Κι ενώ καθημερινά γινόμαστε δέκτες πληροφοριών σχετικά με τον καρκίνο του μαστού-δικαίως βέβαια, αφού είναι ο δεύτερος πιο συχνός καρκίνος στην Ελλάδα μετά από αυτόν του πνεύμονα- σπάνια μαθαίνουμε ο,τιδήποτε αφορά σε άλλες μορφές καρκίνου που πλήττουν γυναίκες σε ποσοστά που αξίζει να τα προσέξουμε. Περισσότερες από 82.000 γυναίκες διαγιγνώσκονται κάθε χρόνο με καρκίνο του τραχήλου, των ωοθηκών, της μήτρας, του κόλπου ή του αιδοίου!
Τι εννοούμε όταν λέμε γυναικολογικό καρκίνο;
Γυναικολογικός καρκίνος είναι εκείνος που εμφανίζεται μόνο στη γυναίκα. Κι αφορά στα γυναικολογικά όργανα,  ο καρκίνος του μαστού, ο καρκίνος των ωοθηκών, ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας, του ενδομητρίου της μήτρας και του σώματος της μήτρας.
Είναι τόσο συχνοί οι γυναικολογικοί καρκίνοι; Τι λένε τα στοιχεία;
Γενικότερα στην Ελλάδα δεν υπάρχουν εθνικά στατιστικά στοιχεία για τον καρκίνο. Τα περισσότερα προέρχονται από εμπειρικές γνώσεις και μελέτες πανεπιστημίων.  Όσον αφορά στα επιδημιολογικά στοιχεία, εδώ στη χώρα μας, σ’  έναν πληθυσμό 10 εκ. κατοίκων, περίπου 500 γυναίκες τον χρόνο θα νοσήσουν από καρκίνο τραχήλου της μήτρας και από αυτές οι περισσότερες θα χάσουν τη ζωή τους. Σχετικά με τον καρκίνο ενδομητρίου της μήτρας και τον καρκίνο ωοθηκών, στη χώρα μας, κάθε χρόνο νοσούν 2500 με 3000 γυναίκες, από τις οποίες οι μισές θα χάσουν τη ζωή τους.

Πολύ σημαντικό κομμάτι της αντιμετώπισης αυτών των καρκίνων είναι ο πυελικός και παραορτικός λεμφαδενικός καθαρισμός.

Η σημασία της σωστής διάγνωσης. Τι πρέπει να ξέρουμε;
Η σωστή και έγκαιρη διάγνωση είναι προϋπόθεση για τη θεραπεία του καρκίνου. Επομένως η μη έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου στο αρχικό στάδιο σημαίνει ότι το ποσοστό της θεραπείας θα είναι και πιο χαμηλό. Στη χώρα μας δεν υπάρχει εθνικό screening (πότε δηλαδή πηγαίνει για γυναικολογικό έλεγχο κάποια γυναίκα, πότε πρέπει να γίνεται τεστ Παπ, κολπικός υπέρηχος, το HPV test –που είναι πολύ σημαντικό για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας κ.α.) Κοντολογίς, η κάθε γυναίκα πράττει όπως νομίζει, ανάλογα με το τι έχει ακούσει, τι έχει διαβάσει, τι της έχουν πει..Κοινώς, επικρατεί ένα αλαλούμ!
Επομένως η παρουσία HPV δε σημαίνει οπωσδήποτε εμφάνιση  καρκίνου του  τραχήλου της μήτρας;
Βάση στατιστικών στοιχείων 80% των γυναικών στην Ελλάδα κάποια στιγμή θα εμφανίσουν διάγνωση με τον  ιό HPV. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι κάθε γυναίκα θα παρουσιάσει καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Όταν μιλάμε για ιό HPV να σημειώσουμε ότι υπάρχουν πάνω από 120 είδη του ιού, δεν είναι όλα τα είδη ογκογενή, δηλαδή δεν προκαλούν καρκίνο, αλλά μόνον κάποιοι συγκεκριμένοι τύποι ιού,  με πιο συχνούς τους 16 και 18.
Χρειάζεται επομένως σωστή παρακολούθηση και κυρίως σωστή αντιμετώπιση με κολποσκόπηση από εξειδικευμένο γιατρό. Εάν όντως παρουσιαστεί κάποια αλλοίωση στον τράχηλο, τότε πρέπει η ασθενής να τύχει σωστής αντιμετώπισης από εξειδικευμένο γιατρό.
Τι περιλαμβάνει η σωστή και έγκαιρη πρόληψη;

