Το δημογραφικό «κατατρώει» την Ελλάδα – Δήμαρχοι κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για την ερήμωση- Τραγικότερη η κατάσταση στην παραμεθόριο

Από τη μία η μείωση γεννήσεων και ο φόβος των νέων ανθρώπων να δημιουργήσουν οικογένεια κι από την άλλη οι δύσκολες συνθήκες στην καθημερινή διαβίωση που οδηγούν πολλούς να φύγουν από τον τόπο τους έχουν δημιουργήσει ένα «εκρηκτικό» μείγμα φέρνοντας το δημογραφικό ως το νούμερο ένα πρόβλημα της Ελλάδας. 

ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΦΑΝΗ ΧΑΡΙΣΗ

Εκατοντάδες χωριά σε όλη την χώρα ερημώνουν και οι μόνιμοι κάτοικοι τους είναι πλέον μόνο υπερήλικες καθώς οι νέοι μεταναστεύουν είτε προς τα μεγάλα αστικά κέντρα είτε στο εξωτερικό αναζητώντας καλύτερη προοπτική εργασίας και κοινωνικών δομών για να δημιουργήσουν τη δική τους οικογένεια. 

Ειδικά στις παραμεθόριες περιοχές το πρόβλημα είναι ακόμα μεγαλύτερο και όπως ανέφερε στην «Κ» ο δήμαρχος Παιονίας, Κωσταντίνος Σιωνίδης «δεν νοούνται σύνορα χωρίς κατοικημένα χωριά». 

«Η ερήμωση των ακριτικών χωριών θα πρέπει να μας ανησυχεί όλους και θα πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα και να σχεδιαστούν μελλοντικές πολιτικές σε κεντρικό κυβερνητικό επίπεδο. Ο πληθυσμός που κατοικεί σήμερα στα περισσότερα χωριά της παραμεθορίου είναι γηρασμένος. Οι περισσότεροι νέοι έχουν μετακομίσει και βιοπορίζονται σε αστικά κέντρα ή στο εξωτερικό. Κινδυνεύουμε σε λίγα χρόνια να έχουμε στα σύνορα άδεια ακατοίκητα χωριά» είπε χαρακτηριστικά ο κ. Σιωνίδης που έθιξε το δημογραφικό ζήτημα και στην ομιλία του στο πρόσφατο συνέδριο της ΚΕΔΕ. 

Οι αριθμοί αποτυπώνουν το μέγεθος του προβλήματος και είναι χαρακτηριστικό ότι στο Δήμο Παιονίας – που βρίσκεται κοντά στη Θεσσαλονίκη- η εξέλιξη του πληθυσμού τεσσάρων παραμεθόριων χωριών από το 2001 έως το 2021 είναι αποκαρδιωτική. 

Έτσι, στον οικισμό Σκρα το 2001 οι κάτοικοι ήταν 219 και το 2021 ήταν μόλις 96 (μείωση 56%). Στην Ειδομένη αντίστοιχα, από 235 σε 111 (μείωση 53%) , στους Ευζώνους από 568 σε 293 (μείωση 48,5%) και στο Ειρηνικό από 117 σε 42 (μείωση 64%). 

Παρόμοια είναι η κατάσταση και στον Δήμο Λαγκαδά που βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από τη Θεσσαλονίκη. Για παράδειγμα, στην κοινότητα Νικόπολη ζουν μόλις 82 κάτοικοι, στον Βερτίσκο 279, στον Λοφίσκο περίπου 300. 

Η δήμαρχος Λαγκαδά, Νίκη Ανδρεάδη κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για το φαινόμενο της ερημοποίησης και των χωριών της περιοχής της επισημαίνοντας ότι η Πολιτεία θα πρέπει να ενσκύψει στο ζήτημα και να βρεθούν λύσεις που αφορούν την εργασία και τις υποδομές έτσι ώστε οι νέοι να μείνουν στην περιοχή. Ήδη, όπως αναφέρει τα δημοτικά σχολεία με σχετικές αποφάσεις του αρμόδιου υπουργείου από εξατάξια έχουν μετατραπεί σε πεντατάξια ενώ στο τέλος θα κλείσουν αφού οι γονείς θα μετακομίσουν στη Θεσσαλονίκη προκειμένου τα παιδιά τους να μην ταλαιπωρούνται. 

