Ο Ξηροπόταμος ή ρέμα Ασβεστοχωρίου, είναι ένας από τους πολλούς χειμάρρους που διαρρέουν το πολεοδομικό συγκρότημα της Θεσσαλονίκης.

Οι πηγές του εντοπίζονται λίγο πιο κάτω από τον Χορτιάτη, περνούν από το Ασβεστοχώρι, το Φίλυρο, τους Βυζαντινούς Νερόμυλους, την περιοχή του πρώην στρατοπέδου Καρατάσου και συνεχίζουν μέσα από τον αστικό ιστό στην Πολίχνη για να καταλήξουν στον Δενδροπόταμο, περίπου στην οδό Λαγκαδά. Ωστόσο και εντός του Δήμου Θεσσαλονίκης είναι ολοένα και συχνότερη η εμφάνιση πλημμυρικών φαινομένων όπως στην οδό Εθνικής Αμύνης, Αναγεννήσεως, στο σταθμό ΚΤΕΛ Μακεδονία κ.α.

Ήταν 16 Νοεμβρίου τους 2022 όταν παρουσιάστηκε στη Θεσσαλονίκη το  master plan αντιπλημμυρικών έργων μέσα στο οποίο ξεχώριζαν μεταξύ άλλων 40 project πρώτης προτεραιότητας που αφορούσαν 8 δράσεις, 16 έργα και άλλες 16 μελέτες τα οποία περιελάμβανα, από καθαρισμό φρεατίων, δικτύων ομβρίων της ΕΥΑΘ, που γίνονται από την ΕΥΑΘ αλλά με εποπτεία της Περιφέρειας, μέχρι συντηρήσεις και καθαρισμούς σε κάθε ποτάμι και σε κάθε ρέμα εντός της ευρύτερης περιοχής της Θεσσαλονίκης.

Καταρχάς όπως εξηγεί στην «Κ» ο Γιώργος Χρίστογλου, Πρόεδρος ΜΕ Έργων Υποδομής και Δικτύων του ΤΕΕ/ΤΚΜ, «όλη η Ελλάδα μέσα στα ποτάμια βρήκε τον ελεύθερο χώρο που πάντα έψαχνε για να χτίσει, να κάνει πάρκα, κτίρια Δημοτικά και κρατικά. Όλοι ξέρουμε ότι τα ποτάμια έχουν μία στενή κοίτη, ένα μέτρο πλάτος και μία ευρεία κοίτη, μεγάλη, την πλημμυρική. Εμείς επί δεκαετίες «θεωρούσαμε» ότι το ποτάμι δεν χρειαζόταν τη μεγάλη αλλά την μικρή, βάζοντας στη μεγάλη ολόκληρα οικοδομικά τετράγωνα. Όταν κλείναμε τα ποτάμια μέσα στην πόλη και μιλάω και για την Θεσσαλονίκη τα κλείναμε με διαστάσεις περίπου να καλύπτει λίγο παραπάνω από τη στενή κοίτη  και τώρα όπως θα δούμε κρίσιμοι ποταμοί για την αντιπλημμυρική προστασία  όπως είναι ο Δενδροπόταμος είναι χτισμένος, όπως επίσης και ο Ξηροπόταμος. Το πολεοδομικό συγκρότημα της Θεσσαλονίκης  αυτή τη στιγμή βασίζει την αντιπλημμυρική του προστασία από ανατολικά σε μία τεχνητή τάφρο που λέγεται Ανατολική Περιφερειακή Τάφρος και Δυτικά στον Δενδροπόταμο και τον Ξηροπόταμο».

Σε κάθε περίπτωση πάντως όπως τονίζει «πρέπει να αλλάξουν οι προδιαγραφές των υδραυλικών έργων ώστε να μπούνε νέοι συντελεστές σχεδιασμού που να λαμβάνουν υπ΄όψιν τα στατιστικά δεδομένα των πρόσφατων πλημμυρών . Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Κλιματικής αλλαγής να τροποποιήσει  και αυτό τα σχέδια του με βάση τα νέα δεδομένα. Το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών να μας καθορίσει τι πρέπει να κάνουμε σε τέτοιες προβληματικές καταστάσεις (π.χ. «νόμιμα» χτισμένο ποτάμι), ποια είναι η βέλτιστη λύση και να βρεθεί η χρηματοδότηση. Επίσης πλέον οι τεχνικές υπηρεσίες που μπορούν και πρέπει να κάνουν αυτά τα έργα είναι υποστελεχωμένες (κάτω από 20 υπαλλήλους)».