• Για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας που αφορά νεότερες γυναίκες η πρόληψη περιλαμβάνει  καταρχάς ανίχνευση και τυποποίηση του ιού HPV, κολποσκόπηση και τεστ Παπ.
• Για τον καρκίνο ενδομητρίου της μήτρας που αφορά γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας μετά την αναπαραγωγική ηλικία, πρέπει να γίνεται κολπικός υπέρηχος, ο οποίος δείχνει οποιαδήποτε αλλοίωση στο ενδομήτριο της μήτρας.
• Ο καρκίνος των ωοθηκών, ο ονομαζόμενος  «killer» μεταξύ των γυναικολογικών καρκίνων, εμφανίζεται συνήθως μεταξύ 60 και 70 χρόνων και θεωρείται ο πιο δύσκολος γυναικολογικός καρκίνος, γιατί διαγιγνώσκεται δύσκολα στα αρχικά στάδια. Στο 60 με 70% των περιπτώσεων η διάγνωσή του γίνεται όταν ήδη βρίσκεται στο στάδιο ΙΙΙc. Αυτό συμβαίνει επειδή η ωοθήκη είναι όργανο που βρίσκεται μέσα στην κοιλιακή χώρα κοντά σε άλλα όργανα και εύκολα κάνει μετάσταση σε αυτά. Πάντως, στον καρκίνο των ωοθηκών, πολύ δύσκολα υπάρχει πρόληψη. Η καλύτερη πρόληψη όλων των γυναικολογικών καρκίνων, γίνεται στα χέρια εξειδικευμένου γιατρού και συγκεκριμένα στη Γυναικολογική Ογκολογία.

Ποια συμπτώματα πρέπει να μας «υποψιάζουν»;
Κάθε αιμορραγία κατά τη σεξουαλική επαφή ή αίμα εκτός περιόδου, πρέπει να μας κινητοποιεί. Όπως και στην περίπτωση που μια γυναίκα στην εμμηνόπαυση δει ίχνη αίματος θα πρέπει να απευθυνθεί άμεσα στον γυναικολόγο της. Ακόμη αν διαπιστωθεί η ύπαρξη σωρευμένου υγρού στην κοιλιακή χώρα με αύξηση της κοιλιακής περιφέρειας, θα μπορούσε να αποτελεί μια ένδειξη εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών.
Πώς αντιμετωπίζονται οι συγκεκριμένοι καρκίνοι;
Στην περίπτωση του καρκίνου τραχήλου μήτρας, αναλόγως του μεγέθους του μπορεί να αντιμετωπιστεί λαπαροσκοπικά με ριζική υστερεκτομή και λεμφαδενικό καθαρισμό. Σε πολύ εξειδικευμένες περιπτώσεις μπορεί να γίνει και διατήρηση της γονιμότητας σε νεαρές γυναίκες που δεν έχουν τεκνοποιήσει. Αναλόγως και ο καρκίνος του ενδομητρίου της μήτρας μπορεί να αντιμετωπιστεί λαπαροσκοπικά με ολική υστερεκτομή και λεμφαδενικό καθαρισμό.
Η λαπαροσκοπική επέμβαση πέραν της ογκολογικής ασφάλειας που παρέχει, προσφερεί και τα γνωστά πλεονεκτήματα της λαπαροσκόπησης, όπως ταχεία κινητοποίηση της ασθενούς, σχεδόν αόρατα τραύματα στην κοιλιακή χώρα, λιγότερη νοσηλεία και γρηγορότερη ανάρρωση της ασθενούς. Όμως το πιο σημαντικό πλεονέκτημα αποτελεί το γεγονός ότι η ασθενής μπορεί να λάβει άμεσα την επιπλέον ακτινοθεραπεία ή και χημειοθεραπεία, εάν αυτό κριθεί αναγκαίο.
Πολύ σημαντικό κομμάτι της αντιμετώπισης αυτών των καρκίνων είναι ο πυελικός και παραορτικός λεμφαδενικός καθαρισμός. Χωρίς αυτόν, η επέμβαση, θεωρείται μισή. Με αυτόν τον τρόπο κόβεται ο δρόμος μετάστασης ,ενώ τυχόν καρκινικά κύτταρα που ενδέχεται να έχουν «αποθηκευτεί» σε λεμφαδένες, αφαιρούνται.
Στον καρκίνο των  ωοθηκών η αντιμετώπιση είναι περισσότερο πολύπλοκη. Σε κάποια στάδια υπάρχει λαπαροσκοπική αντιμετώπιση, τις περισσότερες όμως φορές χρειάζεται ανοιχτό χειρουργείο όπου αφαιρούνται μήτρα,  ωοθήκες, λεμφαδένες, επίπλουν καθώς και όλος ο ορατός όγκος ακόμη και τμήμα του εντέρου, αν είναι αναγκαίο.
Η χειρουργική αντιμετώπιση του γυναικολογικού καρκίνου πρέπει να γίνεται από εξειδικευμένο Γυναικολόγο – Ογκολόγο, έτσι ώστε να τύχει η ασθενής σωστή χειρουργική αντιμετώπιση γεγονός το οποίο θα της προσφέρει μεγαλύτερο ποσοστό επιβίωσης της ασθένειας.

Δρ. Ανδρέας N. Καβαλλάρης
Υφηγητής-Καθηγητής
Πανεπιστημίου Lübeck, Γερμανίας
Γυναικολόγος-Μαιευτήρας, Γυναικολόγος – Ογκολόγος. Εξειδίκευση στη Χειρουργική και Λαπαροσκοπική Γυναικολογική Ογκολογία
Ιατρείο: Ανδριανουπόλεως 19, 2ος όροφος,
55133, Καλαμαριά, Θεσσαλονίκη
Τηλ./Fax: 2310 402524 – Κιν.: 6977 140793
e-mail: [email protected]
e-mail: [email protected]
website: www.andreaskavallaris.gr