικές μου, πρωτότυπες ανακαλύψεις. Είναι τρόποι και τεχνικές, οι οποίες έχουν μελετηθεί ερευνητικά και για τις οποίες έχουν γραφτεί βιβλία. Απλώς εγώ είμαι εδώ για να σου πω ότι όντως φέρνουν αποτελέσματα και όντως με έχουν ωφελήσει πολύ. Κλείνοντας, θέλω να σου τονίσω το πιο σημαντικό από όλα τα παραπάνω, που είναι η νοοτροπία. Η νοοτροπία της υπομονής, των μακροπρόθεσμων στόχων και του ανθρώπου που δε στοχεύει στο αποτέλεσμα, αλλά στη διαδικασία. Μην ξεχνάς ότι οι συνήθειές μας δε διαμορφώνουν απλά την καθημερινότητά μας, αλλά την ίδια μας την ταυτότητα. Οι συνήθειές μας δε μας λεν μόνο ποιοι είμαστε σήμερα, αλλά ποιοι θα είμαστε στα επόμενα 5 χρόνια.
Εσύ; Αποφάσισες ποιος/α θέλεις να είσαι; Αν ναι, θα χαρώ να μάθω τα νέα σου και να ανταλλάξουμε ιδέες. Εάν από την άλλη δεν είσαι σίγουρος/η, δώσε στον εαυτό σου την ευκαιρία να το ανακαλύψει μέσω των μικρών βημάτων που θα κάνεις σήμερα. Μην ξεχνάς ότι πάντα υπάρχουν άνθρωποι στον περίγυρό σου ή επαγγελματίες, που είναι διατεθειμένοι να σε βοηθήσουν.