Ένα χρόνο μετά σε ποιο στάδιο υλοποίησης βρίσκονται; Όπως μας  λέει ο κ. Χρίστογλου το  Υπουργείο Μεταφορών και Υποδομών έχει ήδη ξεκινήσει:

* Τα αντιπλημμυρικά έργα στη Λαχαναγορά. Σκοπός του έργου είναι η αποχέτευση ομβρίων υδάτων της ευρύτερης περιοχής της Λαχαναγοράς (Δενδροπόταμος, Τάφρος Διαβατών, Στρατόπεδο Γκόνου, Οικισμός Καλοχωρίου), για την αντιπλημμυρική προστασία.

* Την αποχέτευση ομβρίων υδάτων του νοτίου τμήματος  Δήμου Καλαμαριάς. Σκοπός του έργου είναι η διόδευση των ομβρίων υδάτων της ευρύτερης ανάντη περιοχής της οδού Πόντου, έως την Περιφερειακή Τάφρο του Δήμου Καλαμαριάς και τελικό αποδέκτη τον Θερμαϊκό Κόλπο.

* Αντιπλημμυρικά έργα στο Ωραιόκαστρο αναμένεται να δημοπρατηθούν με προϋπολογισμό 13,5 εκ. ευρώ. Με το έργο δρομολογούνται διευθετήσεις ρεμάτων και χειμάρρων σε τρεις δήμους, συγκεκριμένα Ωραιοκάστρου (πρώην Ωραιοκάστρου, Μυγδονίας, Καλλιθέας), Παύλου Μελά (πρώην Ευκαρπίας, Σταυρούπολης, Πολίχνης) και Κορδελιού-Ευόσμου (πρώην Ευόσμου και Ελευθερίου – Κορδελιού) της Π.Ε. Θεσσαλονίκης…

Έργα που κάνουν οι τεχνικές υπηρεσίες της ΠΚΜ

* Μελέτη του Γαλλικού Ποταμού, καθώς στην εκβολή του «αγγίζει» αρκετά σημεία στις Δυτικές Συνοικίες.

* Μελέτη Αντιπλημμυρικής Προστασίας της οδού Εθνικής Αμύνης, από την ΕΥΑΘ, με χρηματοδότηση της ΠΚΜ. Ανάλογη μελέτη προβλέπεται για την πλατεία Βαρδαρίου, Δικαστηρίων μέχρι τις εγκαταστάσεις του Λιμανιού όπως επίσης για την Οδό Αγίων Πάντων που περνάει κάτω από τη διάβαση του ΟΣΕ.

* Στην αναζήτηση χρηματοδότησης βρίσκεται η τεχνική υπηρεσία της περιφέρειας για την επισκευή ενός μεγάλου αντλιοστασίου απορροής ομβρίων στην περιοχή των ΚΤΕΛ. Ωστόσο σύμφωνα με πληροφορίες έχει ανοίξει πρόσκληση για συγχρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ γεγονός που θα βοηθήσει πολλά από αυτά να «πάρουν μπρος».

* Έγινε συντήρηση του παράκτιου αναχώματος το οποίο προστατεύει Καλοχώρι, Χαλάστρα και την περιοχή του Δέλτα για να μην πλημμυρίσουν τα χωράφια. Υπάρχει ωστόσο μελέτη αναβάθμισης του παράκτιου αναχώματος προκειμένου να΄είναι πιο αποτελεσματικό.

* Οι ετήσιοι καθαρισμοί έχουν γίνει σε κάθε ρέμα και σε κάθε ποτάμι.

* Μεταξύ των έργων που χαρακτηρίζονται άμεσης προτεραιότητας είναι η αποκατάσταση των εκβολών του Αξιού Ποταμού και η μελέτη διευθέτησης του χειμάρρου Ανθεμούντα (το προσεχές διάστημα να ξεκινήσει ο διαγωνισμός για τη μελέτη). Το συγκεκριμένο έργο αναμένεται να ξεκινήσει το 2024, καθώς έχουν ολοκληρωθεί οι απαλλοτριώσεις και η μελέτη και αναμένεται πολύ σύντομα να ενταχθεί στο νέο ΕΣΠΑ.

