Φωτ. Πάρις Ταβιτιάν

Λεσβία, ακτιβίστρια, πανκ. Η Μαρία Cyber, κατά κόσμον Μαρία Κατσικαδάκου έχει ζήσει πολλές ζωές μέσα από τον ακτιβισμό, μακριά από φόρμες και νόρμες.

Συνέντευξη: Ελίνα Τουκουσμπαλίδου

Σήμερα αφηγείται αυτές τις ζωές μέσα από το βιβλίο «Μια Λεσβιακή Ζωή», ένα φωτογραφικό λεύκωμα με εικόνες που έχει απαθανατίσει η ίδια και αυτοβιογραφικές ιστορίες από το 1975 μέχρι τώρα. Το βιβλίο παρουσιάστηκε τον Νοέμβριο του 2023 στην Αθήνα, ενώ θα παρουσιαστεί και στη Θεσσαλονίκη στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ, στο οποίο η Μαρία Κατσικαδάκου θα συμμετάσχει ως ειδική σύμβουλος. Πριν έρθει στην πόλη μας αφηγείται στην Karfitsa την πορεία της και μιλά για το θέμα των ημερών, το νομοσχέδιο για την τεκνοθεσία και τον γάμο των ομόφυλων.

Τι είναι αυτό που θέλετε περισσότερο απ’ όλα να κρατήσει ο αναγνώστης μέσα από το βιβλίο «Μια Λεσβιακή Ζωή»;

Όλα, ειλικρινά. Λεσβιακά φωτογραφικά βιβλία δεν υπάρχουν πολλά, οπότε επιθυμώ να το χαρεί. Να δουν την εικόνα μας όπως πραγματικά είναι. Μόνο χαρά θέλω να προσφέρει το φωτογραφικό μου βιβλίο που συνοδεύεται από μικρές βιωματικές ιστορίες.

Θέλατε να παρουσιάσετε τη λεσβιακή πορνογραφία μέσα από μια γυναικεία ματιά λόγω του ότι δεν υπάρχει μεγάλη εκπροσώπηση;

Βέβαια. Στο βιβλίο έχω καταθέσει αληθινές φωτογραφίες από τη δική μας ζωή, όπως εμείς τη ζούμε. Δεν έχουμε πάρα πολλές λεσβιακές εικόνες, ούτε φωτογραφίες που απεικονίζουν την δική μας εικόνα, τη δική μας ματιά και όχι μέσα από την φαντασία των αντρών. Τα mainstream έντυπα έχουν κάνει τραγικές γελοιότητες. Θυμάμαι παλιά, 25 χρονια πριν, γράφανε τίτλο «Λεσβία», που είναι πιασάρικος για να τρέξουν οι άνδρες να το αγοράσουν και είχαν βάλει στρέιτ γκόμενες με κάτι νυχάρες τεράστιες. Ανατρίχιαζαμε. Δηλαδή πού θα μπουν αυτά τα δάχτυλα;

Ο εναλλακτικός τίτλος του βιβλίου ήταν «Λεσβιακή Ορατότητα». Πού πιστεύετε ότι βρισκόμαστε σήμερα στην Ελλάδα όσον αφορά αυτό το κομμάτι;

Είμαστε σαφώς καλύτερα από το 1980, το 1990 και το 2000. Είμαστε καλύτερα κι από το 2010, δεν το συζητώ, αλλά έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας. Ο φασισμός ανεβαίνει παγκοσμίως. Και ανεβαίνουν οι ανεγκέφαλοι. Αυτό που έχει γίνει τώρα για την τεκνοθεσία και τον γκέι γάμο είναι γελοίο. Δεν μπορώ να κάτσω να τσακωθώ για τα αυτονόητα. Σε ανεγκέφαλους είναι χαμένος χρόνος να πας να εξηγήσεις κάτι το απόλυτα φυσιολογικό. Εδώ γίνεται της π@@@@ς. Κλιματική αλλαγή, πείνα, κακή οικονομική κατάσταση, πόλεμοι, θέματα υγείας. Έχουμε τόσα πολλά προβλήματα ως άνθρωποι. Ρώτα κάποιον τα προβλήματά του. Και ρώτα τον σε αυτή τη λίστα σε ποια σειρά βάζει το ότι οι γκει γείτονές του θα παντρευτούν; Το βρίσκω πολύ χαζό να χαλάς φαιά ουσία και ενέργεια για το ποιος θα παντρευτεί. Δώσε τα ίδια, ίσα δικαιώματα σε όλους, να τελειώνουμε με αυτό. Έχουμε άλλα προβλήματα να παλέψουμε. Δεν θέλω να μιλάω με ηλίθιους τοξικούς ανθρώπους. Ας μη το καταλάβουνε ποτέ. Έτσι κι αλλιώς θα περάσει και θα πουν κι ένα τραγούδι. Όπως έχουν γίνει και τόσες άλλες αλλαγές. Είναι ευρωπαϊκό ζητούμενο. Αργά ή γρήγορα θα γίνει.