«Σύμφωνα με τα στοιχεία της τελευταίας απογραφής ο Δήμος Λαγκαδά έχει απωλέσει ένα 10% του πληθυσμού του. Είμαστε ένας μεγάλος σε έκταση δήμος και τα χωριά μας που κάποτε έσφυζαν από ζωή πλέον έχουν υποδιπλασιάσει τον πληθυσμό τους. Παράδοξο βέβαια για έναν Δήμο που είναι τόσο κοντά στη Θεσσαλονίκη» είπε η κ. Ανδρεάδη που επισήμανε ότι κάποτε σε αυτά τα χωριά υπήρχε η απασχόληση της γεωργίας και της κτηνοτροφίας όμως οι νέοι έφυγαν εξαιτίας μιας σειράς παραγόντων που αποτελούν τροχοπέδη για να συνεχίσουν να ζουν και να εργάζονται στον τόπο τους. 

Κι αν αυτά συμβαίνουν σε Δήμους που βρίσκονται κοντά με τη μεγαλούπολη της Θεσσαλονίκης ας φανταστούμε τι συμβαίνει σε απομακρυσμένες περιοχές της Θράκης, της Ηπείρου, της Δυτικής Μακεδονίας. 

Ο πρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδος (ΚΕΔΕ) και δήμαρχος Αμπελόκηπων- Μενεμένης, Λάζαρο Κυρίζογλου χαρακτήρισε το πρόβλημα ως εθνικό και επισήμανε ότι πρέπει να αναστρέψουμε την αρνητική πορεία της πληθυσμιακής συρρίκνωσης. «Η ΚΕΔΕ αντιμετωπίζοντας έμπρακτα τις δυσμενείς επιπτώσεις του δημογραφικού προβλήματος στην λειτουργία των δήμων από 1/1/2024 άλλαξε τα κριτήρια κατανομής των χρημάτων σε συνεργασία με το υπουργείο Εσωτερικών και αντί του συντελεστή 90% σε ότι αφορά τον πληθυσμό μείωσε το πληθυσμιακό κριτήριο σε 60% και αύξησε την ορεινότητα, την νησιωτικότητα, την έκταση, το πλήθος οικισμών με αποτέλεσμα 278 δήμοι σε όλη την Ελλάδα πήραν αυξήσεις ενώ οι υπόλοιπο Δήμοι χωρίς να μειωθούν οι πόροι τους, δεν έλαβαν αύξηση στους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους» είπε. 

Τέλος, τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για τους γάμους και τις γεννήσεις προστίθενται στην συνολική αποκαρδιωτική εικόνα της χώρας μας. Οι γάμοι το 2023 ανήλθαν σε 40.351, καταγράφοντας μείωση κατά 6,9% σε σχέση με το 2022. Μειωμένες κατά 6,1% ήταν και οι γεννήσεις το 2023 οι οποίες ανήλθαν σε 71.455 ενώ το 2022 γεννήθηκαν 76.095 παιδιά.

Άρθρο της Υπουργού Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας της Ελλάδας, Σοφίας Ζαχαράκη στην Karfitsa

Δημογραφικό: Μια εθνική πρόκληση που απαιτεί συντονισμένη δράση

Το δημογραφικό ζήτημα αποτελεί για εμάς, στο Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, μια από τις πιο επιτακτικές προκλήσεις της εποχής μας. Δεν είναι απλώς στατιστικές. Είναι οι οικογένειες που δυσκολεύονται να κάνουν παιδιά, οι νέοι που εγκαταλείπουν τη χώρα, οι ηλικιωμένοι που ζουν σε μοναξιά. Κάθε αριθμός αντιπροσωπεύει μια ζωή, ένα μέλλον, ένα κομμάτι του κοινωνικού μας ιστού.