* Στη φάση της εκπόνησης βρίσκεται και μελέτη έργων δικτύων ομβρίων υδάτων σε οικισμούς του δήμου Θέρμης, ενώ έχει εκπονηθεί μελέτη για το έργο που αφορά στην αποχέτευση όμβριων υδάτων της περιοχής επέκτασης Θέρμης.

Περιοχές με μεγαλύτερο βαθμό κινδύνου τρωτότητας από πλημμυρικά φαινόμενα εντοπίζονται:

• Ζώνη Α: Οι εκβολές του Αξιού και η περιοχή ανάμεσα στα χωριά Γέφυρα και Άγιο Αθανάσιο, κι ένα τμήμα ανάντη του οικισμού Βαθύλακκου, αξιολογείται ως υψηλού κινδύνου, ως μέσου κινδύνου το ανατολικό ανάχωμα του Αξιού και η περιοχή κατά μήκος της παράκτιας τάφρου, ενώ ως χαμηλού, κυρίως η πεδινή περιοχή της ΛΑΠ του Αξιού.

• Ζώνη Β: Η πεδινή περιοχή κατάντη του Μεγάλου Βαρδάρη και στο ύψος του οικισμού της Χαλάστρας, όπως επίσης ενδιάμεσα στις μισγάγγειες του Μικρού Βαρδάρη και της Τάφρου Σίνδου ως την εκβολή τους, αλλά και κατά μήκος της Τάφρου Σίνδου αξιολογούνται ως υψηλού κινδύνου για τα ευάλωτα σε πλημμύρα σημεία. Ως μέσου κινδύνου αξιολογείται το τμήμα κατάντη του Μεγάλου Βαρδάρη και ως την παράκτια τάφρου, ενώ μέσου κινδύνου η πεδινή περιοχή από τον Άγιο Αθανάσιο ως τη Χαλάστρα.

• Ζώνη Γ: Η περιοχή εκατέρωθεν του Γαλλικού ποταμού σε όλο το μήκος της και ιδιαίτερα από το σημείο του Πεντάλοφου και προς τις εκβολές του, αξιολογείται ως μέσου κινδύνου με υψηλό συντελεστή στον οικισμό του Καλοχωρίου και κατάντη.

• Ζώνη Δ: Σχεδόν ολόκληρο το Πολεοδομικό Συγκρότημα των Δήμων Ευόσμου Κορδελιού, Αμπελοκήπων-Μενεμένης και Δήμου Παύλου Μελά εκατέρωθεν του Δενδροποτάμου αντιμετωπίζει υψηλό κίνδυνο, και μέσο κίνδυνο κατάντη του Χ. Ασημάκη και ανάντη της Πολίχνης εκατέρωθεν του Χ. Ξηροποτάμου.

• Ζώνη Ε: Ο συμπαγής αστικός ιστός του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης αξιολογείται ως υψηλού κινδύνου, ενώ ως μέσου σχεδόν όλη η υπόλοιπη ζώνη.

• Ζώνη Ζ: Υψηλός κίνδυνος φαίνεται να εμφανίζεται στην περιοχή ακριβώς ανάντη της Περιφερειακής Τάφρου, όπου φυσικά απορρέει και όλη η επάνω περιοχή της λεκάνης και δημιουργούνται τα περισσότερα προβλήματα.

• Ζώνη ΣΤ : Σε αυτή τη ζώνη εντοπίζεται υψηλός κίνδυνος ανάντη και κατά μήκος του Χ. Θέρμης, του Ρ. Τριαδίου και του Ρ. Ανθεμούντα, στον οικισμό των Βασιλικών, στην περιοχή Λιβαδάκι, κατά μήκος των οικισμών Περαίας, Ν. Επιβατών, Αγίας Τριάδας (και σποραδικά πολύ υψηλός κίνδυνος), καθώς και στην εκβολή του Ρ. Κεραμίδα της Ν. Μηχανιώνας, κατά μήκος του ρέματος της Επανομής από τον οικισμό και κάτω, αλλά και στο Ρ. Πατρόλη και Ρ. Ρεματάκι.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ KARFITSA