Τι θα λέγατε σε κάποιον που είναι κατά της τεκνοθεσίας και του γάμου;

Τώρα θα έφευγα, δεν θα κουβέντιαζα μαζί του. Είναι τόσο μεγάλη η τοξικότητα που εγώ ίσως λόγω καρκίνου επιθυμώ να είμαι μακριά όσο γίνεται από ηλίθιους.

Υπήρξατε πανκ και λεσβία σε μια εποχή που αυτά ακουγόταν αιρετικά. Πώς βρήκατε το θάρρος από μικρή ηλικία να μιλήσετε για την αλήθεια σας;

Δεν καταλάβαινα τίποτα. Ήταν ανακάλυψη για μένα όταν κατάλαβα ότι είμαι λεσβία. Δεν το διαπραγματευόμουν. Όλα αυτά που έχω κάνει είναι από μια ενέργεια που πηγάζει από την ψυχή μου. Πρωτίστως εγώ τα θεωρώ αυτονόητα και ήθελα να καταλάβουν και οι άλλοι ότι είναι. Δεν μπορώ να κάνω αλλιώς. Δεν μπορώ να κάτσω να μου πει κάποιος πώς θα αυτοπροσδιορίζομαι και πώς θα ζω. Δεν σηκώνω μύγα στο σπαθί μου. Την άκουσα με τον καρκίνο βέβαια. Για αυτό ακριβώς είμαι σε ένα δρόμο που κόβω την κάθε τοξικότητα από γύρω μου. Τώρα είναι η καινούρια γενιά με πολλά κουράγια. Δίνω πετυχημένα νομίζω την σκυτάλη. Εγώ πάλεψα τόσα χρόνια.

Ποιες στιγμές της ζωής σας ως ακτιβίστρια ξεχωρίζετε;

Είναι άπειρες. Μου αρέσει γενικά να ενώνω τους ωραίους ανθρώπους. Τα κινήματα, τους χώρους. Όπως ειπε και η Αφροδίτη Παναγιωτάκου, «η Μαρία είναι μια γέφυρα». Πραγματικά πιστεύω ότι όλοι οι καλοί άνθρωποι πρέπει να πάρουμε τον μισό πλανήτη και όλοι οι κακοί ας πάρουν τον άλλο μισό και ας κάνουν ό,τι νομίζουν, αρκεί να μας αφήσουν στην ησυχία μας, στην δημιουργικότητά μας. Από τα πιο όμορφα πράγματα που θυμάμαι είναι που έφερα το πρωτοποριακό και άφοβο μικρό κομμάτι του συντηρητικού αναπηρικού κινήματος στο LGBTQ+ Outview Film Festival. Το απόλαυσα.

Τι θα λέγατε σήμερα στον νεότερο εαυτό σας;

Θα τον έπαιρνα μια μεγάλη αγκαλιά και θα του έλεγα «ευχαριστώ». Αν δεν ήμουν έτσι όπως ήμουν, δεν θα έκανα και ό,τι έκανα. Τώρα αλλάζω σελίδα, έχω μεγαλώσει κιόλας, μεσήλικας, σε λίγες μέρες πάω 54 χρονών. Έχω φάει και έναν καρκίνο στο κεφάλι τέσσερα χρόνια. Λέω την ατάκα που πραγματικά λάτρεψα όταν την άκουσα: Έχουμε δύο ζωές. Η δεύτερη ξεκινάει όταν καταλάβουμε ότι έχουμε μια ζωή. Το μικρό Μαράκι όπως ήταν το λατρεύω, το αγαπάω. Μου έδωσε τόσες χαρές. Δεν θα το άλλαζα με τίποτα.