Γι’ αυτό δημιουργήσαμε το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για το Δημογραφικό, την πρώτη ολοκληρωμένη στρατηγική της χώρας που αντιμετωπίζει το πρόβλημα ολιστικά. Και μάλιστα, η Ελλάδα έχει την τιμή να γίνεται η πρώτη χώρα στην Ευρώπη, που αποκτά ένα συνεκτικό Σχέδιο Δράσης. Ένα πλέγμα δράσεων, που προήλθε κατόπιν εκτενούς διαβούλευσης με επιστήμονες, φορείς, την τοπική αυτοδιοίκηση και πολίτες. 

Διότι πιστεύουμε πως μόνο με τη συμμετοχή όλων μπορούμε να προχωρήσουμε μπροστά. Αυτό το μήνυμα μοιραστήκαμε και στην πρόσφατη κοινή συνεδρίαση στη Βουλή της Ειδικής Διαρκούς Επιτροπής για την Παρακολούθηση του Συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης και της Ειδικής Διαρκούς Επιτροπής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, στις οποίες συμμετείχαν εκπρόσωποι όλων των κομμάτων.

Το Σχέδιο Δράσης δεν περιορίζεται σε αποσπασματικές λύσεις. Οργανώνεται σε πέντε στρατηγικούς άξονες που αντανακλούν τη φιλοσοφία μας:

1. Ενίσχυση των γεννήσεων και στήριξη της οικογένειας: Δημιουργούμε ένα περιβάλλον που διευκολύνει τους πολίτες να αποκτήσουν παιδιά, παρέχοντας επιλογές όπως βελτιωμένη προσχολική εκπαίδευση, ολοήμερα σχολεία, και προσιτή κατοικία.
2. Ενίσχυση της απασχόλησης: Δίνουμε έμφαση στη γυναικεία επιχειρηματικότητα, την επανακατάρτιση και τη στήριξη της τηλεργασίας, ώστε να συμφιλιωθεί η επαγγελματική με την οικογενειακή ζωή.
3. Διαχείριση της γήρανσης και της μακροζωίας: Αναβαθμίζουμε τις υπηρεσίες μακροχρόνιας φροντίδας και προάγουμε την ενεργό γήρανση, γιατί η τρίτη ηλικία δεν είναι βάρος αλλά πηγή εμπειρίας και αξιών.
4. Τοπική ανάπτυξη και προώθηση καινοτομίας: Στηρίζουμε τις απομακρυσμένες περιοχές, καθώς και εκείνες που έχουν εμφανίσει έντονα πτωτικά δημογραφικά προβλήματα, μέσα από την εκπόνηση 13 εξειδικευμένων Περιφερειακών Σχεδίων Δράσης λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις ανάγκες, τις ιδιαιτερότητες, αλλά και τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της εκάστοτε περιοχής.
5. Ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και έρευνα: Επενδύουμε στην αλλαγή νοοτροπίας μέσω δημιουργίας ψηφιακών εργαλείων, ώστε να οικοδομήσουμε μια κοινωνία που αγκαλιάζει τη ζωή.

Παράλληλα, συστήνουμε Παρατηρητήριο για το Δημογραφικό, για το οποίο έχουμε καταθέσει τεχνικό δελτίο εξειδίκευσης στο ΕΣΠΑ, και αναμένουμε το πρώτο τρίμηνο του 2025.  Σκοπός του Παρατηρητηρίου είναι η παρακολούθηση  των δράσεων και η αξιολόγηση τους βάσει δεικτών παρακολούθησης, οι οποίοι έχουν προβλεφθεί στο Σχέδιο Δράσης.

Ως Κυβέρνηση, αναγνωρίζουμε τη σοβαρότητα της πρόκλησης. Το Σχέδιο Δράσης είναι η αρχή μιας συντονισμένης προσπάθειας που απαιτεί τη συμμετοχή όλων μας: από την πολιτεία και τους φορείς, έως τον κάθε πολίτη. Μαζί μπορούμε να χτίσουμε μια κοινωνία που προσφέρει επιλογές, σέβεται τις ανάγκες κάθε γενιάς και ενώνει το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της Ελλάδας.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ KARFITSA