Η συνάντηση του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Πρόεδρο της Αιγύπτου Αμπντέλ Φατάχ Αλ Σίσι επισφράγισε κάτι παραπάνω από μια θερμή διμερή σχέση. Η υπογραφή της Διακήρυξης Στρατηγικής Εταιρικής Σχέσης και η σύγκληση του πρώτου Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας–Αιγύπτου θεμελιώνουν ένα σταθερό θεσμικό πλαίσιο συνεργασίας με βάθος δεκαετίας. Από την ενέργεια και την άμυνα μέχρι τη μετανάστευση και την εκπαίδευση, οι δύο χώρες οικοδομούν ένα γεωπολιτικό δίπολο σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο.
GREGY: Η πράσινη γέφυρα προς την Ευρώπη
Κομβικό στοιχείο της νέας εποχής αποτελεί το έργο GREGY, η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας–Αιγύπτου, μέσω υποθαλάσσιου καλωδίου που θα μεταφέρει καθαρή ενέργεια από την Αφρική στην ΕΕ. Η επιλογή της Ελλάδας ως ευρωπαϊκής πύλης δεν είναι συμπτωματική. Αντικατοπτρίζει τη γεωγραφική θέση, τη διπλωματική αξιοπιστία και τη συμμετοχή της χώρας στον ευρωπαϊκό πράσινο μετασχηματισμό. Σε αντίθεση με την Τουρκία, που παραμένει ενεργειακά εξαρτημένη από ορυκτά καύσιμα, η Ελλάδα τοποθετείται στον χάρτη ως κόμβος βιώσιμης ενέργειας, με στρατηγικά πλεονεκτήματα.
Άμυνα: Από τη συνεννόηση στη διαλειτουργικότητα
Η συνεργασία επεκτείνεται και στο πεδίο της άμυνας, μέσω κοινών ασκήσεων, ανταλλαγής τεχνογνωσίας και σύμπτωσης γεωστρατηγικών αναγνώσεων. Η απόφαση της Αιγύπτου να προχωρήσει το 2020 σε τμηματική οριοθέτηση ΑΟΖ με την Ελλάδα, αγνοώντας το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο, επιβεβαιώνει τη βαθύτερη πολιτική σύμπλευση των δύο κρατών.
Το ζητούμενο πλέον είναι η μετεξέλιξη της συνεργασίας σε θεσμοθετημένες δομές διαλειτουργικότητας και η συμμετοχή σε αποστολές περιφερειακής σταθερότητας. Η Ελλάδα–Κύπρος–Αίγυπτος λειτουργούν ήδη ως αποτρεπτικό τόξο απέναντι στον τουρκικό αναθεωρητισμό, ενώ η σύγκλιση με Ισραήλ και Γαλλία συμπληρώνει το πλέγμα.
Η Αίγυπτος του Σίσι: Πύλη σταθερότητας – φραγμός στον ισλαμικό αναθεωρητισμό
Ο Αμπντέλ Φατάχ Αλ Σίσι δεν είναι ένας απλός σύμμαχος για την Ελλάδα. Είναι ο ηγέτης που εγγυήθηκε την αποτροπή της ισλαμιστικής ριζοσπαστικοποίησης στην Αίγυπτο, εκκαθαρίζοντας τους Αδελφούς Μουσουλμάνους από τον κρατικό μηχανισμό και επιβάλλοντας ένα κοσμικό, στρατιωτικά ελεγχόμενο καθεστώς.
Αυτή η στροφή δεν είχε μόνο εσωτερική απήχηση. Η Δύση, αν και επιφυλακτική ρητορικά, αναγνώρισε στην πράξη τον Σίσι ως προπύργιο κατά του εξτρεμισμού. Στην πράξη, η Αίγυπτος αναδείχθηκε εταίρος-κλειδί για τον έλεγχο των μεταναστευτικών ροών από τη Βόρεια Αφρική προς την Ευρώπη. Αντιθέτως με τη Λιβύη, που λειτουργεί ως πέρασμα, η Αίγυπτος έγινε ανάχωμα.
Η στρατηγική αντιπαράθεση με τον Ερντογάν αποκτά ιδεολογικό και γεωπολιτικό βάθος. Ο Τούρκος πρόεδρος στηρίζει τις ισλαμικές φράξιες και φιλοξενεί εξόριστους ισλαμιστές. Ο Σίσι προωθεί τη κοσμική εθνική κυριαρχία. Η σύγκρουση αυτή διαμορφώνει συμμαχίες: στη Λιβύη, στη Γάζα, στην ΑΟΖ της Ανατολικής Μεσογείου, Ελλάδα και Αίγυπτος δρουν ως πόλοι σταθερότητας και συνταγματικής νομιμότητας.
Η μεταναστευτική συνεργασία ως μοντέλο για την ΕΕ
Η μετανάστευση αποτελεί τον τρίτο πυλώνα της διμερούς στρατηγικής. Η Αίγυπτος δεν λειτουργεί ως πέρασμα μεταναστών, αλλά αντίθετα συγκρατεί τις ροές και προχωρά σε ελεγχόμενη συνεργασία με την Ελλάδα. Το μοντέλο περιλαμβάνει συμφωνίες εποχικής εργασίας για Αιγύπτιους στον αγροτικό και τουριστικό τομέα. Είναι μια ρεαλιστική πρόταση ελεγχόμενης κινητικότητας, που μπορεί να αποτελέσει πρότυπο για όλη την ΕΕ.
Εξωτερική πολιτική με συνέχεια και γεωστρατηγικό προσανατολισμό
Η στρατηγική σχέση Ελλάδας–Αιγύπτου είναι προϊόν μιας συνεπούς εξωτερικής πολιτικής, όπως την εφαρμόζει η κυβέρνηση Μητσοτάκη. Δεν είναι συγκυριακή – είναι δομική. Η Αθήνα δεν επιλέγει συμμάχους για λόγους εντυπώσεων, αλλά χτίζει θεσμικά δίκτυα σταθερότητας με περιφερειακούς πόλους: Ισραήλ, Κύπρος, Γαλλία, Αίγυπτος.
Η Διακήρυξη Στρατηγικής Εταιρικής Σχέσης με την Αίγυπτο επισφραγίζει αυτή την πολιτική με το πιο ώριμο και πολυεπίπεδο παράδειγμα. Είναι μια συμμαχία για την επόμενη δεκαετία, που ενισχύει την εθνική ασφάλεια, αναβαθμίζει τον γεωπολιτικό ρόλο της Ελλάδας και δίνει βάθος στο ελληνικό αποτύπωμα στη Μεσόγειο.