Σήμερα στην Ελλάδα του 2024 είναι εύκολη η ζωή για μια λεσβία;

Για κανέναν δεν είναι εύκολη η ζωή. Όμως τα γκέι δικαιώματα είναι ανθρώπινα δικαιώματα. Και θα αγωνιζόμαστε για αυτά προς κάθε κατεύθυνση. Νομίζω ότι καλυτερεύουν τα πράγματα, από εκεί και πέρα όμως έχεις ακόμα πάρα πολύ μεγάλο αγώνα να δώσεις. Δεν έχουμε φτάσει σε ισονομία. Δεν είναι ίδιο το να είσαι στρέιτ με το να είσαι LGBTQI+ άτομο. Ξέρεις κάτι όμως, η ζωή μού έχει αποδείξει ότι με το να κάνεις coming out πολλές φορές δεν θα γίνει τίποτα. Αν εσύ φοβάσαι, έχεις «βολευτεί» στην ντουλάπα σου και δεν κάνεις, βάζεις εμπόδια που εχουν κατακτηθεί και δεν είναι εμπόδια πλέον. Βάζεις φόβους που πρέπει να ξεπεράσεις, όμως για αυτό είναι εδώ το κίνημα. Να ενδυναμώσει και το τελευταίο μυρμηγκάκι, που έλεγε και ο Λαζόπουλος.

Για να το διευρύνουμε λίγο, πώς θεωρείτε ότι είναι η ζωή στην Ελλάδα του 2024 για μια γυναίκα;

Από το ένα μέχρι το δέκα, αν πούμε ότι στο επτά με οκτώ είναι η Σκανδιναβία και στο μηδέν είναι το Ιράν, στην Ελλάδα θεωρώ ότι είμαστε γύρω στο τέσσερα με πέντε. Τα πράγματα όμως θα αλλάξουν στην Ευρώπη τουλάχιστον. Γίνεται μεγάλος αγώνας από τα κινήματα. Τα πράγματα θα πάνε προς το καλύτερο. Όμως ο κόσμος πάει προς το χειρότερο. Όλος ο πλανήτης δυστυχώς.

Έχετε μιλήσει ανοιχτά για τον διαβήτη και για τον καρκίνο. Πιστεύετε ότι πρέπει να ανοίξει ένας σχετικός δημόσιος διάλογος;

Σε ευχαριστώ που μου κάνεις αυτή την ερώτηση. Σε αυτή τη φάση της ζωής μου ασχολούμαι κυρίως με τους καρκινοπαθείς. Επιθυμώ να αφυπνίσω τον κόσμο και να αρχίσει να απαιτεί και στην Ελλάδα hospice care και palliative care. Με ενδιαφέρει πολύ o αγώνας που έχουμε να δώσουμε για να αποκτήσουμε και στην Ελλάδα μονάδες ανακουφιστικής φροντίδας για ασθενείς που απειλείται η ζωή τους από τερματικές νόσους. Έχουμε πλήρη άγνοια. Οι γιατροί κάνουν τα πάντα για να προσπαθήσουν να σε σώσουν. Όταν δεν σώζεσαι σηκώνουν τα χέρια. Όταν σηκώσουν τα χέρια ποιος έχει τη φροντίδα σου; Όχι εξειδικευμένοι φροντιστες. Την έχουν οι δικοί σου άνθρωποι. Αυτό είναι απαράδεκτο, ενώ έχουμε παραδείγματα από άλλες χώρες όπου υπάρχουν μονάδες δωρεάν από το κράτος. Ο συγγενής ή ο φίλος δεν ξέρει τι να κάνει και επίσης υποφέρει κι αυτός. Αφήνουν τόσο κόσμο αβοήθητο. Είμαι αφιερωμένη σε αυτό τώρα. Εύχομαι μια μέρα και η χώρα μου να έχει τέτοιες μονάδες, για να μπορεί ένας άνθρωπος να «φεύγει» χωρίς φόβο και χωρίς πόνο. Αγαπήστε τον άνθρωπο!

Περισσότερες πληροφορίες για τη Μαρία Cyber στο mariacyber.com